آرمان هیأت - کتاب نقد - نسخه قابل چاپ

چهل و یکمین شماره‌ی فصلنامه‌ی کتاب نقد ویژه‌ی «حماسه‌ی عاشورا؛ تحریفات و انحرافات» در 350 صفحه از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی منتشر شد.

شماره 32-31 - ربیع الاول و ربیع الثانی 1428 - فروردین و اردبیبهشت 1386

ویژه حماسه حسینی

در این نشریه بیش از 15 مقاله‌ی علمی ـ تخصصی با محور آسیب‌شناسی حماسه‌ی عاشورا منتشر شده است. «درس‌های ناگرفته از عاشورا» عنوان مقاله‌ای است که به شبیه‌سازی و مدل‌سازی در نهضت عاشورا می‌پردازد و مدل پویا و منعطف نهضت امام حسین (ع) را با ارائه‌ی ویژگی‌های مختلف آن بررسی می‌کند. مقاله‌ی «درد و درمان؛ درباره‌ی ضرورت آسیب‌شناسی حماسه‌ی عاشورا» عنوان مطلب دیگری در این شماره‌ی کتاب نقد است که جواد رودگر استادیار دانشگاه آزاد اسلامی کرج آن را به رشته‌ی تحریر درآورده است. «درد و درمان» به بررسی ریشه‌های پیدایش و گسترش آسیب‌ها و آفات حادثه‌ی کربلا در طول تاریخ می‌پردازد و مواردی نظیر تفسیر یک‌سویه از حادثه‌ی کربلا، نگاه عقلی صرف به قیام عاشورا، وجود نگاه عاطفی به جای نگاه عقلی، حضور افراد عیر کاردان و ناآشنا و وجود دشمن مغرض و دوست نادان را زا عوامل اصلی زمینه‌ساز تحریف‌های لفظی و معنوی قیام کربلا عنوان می‌کند و در پایان بیش از بیست راهکار عملی برای مقابله با تحریفات موجود ارائه می‌دهد. «فلسفه عاشورا از واقعه تا اسطوره» عنوان مقاله‌ی دیگری است که در محورهای هدف امام حسین (ع9 از شهادت، نیاز بشریت به عاشورا و اهمیت عاشورا در برابر حوادث بزرگ به چاپ رسیده است. «نقش عاشورا در بازسازی مفاهیم دینی» عنوان یکی دیگر از مقالات این فصلنامه است.

این مفاهیم دینی در سه دسته‌ی اساسی: مفاهیم سیاسی نظیر رابطه‌ی دین با سیاست، مفاهیم کلامی نظیر مسئله‌ی امامت و مفاهیم فرهنگی نظیر رابطه‌ی امام با امت تقسیم شده و در محورهایی نظیر احیای فرهنگ جهاد و شهادت و بی‌اعتنایی به لذائذ دنیوی، ترسیم رابطه‌ی تنگاتنگ عرفان و معنویت با سیاست و تجلی عشق و عرفان در مناجات‌های امام حسین (ع) در روز عاشورا مورد بحث قرار گرفته است. این مقاله در ادامه به بازسازی رابطه‌ی امت با امام پرداخته و سنت‌های عاشورایی را در قالب سنت‌های انعکاس یافته در متن روایات، سنت‌های نوپیرای مباح و سنت‌های نوپیرای غیر مباح بررسی می‌کند. هنر تصویرگری و شمایل‌کشی دینی در این شماره‌ی کتاب نقدر در مقاله‌ای با عنوان «نگاهی به هنرهای شمایلی عاشورا» به قلم آزده مدنی مورد بحث قرار گرفته است. این اثر پژوهشی ضمن تبیین جایگاه شمایل‌نگاری، نمادهای شمایلی و تاریخ شمایل‌نگاری در ایران، به بررسی شمایل‌نگاری عاشورا می‌پردازد و نکاتی نظیر بصری شدن، مقدس کردن و نازل کردن مفاهیم انتزاعی را از مفاهیم قابل نقد در این نوع هنر می‌داند. آن دسته از انحراف‌های واقعه‌ی عاشورا که مربوط به نوحه‌ها و اشعار خوانده شده در مجالس عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع]) است، در مقاله‌ی «شعر عاشورا» به قلم محمدرضا طاهری بررسی میشود. برخی اشعار که به لحاظ محتوایی، سطحی، مبتذل و از نظر ساختار در مرتبه‌ی بسیار نازلی قرار دارند، در این مقاله نقد شده‌اند. به عقیده‌ی نویسنده، به کار گیری افراطی ادبیات تغزلی، بیان عشقی فاقد معرفت و شناخت و مبتنی بر احساسات زودگذر، توجه صرف به ویژگی‌های ظاهری و غفلت از بیان صفات نیکو و کمالات معنوی شهدای کربلا از عواملی است که باعث انحراف برخی اشعار مرتبط با عاشورا شده است. بیانات مقام معظم رهبری درباره‌ی هدف قیام کربلا و لزوم عمل به یک تکلیف جدید که زمینه‌ی اقدام به آن در عصر امام حسین (ع) ایجاد شده بود، بسیاری از شبهات متعدد در این باره را حل کرده است و افق نوینی را پیش روی شیعیان، تمام اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان در تحقیقات مربوط به عاشورا گشوده است. شماره‌ی جدید فصلنامه‌ی کتاب نقد در مقاله‌ی دیگری به نام «تحریفات عاشورا از نظر استاد مطهری» به بررسی دیدگاه عمیق این شهید والامقام درباره‌ی انحرافات در جامعه‌ی اسلامی پرداخته است. انحراف در سیره و راه مقابله با آن، علل تحریف و عوامل تحریف، از موارد عمده‌ای است که در آثار استاد مطهری درباره‌ی تحریفات عاشورا مورد توجه قرار گرفته و در ادامه ابعاد انقلاب حسینی، جنبه‌ی توحیدی و عرفانی حادثه‌ی کربلا، حنبه‌ی حماسه و پرخاشگری و جنبه‌ی وعظ و اندرزگویی در روایت قیام عاشورا بیان شده است.