آرمان هیأت - عاشورا در آلمان

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالکریم بی‌آزار شیرازی

در روزهاي تاسوعا و عاشورا، در مركز اسلامي اغلب مراسم با سخنراني و در آخر عزاداري و سينه‌زني برگزار مي‌گردد و كمتر با خرافات آميخته است. البته در طبقه‌ي زيرزمين، هر ساله در دهه‌ي اول محرّم، خواهران و برادران مسلمان پاكستاني، كه تعدادشان شايد به دويست نفر مي‌رسد، با شمايل و شبيه‌سازي، عزاداري مي‌كنند كه بيشتر سنّتي و كمتر تاريخي است.

شماره اول ماهنامه خيمه - محرم 1424 - اسفند 1381

آلمان، منطقه‌ي وسيعي در اروپاي مركزي است به مساحت 952/443 كيلومتر مربع، كه در ميان كشورهاي دانمارك، لهستان، اترش، سويس، فرانسه، لوكزامبورگ، بلژيك و هلند قرار دارد.

اسلام در آلمان

تا اوايل قرن حاضر، بيشتر مسلمانان مقيم اين كشور را بازرگانان و دانشجويان و جهانگردان مسلمان تشكيل مي‌دادند. پس از جنگ جهاني اول، گروهي از سربازان و افسران مسلمان ارتش‌هاي درگير، در آلمان باقي ماندند. اينان با مهاجراني كه بعد از انقلاب 1917 شوروي از مناطق مسلمان‌نشين روسيه به اين سرزمين آمدند، شمار مسلمانان اين كشور را افزايش دادند. بعد از جنگ جهاني دوم نيز حدود پنج هزار مسلمان از مناطق مسلمان‌نشين شوروي سابق همچون تركمنستان، آذربايجان، قفقاز و ولگاي شمالي به اين كشور، هجرت كردند؛ سپس با رفتن مسلمانان ترك و يوگسلاو به آلمان غربي، بتدريج شمار مسلمانان در اين كشور بطور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافت.

بر اساس جديدترين آمار، شمار كارگران مسلمان ترك‌تبار مقيم آلمان غربي در سال 1984 (1363 شمسي)، 6/1 ميليون نفر بوده است. عده‌ي دانشجويان مسلمان در اواخر 1970 (1350 شمسي) به 15.000 نفر رسيده است. بخش ديگري از مسلمانان اين كشور را تجّار تشكيل مي‌دهند. امروزه، بنا بر منابع خود آلماني‌ها، نزديك به دو ميليون نفر مسلمان در جمهوري فدرال آلمان زندگي مي‌كنند.[1]

شيعه در آلمان

جمع كثيري از مسلمانان مقيم آلمان، شيعه هستند؛ كه بيشتر در شهرهاي فرانكفورت، مونيخ، آخن، هانوور و هامبورگ زندگي مي‌كنند. در اين ميان، بزرگترين جامعه‌ي مسلمانان شيعه در هامبورگ اقامت دارند. تا سال 1979 (1358 شمسي) بين هفت تا پانزده هزار ايراني در آلمان غربي زندگي مي‌كرده‌اند.

نخستين مسجدي كه در آلمان، بنا شد مسجد «اشويتسينگ» بود كه در سال 1780 ميلادي (1297 هجري) در پارك اشويتسينگِ‌برلين ساخته شد.

اين مسجد توسط يك شاهزاده‌ي آلماني، كه با دختري ترك ازدواج كرد و به دين اسلام درآمد، احداث گرديده است. در حال حاضر نماز عيد فطر و عيد قربان در اين مسجد برپا مي‌شود.

در سال 1953 (1332 شمسي) به تقاضاي جمعي از شيعيان ايراني مقيم هامبورگ، مرحوم آيت‌الله العظمي بروجردي با احداث مسجدي در آن شهر موافقت كردند. سنگ بناي اين مسجد بزرگ، كه بعدها به «مركز اسلامي هامبورگ»‌مشهور شد، در نيمه‌ي شعبان 1338 شمسي در زميني به مساحت 3774.4 متر مربع در بهترين نقطه‌ي شهر هامبورگ واقع در كنار درياچه‌ي «استر»‌ توسط حجت‌‌الاسلام محمد محققّي، نماينده‌ي مرحوم آيت‌الله العظمي بروجردي، و با حضور انبوهي از مسلمانان و بزرگان شهر و مشتشرقانِ آلمان، برپا گرديد.[2]

از سال 1344 شمسي، دانشگاه كلن آلمان مركزي به نام مركز تحقيقات علوم و عقايد شيعي داير كرده، كه تاكنون بيش از 8000 جلد از كتب شيعي اعم از فقهي، اصولي، كلامي، رجالي، فلسفي، تاريخي، ادبي و... در آن جمع‌آوري شده است. از سال 1347 توجه خاصي نسبت به عقايد شيعه در آلمان پديد آمده و در مدّت كوتاهي كتابها و مقالات فراواني از دانشمندان آلماني چون پروفسور «اروين گرف» انتشار يافته است.[3]

هر ساله، مراسم عاشورا در مركز اسلامي هامبورگ با شركت عده‌ي كثيري ـ بيش از دو هزار نفر ـ برگزار مي‌گردد.

تعداد مسلمانان شيعه و سني در شهر هامبورگ، مابين 80.000 تا 100.000 نفر و در كلّ آلمان تا دو و نيم ميليون نفر است.

پس از گذشت سالها، چه قبل از انقلاب اسلامي و چه بعد از آن، عده‌ي كثيري، فقط به عشق امام حسين(ع) و اهل‌بيت، فقط در دو روز تاسوعا و عاشورا در مركز اسلامي هامبورگ حاضر مي‌شوند.

در روزهاي تاسوعا و عاشورا، در مركز اسلامي اغلب مراسم با سخنراني و در آخر عزاداري و سينه‌زني برگزار مي‌گردد و كمتر با خرافات آميخته است. البته در طبقه‌ي زيرزمين، هر ساله در دهه‌ي اول محرّم، خواهران و برادران مسلمان پاكستاني، كه تعدادشان شايد به دويست نفر مي‌رسد، با شمايل و شبيه‌سازي، عزاداري مي‌كنند كه بيشتر سنّتي و كمتر تاريخي است.

در هامبورگ، مراسم عاشورا همچنان زنده است.

[1] . دايره المعارف تشيّع، ج 1، ص 214.

[2] . همان، صص 214 و 215.

[3] . رجوع شود به مقالة آقاي دكتر فلاطوري تحت عنوان «تحقيق عقايد و علوم شيعي» در يادنامه‌ي علّامه اميني، ص 445.