آرمان هیأت - آينه‏ ي فضيلت و پارسايي

از جمله انديشمنداني كه زندگي او سرشار از و زهد و تقوا، و تلاش بري كسب موفقيت بود و زندگي او مى تواند بري نسل جست و جو گر امروز الگوي مناسبي باشد، آيت اللّه احمدي ميانجي - رحمةاللّه عليه - است.

شماره ششم ماهنامه خیمه - جمادی الاول و الثانی1424 - شهریور 1382

ايشان يكي از اساتيد بزرگ اخلاق در حوزه ي علميه قم بود كه سخنان حكيمانه، دلنشين و شورانگيزش، زبانزد خاص و عام بود. عِطر خلق و خوي قرآني او، همواره فضي محافل علمي و اخلاقي را همواره معطّر مى ساخت. هر انساني در برخورد اول، آن چنان با او انس و الفت مى گرفت، كه گويا سالهاست با او آشناست. سبب اصلي اين شيفتگى ها اخلاق و تواضع و صميميت ايشان بود.

نوجواني و جواني

آيت اللّه احمدي ميانجي در معرّفي خود اينچنين مى گويد:

«نام من علي احمدي است و در منطقه ي «اوچ تپه» واقع در چهار فرسخي غرب شهر ميانه، از استان آذربايجان شرقي، به دنيا آمده ام. تاريخ تولدم طبق شناسنامه، 1304هـ . ش مى باشد. امّا با اندكي تأمل، تاريخ تولدم تابستان 1305مى باشد؛ چون كه مرحوم پدرم تاريخ تولدم را پشت يكي از كتابهايش - به نام «جامع الاخبار» - چهارم محرم 1345 هجري قمري يادداشت كرده است».

«علي احمدي» كه بعدها علم و فضيلتش زبانزد عام و خاص شد، تحصيلات اوليه ي خود را در نزد پدر آغاز كرد و در ادامه، به شهر تبريز و سپس به قم هجرت نمود واز محضر اساتيد بزرگي همچون آيت اللّه مرعشي نجفي، آيت اللّه شيخ موسي زنجاني، آيت اللّه سيد حسين قاضي، آيت اللّه محقق داماد، علّامه طباطبايي و... تلمذ نمود.

در كنار تدريس درسهي حوزه، به تحقيق و تأليف نيز دست يازيد، كه از جمله ي آنها كتاب ارزنده ي «مكاتيب الرّسول» است.

احترام به همسر

نقل شده است كه: «در اين چند سال اخير، چون همسر آيت اللّه ميانجي كسالت داشتند، ايشان هيچ دعوتي و مهماني را نمى پذيرفت.»

پول هنگفت

آيت اللّه احمدي ميانجي نقل مى فرمود: يكي از ثروتمندان، پول هنگفتي را به من داد كه بري رفع مشكل محرومان خيلي كارساز بود؛ امّا احساس كردم او مى خواهد بعداً بيايد بري كارهي خود از من تأييديه و توصيه نامه بگيرد. لذا آن همه پول را رد كردم!»

به مجلس شهدا مى آيم

بارها آيت اللّه احمدي ميانجي را بري سخنراني دعوت مى كرديم. ولي ايشان نمى پذيرفتند؛ ولي هر بار وقتي كه عرض مى كرديم مجلس شهيد است، مشتاقانه مى پذيرفتند و مى گفتند: «چشم مى آيم!»

فقط براي خدا

نقل شده است كه: «آقا جعفر، فرزند آيت اللّه احمدي ميانجي در كربلي پنج به مقام شامخ شهادت نايل آمد. ايشان در تشييع جنازه ي فرزندشان حضور پيدا كرده بودند، ولي ناگهان از نيمه ي راه بازگشتند. وقتي كه علّت را از ايشان جويا شديم، فرمودند: چيزي را كه در راه خدا داده ام، نمى خواهم دنبالش راه بيفتم! ايشان در مجلس هفت نيز شركت نكردند!»

عزّت نفس

سال اول كه آيت اللّه ميانجي به تبليغ مى رفتند، مردم وجوهات خود را به ايشان مى دادند؛ ايشان با اين كه در اوج احتياج و نياز بودند، آن وجوهات و خمس را به طلبه هي ديگر مى دادند كه آنها خدمت مراجع تقليد ببرند، تا مقداري از پول دست آن طلبه ها را بگيرد. آيت اللّه ميانجي بزرگوار بودند و بإے؛ے تهيدستي مى ساختند و مشكلات را تحمّل مى كردند ولي عزّت نفس خود را حفظ مى نمودند».

امام جماعت فيضيه را نپذيرفت

نقل شده است كه: «بعد از ارتحال آيت اللّه العظمي اراكي، از ايشان دعوت شده كه امامت نماز جماعت با شكوه مدرسه ي فيضيه را بپذيرند، ولي ايشان قبول نكردند و در همان مسجد كوچك كه پيشتر نماز مى خواندند، نماز جماعت خود را ادامه دادند».

ساده زيستي

يكي از محافظان ايشان مى گويد: «حاج آقا نمونه ي بارز تقوي و اخلاص بودند. هميشه سر يك سفره مى نشستيم و بسيار صميمي با هم غذا مى خورديم. ساده زيستي ايشان همواره ما را شگفت زده مى كرد.»

از ايشان كار مكروه نديده ام!

يكي از نزديكان ايشان مى گويد: «حدود پنجاه سال با آيت اللّه احمدي ميانجي از نزديك آشنا و با ايشان هم بحث بوده ام؛ در اين مدت طولاني، حتّي يك كار مكروه نيز از ايشان نديده ام؛ چه برسد به اينكه از ايشان، كار حرام از قبيل غيبت و تهمت و... ببينم! در اين مدت حتّي تصور انجام چنين كارهايي از ايشان را نداشتم».

بعضي روضه ها را نخوانيد

يكي از مداحان پيشكسوت كه سالها در محضر ايشان بود، نقل نموده است: «آيت اللّه احمدي ميانجي درباره ي روضه ها بسيار حساس بودند و مى فرمودند، كه: بعضي روضه هايي كه بعضى ها مى خوانند خوب نيست، ي كاش اين نوع روضه ها را نخوانند؛ چرا كه در چنين روضه هايي يك نوع ذلّت بري اهل بيت - عليهم السلام - در ذهن مستمعان متصور مى شود. روضه ها بايد مطابق شأن و منزلت معصومين - عليهم السلام - ارايه شود.

در برخي موارد از محضر ايشان مى پرسيديم كه: حاج آقا نقل اين مطلب يا روضه چطور است؟ ايشان مى فرمودند: من جايي آن را نديده ام و مى فرمودند: «اهل بيت - عليهم السلام - آن قدر فضايل و مقامات و كرامات دارند كه هيچ نيازي به اين مطالب بى مأخذ و ضعيف نداريم».

درِ نيمه سوخته

روزي به مناسبت ايام فاطميه، ايشان جهت سخنراني به مجلسي دعوت شده بودند؛ همين كه وارد آن مجلس شدند و ماكتِ در نيمه سوخته ي را - كه به ياد واقعه ي دلخراش آتش زدن خانه ي فاطمه زهرا(س) درست كرده بودند - ديدند، بى اختيار به شدت گريستند؛ همه ي اهل مجلس نيز با ايشان گريستند. آخرالامر، ايشان در آن شب، نتوانست منبر برود.

روضه، بيشتر بخوان!

يكي از فضلي حوزه ي علميه قم مى گويد: «آيت اللّه احمدي ميانجي به من سفارش مى فرمود كه: سعي كنيد روضه، زياد بخوانيد!

ايشان دلباخته ي سيّدالشهدا - عليه السلام - بود. همين كه اسم يكي از چهارده معصوم - عليهم السلام - به گوش ايشان مى خورد، دگرگون مى شد و به شدّت گريه مى كرد».

فعّاليت هاي سياسي

او، به دور از جنجال، فعاليت سياسي داشت و در اين راه، خود را با اهداف امام خميني(ره) كاملاً هماهنگ كرده بود. در عرصه هي خطرناك و سرنوشت ساز انقلاب، با حضوري حماسي و عميق، نقش تعيين كننده ي داشت. انقلابيون و نيروهي مردمي بويژه طلاب پرشور، امضي اين عالم مجاهد را در اغلب اعلاميه ها و بيانيه هي شديد اللحن جامعه ي مدرسين بر ضد رژيم شاه ديده اند.

امسال، سال آخر است

از داماد ايشان نقل شده است كه: «آيت اللّه احمدي ميانجي بعد از غلطگيري نهايي جلد چهارم كتاب معروف شان - مكاتيب الرّسول - در عالم رؤيا خدمت رسول اكرم(ص) شرفياب شدند و حضرت رسول(ص) با دست مبارك خود، شال منبري را به گردن ايشان انداختند، فرموده بودند: «امسال، سال آخر شماست!».

امشب نتوانست نماز شب را به جا آورد

يكي از افراد مأنوس با ايشان نقل نمود كه: «آن استاد تهذيب نفس، حاج آقا مقيّد به شب زنده داري و تهجد و نماز شب بودند. سالهي سال برنامه ي ايشان اين بود كه يكي دو ساعت به اذان صبح مانده بيدار مى شدند و با تضرّع به عبادت مى پرداختند. در اولين لحظات ارتحالِ آقا، من به حاج آقا مهدي زنگ زدم و تسليت گفتم و هر دو بى اختيار گريه كرديم و اولين فرمايش آقا مهدي اين بود كه آقا امشب ديگر نتوانست نماز شب را به جي آورد».

ارتحال

سرانجام روح والي آن عالم فرزانه، پس از حدود 75سال زندگي و تلاش و كوشش مستمر در راه تحقّق بخشيدن به اهداف بلند پيامبر اسلام و خاندان پاكش در روز سه شنبه 79/6/21مرغ روحش به سوي جهان جاويد پر كشيد.

رهبر معظم انقلاب حضرت آيت اللّه خامنه ي در پي درگذشت اين عالم بزرگ پيام تسليتي را صادر فرمودند، كه در بخشي از آن آمده است:

«ايشان در شمار عالمان و برگزيدگاني بودند كه علم را با عمل و تقوي را با جهاد و فقاهت را با تبليغ دين و برجستگي رتبه دانش و تحقيق را با كمال فروتني و زهد و كم توقعي در هم آميخته و در عرصه دين و معنويت همچون ميدان حضور و نشاط انقلابي از پيشروان و گوي سبقت ربودگان بودند».

منابع:

1- خاطرات آيت اللّه احمدي ميانجي؛ عبدالرحيم اباذري، انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامي، چاپ اول، 1380.

2- اسوه ي پارسايان؛ صادق حسن زاده، انتشارات آل علي(ع)، چاپ اول، 79.