آرمان هیأت - دیوار کوتاه مداحی

نگرانی نسبت به آفات و آسیب های مداحی و هیأت های عزاداری را سالهاست که بسیاری از دردمندان آگاه و هوشیار مورد توجه قرار داده اند و توقع می رفت مسئولان امور با درایت و هوشمندی نسبت به این موضوع توجه کنند و با سیاستگذاری درست و شایسته، اقدامی انجام دهند.

شماره 21 ـ رمضان 1426 ـ مهر 1384

این روزها انتقاد از مداحی مد شده است. مثل خیلی چیزها که بعضی را ناگهان عصبی می کند و پیرو جوّ تبلیغاتی و رسانه ای به وجود آمده، نسبت به آن اظهار نظرهای تند و مصاحبه های شدید و غلیظ می کنند و بعد دوباره همه چیز فراموش می شود.

اخیراً انتقاد از آفات و و اشکال ها و ایرادهای موجود در مداحی ها طوری فراگیر شده که حتی خود ما هم احساس می کنیم عقب مانده ایم!

حداقل دوستان بزرگواری که با منش و مرام مجلّه خیمه آشنایند و از روند شکل گیری و انتشار آن آگاهند یا از مواضع فکری نویسنده این سطور اطلاع دارند، به خوبی می دانند که ما خود با دید انتقادی و با رویکرد آسیب شناسانه به این میدان قدم نهادیم. پس در اصل نگرانی، هم عقیده هستیم. اما نگرانیم! چرا که مثل همیشه موضع گیری های تبلیغاتی و احساسی، مقطعی و زودگذر است و گاهی به جای حلّ مشکل کار را خراب تر می کند.

جالب اینجاست که آقایان منتقد هیچ کدام آدم های معمولی کوچه و خیابان نیستند که بتوان گفت چون دستشان به جایی نمی رسد و کاری نمی توانند بکنند، درد دلی کرده اند و شکایتی به زبان آورده اند. بلکه همه مسئولانی هستند که کارها دست خودشان است و اگر قرار بوده کاری بکنند باید تا حال انجام می داده اند.

البته این یک روال طبیعی است که همه به آن عادت کرده ایم. متأسفانه در این مملکت خیلی از کسانی که کاری را بر عهده دارند، وظیفة خود را به خوبی و درستی انجام نمی دهند و صبر می کنند تا رهبر انقلاب دو کلمه راهنمایی کنند و تذکر دهند و از باب درد دل، سخنی بر زبان آورند ... آن وقت به جای پیگیری و رفع مشکل، همه دوباره شروع می کنند به تکرار همان حرف و خلاصه، فرمایش کردن ...

همه «آقا» می شوند و به جای انجام وظیفه و حرکت در مسیر اطاعت از ولی فقیه و اجرای نظر مبارک و بازشناسی عمیق اشارت و دستور ولایی ایشان، همان حرف ها را بر زبان می آورند! در حالی که مملکت یک «آقا» بیشتر نیاز ندارد و بقیه باید مجری نظر و تشخیص رهبری باشند.

به قول مرحوم شهید حاج داود کریمی، مشکل از همین جا شروع شد که به جای «ما همه سرباز توایم خمینی» شعار ما شد: «ما همه سردار توایم خمینی»!

نگرانی نسبت به آفات و آسیب های مداحی و هیأت های عزاداری را سالهاست که بسیاری از دردمندان آگاه و هوشیار مورد توجه قرار داده اند و توقع می رفت مسئولان امور با درایت و هوشمندی نسبت به این موضوع توجه کنند و با سیاستگذاری درست و شایسته، اقدامی انجام دهند.

درخت تناور و سایه گستر هیأت های مذهبی، هرچه با عظمت و پرثمر و استوار و ریشه دار باشد، باز هم بدون تردید آفت می پذیرد و خیمة بلند و باشکوه مدح و رثاء خاندان نبوّت و ولایت هرچه محکم و پایدار باشد، بی شک در معرض آسیب و حمله خواهد بود. این وظیفة بزرگ از دیرباز بر دوش عالمان آگاه بوده است تا برای حفظ میراث ارزشمند سلف صالح با تدبیر و تعقّل اقدام کنند که: «إذا ظهرت البدعُ فی اُمّتی فعلی العالم أن یظهر علمه والّا فعلیه لعنة الله و ...»

هیأت های مذهبی دیرپاترین و قدرتمندترین نهادهای اجتماعی شیعه اند و طبیعی است که دشمن هوشیار و خطرناک آیین و عقیدة ما همان گونه که به تخریب جایگاه ولایت فقیه کمر بسته، برای نابود ساختن یا انحراف این نهادهای ریشه دار اجتماعی شیعه نیز برنامه ریزی و کار و توطئة حساب شده ای تدارک ببیند.

بیداری دشمن در توطئه عجیب نیست. آنچه عجیب است و جای شگفتی دارد، خوابیدن و بی توجهی ما نسبت به حفظ و حراست میراث گرانقدر و گنج پربهایی است که از ارزش و جایگاه آن باخبریم و می دانیم در معرض آسیب و آفت است.

وقتی از چند سال پیش ما حرص می خوردیم و با هزینة شخصی و گرفتاری و سختی، مجلّه خیمه را راه انداختیم؛ وقتی چند سال پیش در اوج عزّت و ارج و قرب مداحان و مرثیه سرایان، از این نگرانی حرف زدیم؛ وقتی میان پخش مکرر و مداوم برنامه های مداحان مختلف از کانال های گوناگون و شبکه های متنوع رادیو و ... در کنار گسترش هیأت های دانشجویی و دانش آموزی و ... در مقابل دست به دست گشتن نوارها و سی دی های صوتی و تصویری مختلف و علم شدن شمایل های رنگارنگ اولیای خداوند و ... زبان باز کردیم؛ هیچ کدام از همین آقایان مسئول و منتقد و گلایه مند و در عین حال همه کاره حتی به اندازة خریدن و اشتراک چند نسخه از مجلّه همت و حمایتی نکردند. وقتی پیش این استاد بزرگوار و آن سرور عزیز و ارجمند، از این نگرانی ها حرف زدیم، هیچ عکس العمل جدی ای نشان ندادند. وقتی مرتضی وافی این طرف و آن طرف درد دل می کرد، کسی اعتنا نداشت. وقتی محسن مظاهری یک تنه کار تحقیقاتی بزرگی در آسیب شناسی هیأت های مذهبی و مداحی انجام داد، هیچ کس چنان که باید، قدر ندانست و ...

ولی حالا که رهبر انقلاب مثل همیشه مجبور شده اند به خاطر کوتاهی و قصور و بی توجهی و غفلت مسئولان امر، خودشان به میدان بیایند و با نگرانی دو کلمه حرف بزنند، رگ نگرانی آقایان مسئول بیرون زده و یادشان افتاده که ... و از قضا مثل همیشه کاسه و کوزه را دارند سر نزدیکترین آدم می شکنند و چون دیواری کوتاه تر از دیوار خادمان مخلص آستان ولایت پیدا نکرده اند، همه بد و بیراه ها را نثار جماعت مداح می کنند و از یاد برده اند که از این جماعت مدّاح، تا توانسته اند استفاده کرده اند و در شأن و منقبت آنان سخن ها گفته اند. یادشان رفته که خیلی از موقعیت ها را اخلاص و شور و شوق همین جماعت برایشان به ارمغان آورده و حفظ کرده و ...

آیا این بزرگواران در آن روزهای پر سر و صدا و ... نباید فکر می کردند که این نهاد اجتماعی مهم و مستحکم، آفت پذیر هم هست و نمی توان انتظار داشت جوانی که بدون آموزش، بدون برنامه، بدون حمایت و هدایت وارد فضای مداحی می شود و تنها با تکیه بر اخلاص و انگیزة شخصی خود قدم برمی دارد، ممکن است سر از بیراهه هم در بیاورد؟ در این نوشتار قصد حمایت از جماعت مدّاح و مرثیه خوان و منقبت سرا را ندارم. چرا که شأن و جایگاه این خادمان با عزّت درگاه اهل بیت، والاتر از آن است که نیاز به حمایت کسی چون من داشته باشند و قصد تزکیه و تطهیر این خدمتگزاری از آفت و ایراد را نیز ندارم چرا که هر عاقلی می داند خوراک هرچه خوش طعم تر و گواراتر باشد بیشتر در معرض فساد و خرابی خواهد بود.

تنها قصد این نوشتار، یادآوری این نکته است که مداحان در این زمینه مقصر نیستند. همه مقصر و خطاکاریم. جامعة مداحان هرچه توانسته، در حد خود تلاش کرده است. بیایید حرمت و شأن این خادمان موالی خود را حفظ کنیم و به جای انتقاد یک سویه و ناسزا گفتن به آنان، راه اصلاح و حل مشکل را از بیان و اشارة ولایت فقیه و مراجع عظام تقلید و علمای وارستة دین بیابیم و در حیطة مسئولیت خود بدان توجه کنیم و عمل نماییم.