دست تقدیر ما را به دیدار یکی از یادگاران سرافراز دفاع مقدس برد، همان عزیزی که با نوای شورانگیز خود، دل های عاشقان اهل بیت را جلا می داد و آنها را عاشق حضور در جبهه های نبرد حق علیه باطل می نمود. همان عزیز که سالیان زیادی را همدوش سایر رزمندگان اسلام افتخارآفرینی می نمود.
شماره شانزدهم ماهنامه خیمه - محرم الحرام 1426- اسفند 1383
دست تقدیر ما را به دیدار یکی از یادگاران سرافراز دفاع مقدس برد، همان عزیزی که با نوای شورانگیز خود، دل های عاشقان اهل بیت را جلا می داد و آنها را عاشق حضور در جبهه های نبرد حق علیه باطل می نمود. همان عزیز که سالیان زیادی را همدوش سایر رزمندگان اسلام افتخارآفرینی می نمود. پس از سلام و احوال پرسی گرم و صمیمی رو به رویش می نشینیم و با او از هنگامه ی جنگ و نواهای مداحی سخن می گوییم. همراه با شما یاران صمیمی، مصاحبه ای را که با حاج صادق آهنگران انجام داده ایم از نظر می گذرانیم.
از خودتان بگویید؟
محمدصادق آهنگران (آهنگری) هستم، اهل دزفول، بزرگ شده ی اهواز، در یکی از خانواده های متدیّن متولد شدم که پدرم در وادی مداحی یکی از بزرگترین مشوق های اصلی من بودند، از سن 6 سالگی خواندن را آغاز کردم و در حال حاضر مسئول هیأت رزمندگان اسلام می باشم. دارای چهار فرزند به نام های محمدعلی، حسین، زهرا، محمد سعید.
آقای آهنگری، چه شد که به آهنگران معروف شدید؟
بعد از پیروزی در عملیات طریق القدس و آزادسازی منطقه بستان، دعای کمیل به مناسبت این پیروزی در این منطقه برگزار شد، که از قضا این حقیر وظیفه ی خواندن دعای کمیل را بر عهده داشتم، گوینده ی خبر از اخبار سراسری مرا محمدصادق آهنگران معرفی کرد.
تا به امروز هم دوستداران اهل بیت اسلام و طهارت علیهم السلام من را با این نام می شناسند.
مداحی را از چه زمانی آغاز کردید؟
مدح برای اهل بیت را از 6 سالگی در مدرسه آغاز کردم و مورد تشویق معلمان واقع گردید. در سن 12 سالگی به همراه بچه های هم سن و سال خودم هیأت علی اصغر را برپا کردم که در آن زمان از امکانات بسیار محدودی برخوردار بودیم.
بعد از گذشت مدتی، یکی از خادمان دستگاه امام حسین (ع) در روز عاشورا مرا برای خواندن در هیأت دعوت کرد.
احساس خوبی داشتم که می توانستم در این سن و سال کم برای هیأت های بزرگ مداحی کنم و بعد از آن، کار خود را رسماً از مسجد چیت ساز شروع کردم. در دوران انقلاب فعالیت هایی در سطح شعارگویی داشتم تا ایام جنگ، جنگ که شروع شد بیشتر دعای کمیل، توسل و یا شب های عملیات رجزخوانی برای رزمندگان را داشتم.
آقای آهنگران به نظر شما، فرق بین فضای دوران دفاع مقدس با این فضایی که شما فرضاً در مساجد می خوانید چیست؟
بله متفاوت است، در آن موقع بحث، بحث جنگ و شهادت بود و هرکسی که آنجا می آمد از دنیا دل کنده و بریده و همیشه منتظر شهادت بود. آنجا تجملات و زیور دنیا وجود نداشت و در یک بیابان بی آب و علف خود را به خدا نزدیک تر می دیدند، و این است معنای تفاوت، چرا که در شهرها انسان ها به دنیا نزدیکترند و تفاوت ها بیداد می کنند. در جبهه ها خلوص بود که نواهای ما را دل نشین می کرد و روی نوحه ها اثر می گذاشت. چرا که شعرهایی که آن زمان می خواندیم در بین رزمندگان آن چنان جا می افتاد که ورد زبان ها می شد، اما اکنون به این صورت نیست.
آیا قصد ندارید شعرهای دوران جنگ را بازسازی کنید؟
به خاطر اینکه نوارهای آن زمان از کیفیت خوبی برخوردار نبود، این پیشنهاد به من داده شده است که در استودیو آن نوارها را مجدداً بخوانم ولی من نمی توانم آن را بپذیرم چرا که می ترسم به نوعی قداست ها شکسته شود که هم حال و هوای درونی من و هم مستمعین با آن زمان فرق کرده است و فضایی که الان حاکم است با فضایی که آن زمان حاکم بود از زمین تا آسمان فرق دارد.
به نظر شما، شعرهایی که در آن دوران می خواندید اکنون هم مورد استقبال قرار می گیرد؟
به نظر من، فضایی که در آنجا حاکم بود، فضای عشق، محبت و سعادت بود و با فضایی که در حال حاضر وجود دارد، متفاوت است. مثلاً در آن زمان که «ای لشکر صاحب زمان آماده باش آماده باش» را می خواندم، همه مستمعین سینه می زدند ولی اکنون که شعرهایی با این سبک می خوانم، می گویند: این شعر چه ربطی به سینه زدن دارد. ولی من نمی دانم که مسأله حماسه را چگونه باید برای مردم بخوانم و علاقه هم ندارم که آن سبک خواندن را تغییر دهم، چرا که معتقدم این نوع سبک خواندن باید برای نسل آینده به عنوان یک اثر ماندگار باقی بماند. به همین سادگی.
بودند افرادی با تار و تمبور در پشت جبهه آهنگ های حماسی می ساختند. البته این حرکت عزیزان جای قدردانی دارد، اما آن چیزی که نواهای درونی جبهه را تأثیرگذار می کرد، سادگی و بی آلایشی آن بود.
آقای آهنگران، آیا تا به حال اقدامی برای جمع آوری نوارهای ضبط شده در آن زمان کرده اید؟
بله! مراجعتی کرده ایم، هنگامی که از صدا و سیمای اهواز نوارهای مداحان آن زمان را خواستیم برای جمع آوری آرشیو، جوابی که به من دادند این بود که آنها به علت گرمی هوا از بین رفته اند و از آن زمان چیزی که برای من مانده در طول 8 سال، فقط و فقط شانزده نوار است که آن را هم بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس جمع آوری کرده است. نوارهای آقایانی همچون کویتی پور، مهدی منصوری و غیره کمابیش به تهران فرستاده شده است، البته باید جانب انصاف را هم نگه داشت، ما هنوز هم بچه های دلسوز در صدا و سیما داریم که به خاطر پایمال نشدن خون شهداء زحمات فراوانی را در این راه کشیده اند، به نظر من اینها آثار معنوی هستند، هیچ جای دنیا از اینها وجود ندارد و ما برای افرادی خوانده ایم که خدا می داند چه تعداد از آنها به فیض شهادت نایل شده اند. من تأیید می کنم که بازسازی این نوارها باعث آشنا شدن نسل های آینده با دوران هشت سال دفاع مقدس می شود و هدف از تشکیل هیأت رزمندگان اسلام هم حفظ همین ارزش ها و خاطرات است و غیر از این تنها انگیزه ای بود که برای کار وجود داشت.
به نظر شما چرا این فضا آن قدر تغییر کرده است؟
همین سؤال شما را من از آیت الله خوشوقت پرسیدم. ایشان در جواب فرمودند که این امر طبیعی است. در قرآن هم آمده، کشتی که در دریای طوفان زده است همه احساس خطر می کنند و از دنیا دور می شوند و فقط خدا را می بینند ولی همین که به ساحل رسیدند آن موقعیت خود را فراموش می کنند. شرایط فعلی ما هم مصداق همین آیة قرآن کریم است.
به نظر من فضا تغییر کرده است. دنیاگرایی بیشتر شده، به این معنا که شعرهای آن دوران را در زمان فعلی با همین سبک های حماسی خواند و اکنون تمام همت ما در این است که حماسه ی حسینی را با مرثیه سرایی درآمیزیم که این بسیار خوب است و بنیاد حفظ آثار برنامه ریزی هایی را در این زمینه انجام داده است، که سنتی خوانی در سطح جامعه ضربه نبیند و این شعرها صورت سمبلیک به خود نگیرد.
نظر شما در مورد سبک های جدید چیست؟
من با تنوع در سبک ها مخالف نیستم، اما عده ای سبک هایی را می خوانند که به صورت پاپ است، من شخصاً روی این قضیه انتقاد دارم، مداحان باید تداعی کننده ی حماسه و رزم باشند ولی مفهوم مداحی این نیست که در چارچوب قدیم بخواند، جوان ها دیدگاهشان فرق می کند ولی تأکید من بر این است که شعرهایی خوانده شود که در شأن اهل بیت علیهم السلام باشد.
چه طرح ویژه ای در هیأت رزمندگان اجرا شده که تمام قشرها و علی الخصوص جوانان را به سمت و سوی خود کشانده است؟
به نظر من این هیئات به لطف و نظر اهل بیت علیهم السلام توسعه پیدا کرده است، اولین روزی که این هیأت ها برپا شده است خودم شخصاً فکر نمی کردم که چنین مورد استقبال قرار گیرد. تقریباً در حال حاضر در 22 استان کشور این هیئات برپا شده است و این هم فقط به خاطر علاقه ی مردم و بسیجی ها هست و همان طور که می دانید از همه ی قشرها و مردم در این مراسم شرکت می کننند و این مدیون خون شهداء هستیم و هیچ نشان سیاسی در این مورد وجود نداشته و علت حضور باشکوه مردم در این مراسم ها، عشق و علاقه به امام حسین و اهل بیت علیهم السلام می باشد.
آقای آهنگران، هیأت رزمندگان چگونه اداره می شود؟
هیأت رزمندگان به واسطة هیأت امنایی که متشکل از ستاد اجرایی و ارگان های دیگر که اکثراً از برادران پاسدار و بسیجی مشغول به خدمت هستند و مدیر اجرایی این هیأت برادران سردار مداح، سردار نجات و آقای همدانی می باشند.
و سعی این عزیزان و بقیه دوستان این است که وارد هیچ گونه مسائل سیاسی نشوند و در ضمن تابع ولایت فقیه باشند. و امری که ایشان دستور می دهند اجرا کنند.
آقای آهنگران در پایان لطف کنید خاطره ای از دوران جنگ و مداحی برای ما بفرمایید؟
بعد از عملیات طریق القدس، شهید حسین علم الهدی فرمانده ی سپاه هویزه از من دعوت کردند برای رزمندگان هویزه و بسیجیان برنامه اجرا کنم. فردای آن روز قرار بود که شهید علم الهدی عده ای از عشایر دشت آزادگان را به همراه بسیجیان به محضر امام خمینی ببرند، بعد از آن مراسم در نیمه شب بود که حاج حسین مرا صدا زد و گفت که باید برای فردا آماده باشی و من هم خوشحال بودم که این سعادت را پیدا کرده بودم که به محضر امام خمینی (ره) تشرف پیدا کنم و این نوحه را بخوانم (ای شهیدان به خون غلطان خوزستان درود) که از سروده ی شاعر معاصر حبیب الله معلمی بود، آماده کردم و این برنامه ضبط شد و آن چنان شوری در آن محفل بود و به نظر من علتش هم آن بود که فضا، فضای شهادت و غم بود به خصوص که مردم خوزستان آواره شده بودند و این برنامه به گونه ای برگزار شد که حدود 4 الی 5 بار از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران پخش شد.
