شماره نهم ماهنامه خیمه - شوال1424 - آذر1382

اشاره:

در شماره‏هاي پيشين خوانديد که: نويسنده با تأکيد بر ارزش شعر و شاعر آئيني و جايگاه ويژه‌ي او نزد حضرت رسول (ص) و ائمه‏ي اطهار(ع)، قدر دانستن «گوهر شعر» توسط شاعر و مدّاح را از مهم‏ترين ملزومات دانسته، همگان را به توجه و تأمل در عظمت‏هاي نهفته در شعرهاي آئيني فرا خواند. بخش پاياني اين مقاله را در اين شماره مي‏خوانيد.

مخاطبان در برخورد با شعر آييني نبايد به شاعر کاري داشته باشند و در احوال شخصي و سلوک فردي او به جستجو و کنکاش بپردازند. شاعر، واسطه‏اي است که مورد عنايت بوده و فيض قدسي از مسير زبان و قلم او به مشتاقان تشنه رسيده و سيرابشان مي‏سازد. اين واسطه به هر دليل ممکن است با تصوّرات درست و نادرست و انتظارات شخصي هر يک از ما مناسبت و همگوني نداشته باشد. نبايد از شاعر آييني انتظار يک عالم و فقيه و متکلم داشت يا او را در جايگاهي ديگر نشاند. گاه شاعر، به دليلي که هيچکس نمي‏داند، واسطه اين فيض است. در هنگام بهره‏گيري از اين برکات معنوي، بايد در عين قدرشناسي مقام اين واسطه‏ي فيض، او را يکسو نهاد و مستقيماً خود را در معرض تابش نور آن عنايت الهي قرار داد. بايد با شعر رو در رو نشست و به اصطلاح خيلي ساده و پيش پا افتاده، بايد با آن «حال» کرد. اگر خود را در اختيار شعر قرار دهيد و بدون پيش‏داوري دست در دست شعر آييني بگذاريد، آن اثر ارجمند و گرانقدر، خود راه تعالي را در کهکشان تخيل و احساس و سپهر شعور و آگاهي به شما خواهد نمود و شما را با خود تا منزلگه دلدادگي و ولايت همراه خواهد کرد.

*

جمع حال و شور معنوي، ياد اهل بيت و حالت گريه و تأثر روحي، با اصول، ضوابط و قواعد فکري و معرفتي کاري بسيار سخت است. هيچ توقع و انتظار اندک و ساده‏اي نيست که بخواهيم شاعر آييني، سروده‏اي شورانگيز و بصيرت‏افزا داشته باشد که هم حال بيافريند و هم به اوج عظمت و والايي حماسه توجه دهد.

جمع بين پسند مخاطب عام و تأييد مخاطب خاص هنري، بسيار والا و مرتبه‏اي بلند است. بسياري شاعران اهل معرفت و دلسوختگان خوش قريحه، سروده‏هايي دارند که سرشار از لطايف و ظرايف معنوي و مضامين گرانسنگ عرفاني است؛ بسياري از اين سروده‏ها در مجلس و محافل سوگواري بر زبان‏ها جاري مي‏شود و در احوال روحي مخاطبان اثر مي‏کند امّا با وجود شيريني و دلنشيني، از قواعد ادبي، آرايه‏هاي شعري و فخامت بيان و استحکام زبان،دور است و بسياري از اهل ادب و اصحاب سخن نيز هستند که از سر ارادت به پيامبر و خاندان بزرگوارش، اشعاري سروده‏اند که در عين زيبايي هنري و قوّت ادبي، از حال و صفاي معنوي عاري است؛ يا به دليل توجه يکسويه به جنبه‏هاي‏هاي حماسي و تاريخي، مناسب مجالس مصيبت و سوگواري يا محافل مدح و ثنانيست.

شعر شاعر آئيني، بايد ترکيبي از مهارتهاي ظريف و ذوق‏برانگيز هنري و مينياتورگونه باشد که بر تنِ بنايي نستوه و ضخيم و آهنين و محکم و استوار نقش کرده باشند. ظريف و لطيف باشد امّا نه شکننده؛ استوار و محکم امّا نه زمخت‏وسخت.

بسياري از شاعران سروده‏هايي دارند،گر چه زيبا و لطيف، امّا در اوراق دفاتر و لابلاي ديوان‏ها و مجموعه ‏هايشان خاک مي‏خورد و گر چه روزگاري دور يا روزهايي کوتاه بر زبان‏ها جاري شده و از اين‏سوي و آن‏سوي به گوش رسيده‏اند؛ امّا ديرگاهي است از خاطرها رفته و عمرشان به پايان رسيده‏است. امّا اشعاري هم هستند که هر چه بهار و تابستان بگذرد و شاعر و نويسنده بيايد و برود، همچنان تازه و زنده و با طراوت مي‏مانند.آري زمان بهترين داور و روزگار مقبول‏ترين، عادل‏ترين و مصنف‏ترين قاضي است.

حال و هواي شاعر اهل بيت، گفتار و رفتار سلوکي او - که مؤيّد به عنايت اهل بيت (ع) است - بايد کسي را به ما بنماياند که قبل از ديگران، خود از شعرش متأثر مي‏گردد. شعري را ارايه مي‏دهد که کاربردي است. يعني با خود در خلوتي دلنشين خوانده و بازْ خوردِ نگاه و ناله و لبخند و گريه‏ي مخاطب رامتصوّر شده. همنفس، همراه و همدل مخاطبان، آن را صيقل داده، شکل بخشيده و به مشتاقان عرضه کرده است.

اينها و بسياري ناگفتني‏هاي ديگر است که علاقه‏مندي به شعر امّا خام و جوان و جوان چون مرا جسارت مي‏دهد که با زباني گنگ و در مجالي اندک در خلوت روحاني شما مسافران آسمان، نجوا کند و با دستاني لرزان، پرده از ارادت و شوق خود برگيرد؛ ارادت به شاعراني که شعرشان آسماني شده است. شوق به آسماني که مجال پرواز هر پرنده‏ي آزاد است.

و اميد بسته‏ايم به همين پرواز....

که پرندگانيم... گر چه در قفس افتاده و در پشت ميله ‏ها گرفتار، امّا دلهايمان به آزادگان گره خورده است و در چشمانمان انتظار آزادي موج مي‏زند و گاه گاه اين موج قطره‏ها از چشم فرو مي‏ريزد به نغمه‏ي شورانگيز شاعران آئيني...

خداوند اين نغمه را از چشمان اشکبارمان نگيرد.

آرمان هیأت