فراکسیون عتبات عالیات در گفت‌وگو با سخنگوی کميسيون فرهنگی مجلس
منافع سیاسی ایران در گرو فرستادن زائر به عراق است
پیشنهاد می‌کنیم فرستادن زائر به عتبات عالیات موقتاً تعطیل شود
1 آبان 1389 ساعت 0:00
مرضیه کوهستانی: تشکیل فراکسیون عتبات عالیات در مجلس یک ظرفیت برای تصمیم‌گیری سریع در مقاطع خاص است.
جامعه: مشکلات زائران عتبات عالیات در سال‌های اخیر آنچنان شیب سعودی داشته که کميسيون فرهنگی مجلس شورای اسلامی را به صرافت بررسی و حل آن انداخته است. این بررسی با برگزاری جلساتی در کميسيون فرهنگی آغاز شد و با سفر جمعی از نمایندگان کميسيون فرهنگی مجلس به عتبات عالیات ادامه یافت و در نهایت با تشکیل فراکسیون عتبات عالیات در مجلس هم پایان یافت.
به سراغ ستار هدایتخواه رفتیم تا دربارة چرایی و چگونگی و کم و کیف تشکیل این فراکسیون گپی بزنیم. هدایتخواه تشکیل این فراکسیون را یک ظرفیت و پتانسیل عنوان کرد و گفت: «شاید این فراکسیون موقتاً کار چندان مهمی انجام ندهد؛ اما در مقطعی خاص مي‌توان از آن به عنوان یک ظرفیت مهم استفاده کرد.»
اگرچه محور این بحث تشکیل فراکسیون عتبات عالیات در کميسيون فرهنگی مجلس بود؛ اما بحثمان با سخنگوی کميسيون فرهنگی مجلس به مشکلات پیش روی زائران و دلیل اصرار جمهوری اسلامی برای فرستادن زائر به عتبات عالیات کشید. او گفت: «بحث تعطیلی موقت فرستادن زائر به عتبات عالیات طرح شده است؛ اما شورای عالی امنیت ملی باید در نهایت تصمیم بگیرد که نفرستادن زائر به عراق به نفع منافع ملی ایران است یا خیر؟»
آیا از تشکیل فراکسیون عتبات عالیات آگاهيد؟
از مدتی قبل موضوع تشکیل یک فراکسیون با عنوان «عتبات عالیات» وجود داشت و سرانجام این فراکسیون در کميسيون فرهنگی تشکیل شد.
ضرورت تشکیل این فراکسیون چه بود؟
به هر حال مسئلة عتبات عالیات برای ایرانیان مسئلة بسیار مهمی است و ما در سفرمان به عراق مشاهده کردیم که زائران ایرانی با مشکلات زیادی روبه‌رو مي‌شوند و همین امر باعث شد کميسيون فرهنگی به صورت جدی‌تری به موضوع عتبات عالیات توجه کند.
حدس مي‌زنید این فراکسیون چقدر بتواند در رفع مشکلات زائران عتبات عالیات ایفای نقش کند؟
ببینید اگر از ظرفیت فراکسیون‌ها به‌درستی استفاده شود تشکیل این فراکسیون‌ها، تصویب قوانین مورد نیاز و بودجه‌‌هاي لازم و فعالیت‌‌هاي نظارتی را تسهیل می‌کند؛ اما تعداد فراکسیون‌‌هاي هر کميسيون آن‌قدر زیاد است که نمایندگان وقتی برای حضور جدی در همة این فراکسیون‌ها را ندارند.
بنابراین تشکیل این فراکسیون جدید چه ضرورتی داشت؟
به هر حال این فراکسیون حتی اگر موقتاً کارآیی مهمی نداشته باشد مي‌توان از آن به عنوان یک ظرفیت مهم استفاده کند. این فراکسیون مي‌تواند در مواقع اضطراری و مهم به‌سرعت تشکیل جلسه دهد و تصمیمات ضروری را سریع‌تر بگیرد.
شما جزو هیئتی بودید که به سفر عتبات عالیات رفتید تا مشکلات زائران را از نزدیک بررسی کنيد. مهم‌ترین مشکلاتی که با آن روبه‌رو شدید چه بود؟
اولین و مهم‌ترین مشکلی که من به‌شخصه مشاهده کردم، معطلی‌‌هاي طولانی‌مدت در ورودی مرز عراق و برخورد‌‌هاي ناشایست مرزبانان با زائران ایرانی بود.
شما همیشه به مشکلات بر سر مرزهای عراق اشاره کرده‌اید. عراقی‌ها معتقدند این سخت‌گیری‌ها برای حفظ امنیت در عراق است. با این اوصاف شما وضعیت امنیتی عراق برای زائران را چگونه ارزیابی کردید؟
زائران ایرانی با برخی مشکلات امنیتی هم روبه‌رويند. در واقع وضعیت داخلی عراق باعث مي‌شود که زائران ایرانی حتی در رفت‌و‌آمد به حرم یا بازگشت به هتل‌هایشان هم گاه با مشکلات امنیتی روبه‌رو شوند.
خب درنهايت نتیجة این سفر شما که از پیشنهاد تا اجرای آن هم وقفة طولانی ایجاد شد، چه بوده است؟
ما بعد از این سفر جلسات مکرری را با مسئولان مربوط در سفر به عتبات عالیات برگزار کردیم و در آخرین جلسه بنا بر این شد که گزارش مبسوطی از وضعیت زوار و مشکلات آنها تهیه و به مجلس ارائه شود.
و پیشنهاد مشخص کميسيون فرهنگی و فراکسیون عتبات عالیات برای رفع این مشکلات چیست؟
پیشنهاد ما این است که موقتاً فرستادن زائران ایرانی به عراق متوقف شود.
تعطیلی موقت چگونه مي‌تواند برای دسترسی به امکانات و خدمات بهتر برای زائران ایرانی اثرگذار باشد؟
روزانه حدود ۱۰۰ اتوبوس از ایران به عراق فرستاده می‌شوند؛ یعنی چیزی حدود ۴ هزار زائر. این رقم در سال به حدود یک و نیم تا دو میلیون نفر مي‌رسد. اگرچه در حکومت عراق بر سر منافع زائران ایرانی برای این کشور اختلاف دیدگاه وجود دارد و مثلاً استاندار کربلا می‌گوید زائران ايرانی سود زیادی را برای استان او به ارمغان نمي‌آورند.
از سویی وزیر گردشگری عراق مي‌گوید: «ورود هر زائر ۱۰ شغل جدید را برای عراقی‌ها به وجود مي‌آورد.» بنابراین فرستادن چنین حجمی از زائران پول کلانی را به عراق وارد مي‌کند و بر پایة همین امر زائران ایرانی سود کلانی را نصیب کشور عراق مي‌کنند؛ پس دولت عراق باید بداند که اگر جلوی بی‌حرمتی به زائران ایرانی را نگیرد و برای آنان خدمات مناسبی فراهم نکند ممکن است شانس کسب این سود را از دست بدهد.
تصور مي‌کنید این پیشنهاد عملیاتی باشد؟
این پیشنهاد باید در شورای امنیت ملی و وزارت امور خارجه بررسی شود و در صورتی که این دو نهاد هم با این پشنهاد موافقت کنند، مي‌توان آن ر ا اجرایی کرد.
سازمان حج و زیارت با اجرای آن مشکلی ندارد؟
نه؛ سازمان حج و زیارت هم اعلام کرده که تعطیلی موقت فرستادن زائران به عتبات عالیات باعث افزایش فشار بر طرف عراقی می‌شود و آنها را ملزم می‌کند به تعهدات خود پایبند بمانند.
از کدام تعهدات صحبت می‌کنید؟
ما در سفرمان با مسئولان عراقی مذاکرات زیادی انجام دادیم و آنها مدعی شدند که خدمات ویژه‌اي را برای زائران ایرانی در نظر می‌گیرند و از این به بعد مطابق شأن زائران ایرانی با آنها برخورد مي‌شود؛ اما در نهايت طرف عراقی به تعهدات خود عمل نکردند.
طرف عراقی چه مسائلی را باعث بروز این مشکلات برای زائران ایرانی مي‌دانستند؟
آنها کمبود نیروی انسانی و نداشتن برق را دلیل معطلی‌‌هاي مداوم زائران ایرانی بر سر مرزها عنوان کردند. از سویی فشار‌‌هاي واردشده از سوی ارتش آمریکا هم به پیچیده‌ترشدن مسائل دامن مي‌زند.
گويا این استدلال‌‌ها شما را قانع نکرد؟
نه؛ ما خوب مي‌دانیم که مسائل عراق با حضور نیروهای آمریکایی کمی پیچیده شده و وضعيت طرف عراقی را هم درک می‌کنیم؛ اما آنها با تمهیدات کوچکی مانند افزایش‌دادن در‌‌هاي ورودی بیشتر سر مرزها و کمتر معطل‌کردن زوار ایرانی در مرزها مي‌توانند حسن نیت خود را اثبات کنند. این اصلاً کار سختی برای آنها نیست.
دربارة مرزها گفتيد. من شنیدم که در مرز عراق اول زوار خارجی بعد زوار انفرادی و دست آخر زواری که با کاروان‌‌هاي حج و زیارت راهی سفرند، به عراق وارد مي‌شوند.
بله؛ من هم شاهد این موضوع بودم و همین هم عاملی است که زوار ایرانی را بیشتر از حد معمول معطل می‌کند.
زوار انفرادی همچنان محل مناقشه‌اند. گروهی مي‌گویند باید اجازه داد هر کسی که دوست دارد به عراق سفر کند و گروهی معتقدند باید مطلقاً اجازة خروج به زائران عراقی داده نشود. شما جزو کدام دسته‌اید.
مهم‌ترین مشکلاتی که در سفر‌ها برای زائران ایرانی به وجود مي‌آید برای زوار انفرادی است. یکی از معضلات ما هم همین دسته از زوارند. چندی پیش شورای عالی عتبات عالیات تصویب کرد که خروج زوار انفرادی به عتبات عالیات جلوگیری شود تا به نابسامانی‌هايي که این زوار به وجود می‌آورند یا رآی آنها به وجود مي‌آید خاتمه داده شود؛ اما هیئت دولت در یک سفر استانی خود اعلام کرد که روزانه فلان قدر زائر به صورت انفرادی مي‌تواند از مرزها به عراق فرستاده شوند. این ناهماهنگی بسیاری برنامه‌ریزی‌‌هاي به عمل آمده را به هم ریخت.
در واقع ما از دولت مي‌خواهیم که هماهنگی لازم را با دیگر نهاد‌‌هاي مسئول داشته باشد و از خروج زوار به صورت انفرادی جلوگیری کند.
خب اشاره کردید که شورای امنیت ملی باید این پیشنهاد را بررسی کند؛ اما چرا این شورا؟ مگر سفر به عتبات عالیات یک موضوع امنیت ملی است؟
سفر به عتبات عالیات فقط جنبة زیارتی ندارد و ابعاد فرهنگی و سیاسی مختلفی را پوشش مي‌دهد و این موضع باعث مي‌شود که تعطیلی اعزام زائران به عتبات عالیات با حساسیت‌‌هاي ویژه‌اي بررسی شود.
این حساسیت‌‌هاي ویژه چیست؟
آمریکایی‌ها تمایل دارند که ایران در عراق حضور کمرنگی داشته باشد و کاهش یا لغو اعزام زائران ایرانی به عتبات عالیات این خواستة آمریکایی را هم در پی دارد؛ بنابراین این شورا باید تصمیم بگیرد که آیا این کاهش یا لغو اعزام زائر به نفع امنیت ملی ما هست یا خیر و آیا مناف سیاسی و فرهنگی ایران در گرو این تصمیم آسیبی مي‌بیند یا خیر؟
گفتید قسمتی از تصمیم‌گیری هم با وزارت امور خارجه است. آیا این تصمیم‌گیری نمي‌توانست با رایزنی‌های سفیر ایران در عراق صورت بگیرد؟
واقعیت این است که سفیر قبلی ایران در عراق چندان فعال نبود و مطالبات زائران ایرانی را به صورت جدی پی‌گیری نمی‌کرد.
سفیر جدید ایران در عراق را نمی‌شناسم و امیدوارم این سفیر جدید در پی‌گیری مطالبات ایران جدی‌تر باشد.
در نهایت معتقدید مشکلات زوار ایرانی در عتبات عالیات در گذر زمان چقدر حل و فصل شده است؟
باید بگوییم که سکوت مسئولان مربوط به‌ويژه مسئولان عراقی و نبود نظارت مداوم بر سفر زائران ایرانی به عتبات عالیات و از سویي انجام‌نشدن کار فرهنگی باعث شده که در گذر زمان مشکلات زائران ایرانی کاهش چشمگیری پیدا نکند.
بنابراین شما همچنان از مواضع فراکسیون عتبات عالیات مبنی بر تعطیلی موقت فرستادن ایرانی‌ها به عتبات عالیات دفاع می‌کنید و این اقدام را راه چاره مي‌دانید؟
من معتقدم که این راه بسیار مناسبی برای تحت فشار گذاشتن طرف عراقی و حرمت گذاشتن به شأن و کرامت زائران ایراني‌هاست.
حال فرض کنیم این پیشنهاد عملیاتی شود. آیا مردم چنین تصمیمی را بر مي‌تابند؟ مي‌خواهم بپرسم در کميسيون فرهنگی واکنش‌هاي احتمالی ایرانیانی که مایل‌اند به عتبات عالیات سفر کنند و بنابر این تصمیم از سفر زیارتی‌شان محروم مي‌شوند، سنجیده شده است؟
ببينید؛ کنترل مردم کار سختی نیست. منظورم این است که من در سفرم مشاهده مي‌کردم که زائران ایرانی از شرایط ناراضی بودند و امکانات و رفتارها را در شأن خود نمي‌دانستند و بسياری از آن زائران با تعطیلی سفر به صورت موقتی و از سوی مسئولان جمهوری اسلامی ایران موافق بودند.
این درک مردم از کرامت انسانی خود و از سویی اطلاع‌رسانی صحیح مي‌تواند واکنش‌هاي دوستاداران سفر به عتبات عالیات را بسیار منطقی بکند.
کد مطلب: 15305
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/issue/15305/منافع-سیاسی-ایران-گرو-فرستادن-زائر-عراق
آرمان هیأت
https://www.armaneheyat.ir