بانوان مداح؛ بایدها و نبایدها

شماره 23 ـ جمادی الاول و جمادی الثانی 1427 ـ خرداد و تیر 1385

از آنجا که تاکنون برگزاری مراسم و همایش مداحان برای آقایان مرسوم بوده، برگزاری اولین همایش بانوان مداح در نوع خود جالب توجه است. این همایش که با موضوع «آسیب‏ها و راهکارها» در روزهای پایانی اردیبهشت ماه برگزار شد، پذیرای بیش از 200 مداح زن بود که اتفاقاً چند سالی است کارشان در محافل روضه‏خوانی و عزاداری زنانه رونق خوبی یافته است.

آنچه در پی می‏آید گزیده‏ای از سخنان سخنران این همایش است.

آسیب‏شناسی مداحی؛ گام اول

حجت‏الاسلام و المسلمین حسینی بوشهری مدیر حوزه‏ی علمیه‏ی قم اولین سخنران همایش بود که با تأکید بر این که باید در کار مداحی قبل از هر چیز آسیب‏ها شناسایی شود، گفت: بخشی از مداحان متأسفانه چندان خود را مقید به مطالعه‏ی کتب و مقاتل مستند و معتبر نمی‏دانند و وقتی هم به آنان می‏گوییم که سند و مدرک گفته‏هایتان کجاست، می‏گویند: لسان الذاکران! ما نمی‏گوییم مداحان چه از بانوان و یا آقایان آن قدر در روضه‏ها و مداحی‏ها دقت کنند که دیگر کسی نتواند ذکر مصیبت بگوید. ولی انتظار داریم همان طور که رهبر معظم انقلاب هم بارها فرموده‏اند، چیزی بگویند که خلاف عقل نباشد. گاهی اوقات شنیده می‏شود که در برخی مجالس می‏گویند امام حسین علیه‏السلام در روز عاشورا یک میلیون و دویست هزار نفر را کشت و برای اینکه منزلت حضرت ابوالفضل علیه‏السلام را در مقایسه با امام نشان دهند، می‏گویند: حضرت عباس علیه‏السلام ششصدهزار نفر را به قتل رساند؟!

بلند کردن صدای زنان مداح غیرشرعی است.

مدیر حوزه‏ی علمیه ی قم در ادامه‏ تصریح کرد: بلند کردن صدای بانوان مداح کاملاً با شرع در تضاد است و اصلاً چرا باید صدای بلندگو آن‏قدر بلند باشد که صدای زن را افراد نامحرم در کوچه و خیابان بشنوند؟

باید جلوی پیرایه‏های مداحی را گرفت!

حسینی بوشهری همچنین با بیان اینکه نباید آهنگ‏های مداحی به گونه‏ای باشد که ویژگی‏های لهو و لعب را با خود به همراه داشته باشد، گفت: متأسفانه پیرایه‏هایی بر عزاداری‏ها و مداحی‏های ما بسته شده است به نحوی که یکی از اساتید موسیقی یک بار به من گفت، دشمن دارد ظریف و حساب‏شده نقشه‏هایش را از طریق ابزار موسیقی وارد عزاداری‏های ما می‏کند و اگر ما کاری در برابر این هجمه‏ها انجام ندهیم تا چند سال دیگر چیزی از عزاداری اصیل باقی نمی‏ماند.

دنبال بازارگرمی نباشید

حجت‏الاسلام بوشهری همچنین ضمن اشاره به جایگاه و اعتبار بالای مداحان در فرهنگ شیعه گفت: متأسفانه برخی مداحان برای بازارگرمی هر کاری می‏کنند. گاهی اوقات درباره‏ی اهل بیت غلو می‏گویند. حقیقتاً چند سالی است که ما در این خصوص با یک فاجعه‏ی جدی روبرو هستیم. گفتن ذکرهایی مثل لااله‏الا زهرا و... چیزی جز کفرگویی نیست. اسفناک‏تر این که وقتی مراجع معظم تقلید ما هم به این روند اعتراض می‏کنند، کسی گوشش هم بدهکار نیست.

گرایش به خواب‏سازی در مداحی‏ها ویرانگر است.

وی همچنین ضمن انتقاد شدید از مداحانی که با بیان مطالب ذلت‏آمیزی درباره‏ی اهل بیت علیهم‏السلام می‏خواهند به هر طریق ممکن مردم را بگریانند، ابراز داشت: گاهی مشاهده‏ می‏شود که یک مداح یا حتی منبری کلاً نیم ساعت برنامه اجرا می‏کند و کل این نیم ساعت را هم خواب تعریف می‏کند! متأسفانه گرایش به خواب‏سازی در مداحی‏ها تا حدود زیادی رایج شده و باید توجه داشت این مسأله برای مداحی ویرانگر است و باید برای حل این معضل کاری کرد. واقعاً تأسف‏بار است وقتی می‏بینیم عده‏ای در دستگاه امام حسین علیه‏السلام به دنبال شیادی و دکان باز کردن هستند.

مداحی ها دیمی شده است!

مدیر حوزه‏ی علمیه‏ی قم با تأکید بر اهمیت آموزش مداحان خاطرنشان کرد: متأسفانه امروز مداحی‏ها نوعاً دیمی است. به این معنا که هرکس صرفاً یک صدای خوبی داشت، با تقلید از چند تا نوار مداحی می‏آید و مداح می‏شود بدون آنکه مطالعه و سود چندانی داشته باشد! سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان متولی جریان مداحی موظف است برای کسانی که مداحی ر ابه طور جدی شروع کرده‏اند کلاس آموزشی بگذارد و در جهت اصلاح کار آنها برآید.

چند پیشنهاد:

وی در خاتمه چند پیشنهاد خوب هم ارائه کرد از جمله اینکه:

1. از مداحان شایسته تقدیر به عمل آید تا آنها برای دیگران شناخته‏تر شوند.

2. سازمان تبلیغات اسلامی کتب مناسبی از شعرای برجسته تهیه کرده و در اختیار مداحان قرار دهد.

3. جلوی تخلفات حرفه‏ای در این زمینه گرفته شود.

*

حجت‏الاسلام‏والمسلمین حسین ایرانی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی قم نیز طی سخنانی در این همایش خواستار توجه مداحان به الگوهای بزرگ مداحی همچون دعبل‏ها و فرزدق‏ها شد و تصریح کرد: مداحان باید به دو عامل زنده ماندن فرهنگ شیعه یعنی «عاشورا» و «انتظار» توجه لازم را داشته باشند و در فعالیت‏های خود مراقب توطئه‏ها و ترفندهای دشمنان اسلام باشند.

در خاتمه‏ی همایش نیز میزگرد تخصصی با عنوان آسیب‏شناسی مداحی بانوان برگزار شد.

شرکت‏کنندگان در این میزگرد به بحث و پاسخ‏گویی به سئوالاتی درباره‏ی وضعیت فعلی مداحی بانوان در جامعه، ضرورت آسیب‏شناسی، دلیل گرایش بیش از حد جوانان به مداحی، رابطه‏ی اخلاق و مداحی، آسیب‏شناسی مداحی پاپ و... پرداختند.

***

اولین همایش بانوان مداح برگزار شد. قطعاً دومین و سومین و... هم برگزار می‏شود اما این سئوال هنوز هم باقی است که به راستی این همه همایش و مراسم تا چه حد کارساز بوده و هست. شاید جواب این سئوال را در آینده در یابیم. البته شاید!