آرمان هیأت - حضرت فاطمه (س) از نگاه معصومین

دخترم فاطمه را بدان جهت فاطمه نامیدند که خداوند عزوجل او و دوستانش را از آتش جهنم دور نگه می‌دارد.

شماره 32-31 - ربیع الاول و ربیع الثانی 1428 - فروردین و اردبیبهشت 1386

فاطمه (ع) از نگاه امیرالمؤمنین (ع)

در آخرین لحظات عمر مبارک حضرت فاطمه (ع) وصایای خویش را به همسرشان بازمی‌گفتند که: «ای پسرعمو! تو هرگز مرا در دوران زندگی دروغگو و خائن نیافتی و هرگز با فرمانت مخالفت نکردم.» علی (ع) که شاهد درگذشت تنها یاور و تسلی‌بخش خود است، می‌فرماید: «پناه بر خدا! تو داناتر و پرهیزگارتر و گرامی‌تر و نیکو تر از آنی که من به جهت مخالفت کردنت با خود، تو را نکوهش کنم. دوری از تو و احساس فراقت بر من گران خواهد بود ولی گریزی از آن نیست، به خدا سوگند! با رفتند مصیبت رسول خدا (ص) را بر من تازه کردی. انا لله و انا الیه راجعون از این مصیبت بزرگ و دردناک و تاثرآور و حزن‌انگیز.»1

دقت در کلام علی (ع) در این لحظات شدت علاقه و احترامش را به فاطمه (ع) می‌رساند. در نگاه امام علی (ع) فاطمه در چنان مرتبه‌ی والایی از زهد و خداترسی و عمل به احکام الهی قرار دارد که تصور مخالفت او با همسرش ممکن نیست. حضرت علی (ع) در پاسخ به ادعاهای بی‌اساس معاویه مبنی بر فضائل امویان در نامه‌ای می‌نویسد: «... دو سید جوانان اهل بهشت از ماست و «صبیه‌النار» از شماست، کودکانی که نصیب آنان آتش گردید. بهترین زنان جهان از ماست و «حماله‌الحطب»، آن که هیزم کشد برای دوزخیان از شماست. این فضیلت‌ها از ماست و آن فضیلت‌ها از شماست...»2

در شعری که به ایشان منسوب است، می‌فرماید: «من به فاطمه و فرزندانش مباهات می‌کنم! آن‌گاه به رسول خدا (ص) افتخار می‌کنم در آن هنگام که فاطمه را به همسری من درآورد».2 شخصیت والایی چون حضرت علی (ع) به همسری بانوی جهان افتخار می‌کند و همسری با او را ملاک برتری خود و شایستگی‌اش بر رهبری اسلام می‌داند.

فاطمه (ع) از نگاه امام حسن (ع)

امام حسن (ع) در موارد بسیاری از مادرشان سخن گفته‌اند. من‌جمله: «شبی دیدم مادرم در محراب به نماز ایستاده است و تا طلوع خورشید مشغول رکوع و سجود بود و شنیدم برای یکایک مردان و زنان دعا می‌کرد و آنان را نام می‌برد ولی برای خود چیزی نخواست. عرض کردم: مادر! چرا همان‌گونه که برای دیگران دعا می‌کنی، برای خود دعا نمی‌کنی؟ فرمود: فرزندم! اول همسایه بعد از آن».4

فاطمه (ع) از نگاه امام حسین (ع)

در روز عاشورا در آن هنگام که لشکر دشمن، امام حسین (ع) را احاطه کرد، ضمن خطبه‌ی مفصلی فرمودند: «مرا بین کشته شدن و ذلت مخیر کرده‌اند و من هرگز تن به پستی نمی‌دهم. خدا و رسول مرا از چنین کاری بازمی‌دارند. هم‌چنین نیاکان پاک و دامن‌های مطهر و پاکیزه اجازه‌ی چنین پذیرشی را به من نمی‌دهند.»5 در یک کلام امام حسین (ع) دلیل پایمردی و مقاومت خویش را تربیت الهی فاطمه (س) می‌داند.

امام حسین (ع) نقل می‌کند: «آن زمان که رسول خدا (ص) در خانه‌ی ام‌سلمه بود، صرصائیل (یکی از فرشتگان الهی) نزد پیامبر آمد و عرض کرد: نور را به عقد نور درآور. پیامبر فرمود: چه کسی را برای چه کسی؟ گفت: دخترت فاطمه (س) را برای علی بن ابی‌طالب (ع). سپس در حضور جبرئیل و میکائیل و صرصائیل، فاطمه را به عقد علی درآورد.»6 دخترم فاطمه را بدان جهت فاطمه نامیدند که خداوند عزوجل او و دوستانش را از آتش جهنم به دور نگه می‌دارد.

فاطمه (س) از نگاه امام سجاد (ع)

امام سجاد (ع) می‌فرماید: «وقتی که قیامت فرارسد، منادی ندا می‌دهد: در این روز، ترس و اندوهی به خود راه ندهید. همه خوشحال از این عفو عمومی سر بالا می‌برند. فاطمه (س) وارد محشر می‌شود و گفته می‌شود کسانی که به آیات ما ایمان آوردند و مسلمان شدند به جز مسلمانانی که دوستدار اهل‌بیت هستند، همگی سرها را به زیر اندازند. آن‌گاه اعلام می‌شود: این است فاطمه دخت محمد (ص). او و همراهانش به سوی بهشت می‌روند. خداوند فرشته‌ای را خدمت وی می‌فرستد و می‌گوید: حاجتت را از من بخواه!

فاطمه عرضه می‌دارد: پروردگارا! حاجت من آن است که مرا و کسانی را که فرزندان مرا یاری کردند، مورد عفو قرار دهدی.»7

فاطمه (س) از نگاه امام باقر (ع)

امام باقر (ع) به جابر روایت کردند که: «... چون قیامت شود، جبرئیل ندا می‌دهد: خدیجه دختر خویلد کجاست؟ مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم، ام‌کلثوم خواهر موسی کجایند؟ ای اهل محشر! امروز من کرامت را برای محمد و علی و حسن و حسین و فاطمه (ع) قرار دادم. سرها را پایین بیندازید و چشم‌ها را فروبندید، چون فاطمه می‌خواهد به بهشت برود. سپس جبرئیل ناقه‌ای بهشتی می‌آورد و آن حضرت را به بهشت می‌برد ولیکن ایشان وقتی نزدیک بهشت می‌رسد، درنگ می‌کند. خداوند می‌فرماید: درنگ شما برای چیست؟

فاطمه می‌گوید: پروردگارا! دوست دارم در چنین روزی مقامم شناخته شود. خداوند می‌فرماید: ای دختر حبیبم! برگرد و نظر افکن و هرکس را که دوستی تو یا دوستی یکی از فرزندان تو در دلش باشد، او را گرفته و وارد بهشت کن.» در ادامه‌ امام باقر (ع) می‌فرماید: «به خدا سوگند! ای جابر! در آن روز فاطمه شیعیان و دوستانش را همانند پرنده‌ای که دانه‌ی خوب را از بد جدا می‌کند، از بین جمعیت جدا می‌کند.»8

فاطمه (س) از نگاه امام صادق (ع)

مرحوم مجلسی در ضمن روایتی از امام صادق (ع) نقل می‌کند: «فاطمه، صدیقه‌ی کبری است. محور حرکت انسان‌های گذشته، معرت و شناخت حضرت فاطمه (س) بوده است.»9 سید هاشم بحرانی روایت دیگری از امام صادق (ع) نقل می‌کند که: «نبوت هیچ پیامبری تکمیل نشد مگر این که به فضیلت آن حضرت اقرار نموده محبت او را دارا باشد.»10 امام صادق (ع) در ذیل آیه‌ی شریفه‌ی «انا انزلناه فی لیله القدر» می‌فرماید: منظور از لیله فاطمه و منظور از قدر خداوند است. هرکس فاطمه را آن‌گونه که سزاوار است، بشناسد، لیله‌القدر را درک کرده است».11

فاطمه (س) از نگاه امام کاظم (ع)

امام کاظم (ع) می‌فرماید: «همانا فاطمه، صدیقه و شهیده است.»12 سلیمان جعفر می‌گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که فرمودند: «در خانه‌ای که اسم محمد یا علی، حسن، حسین، جعفر، عبدالله و از زنان، فاطمه باشد، فقر و تنگدستی وارد نخواهد شد.»13

فاطمه (س) از نگاه امام رضا (ع)

امام رضا (ع) از اجداد گرامی‌اش نقل می‌کند که پیامبر (ص) به علی (ع) فرمودند: سه فضیلت به تو داده شد که به من داده نشده است. علی (ع) عرض کرد: چه چیزهایی به من داده شده است؟ فرمود: تو پدر زنی چون من داری که من چنین پدرزنی ندارم، همسری چون فاطمه به تو داده شده که به من داده نشده است، حسن و حسین به تو داده شده که به من داده نشده است.»13 امام رضا (ع) نقل می‌کند که پس از ازدواج علی و فاطمه (ع) خداوند عزوجل فرمودند: اگر علی (ع) را نمی‌آفریدم، برای دخترت فاطمه همتا و همسری روی زمین یافت نمی‌شد.»15

فاطمه (س) از نگاه امام جواد (ع)

امام جواد (ع) خطاب به موسی بن قاسم گفت: در حج از طرف مادرت نیز زیارت کردم و گاهی هم نکردم. فرمودند: «آن را زیاد کن، زیرا که برترین چیزی است که بدان عمل می‌کنی.»16 زکریا بن آدم نقل می‌کند: «در محضر امام رضا (ع) بودم که امام جواد (ع) در حالی که بیش از چهار سال از عمرش نگذشته بود، وارد شد. وقتی نشست، دستش را روی زمین زمین قرار داد و سر به آسمان بلند نمود و مدتی طولانی به فکر فرو رفت. امام رضا (ع) فرمود: جانم فدایت! چرا این‌چنین در اندیشه‌ای؟ پاسخ داد: به جهت ستم‌هایی که نسبه به مادرم فاطمه (س) انجام دادند.»17

فاطمه (س) از نگاه امام هادی (ع)

آن حضرت در مورد علت نام‌گذاری حضرت صدیقه طاهر (ع) به فاطمه از رسول خدا (ص) نقل می‌کند: «دخترم فاطمه را بدان جهت فاطمه نامیدند که خداوند عزوجل او و دوستانش را از آتش جهنم به در نگه می‌دارد.»18

فاطمه (س) از نگاه امام حسن عسکری (ع)

امام حسن عسکری (ع) از امام علی (ع) از رسول خدا (ص) نقل می‌کند که: «آن هنگام که خداوند آدم و حوا را آفرید، آنان در بهشت به خود مباهات می‌کردند. آدم به حوا گفت: خداوند هیچ مخلوقی بهتر از ما نیافریده است. خداوند به جبرئیل فرمود: این دو بنده‌ام را به فردوس برین ببر! زمانی که وارد فردوس شدند، چشمان‌شان به بانویی افتاد که جامه‌ای زیبا از جامه‌های بهشتی در بر داشت و تاجی نورانی بر سر گذاشته و دو گوشواره درخشان به گوشش آویخته بود و بهشت از پرتو نور چهره‌اش درخشان بود.

حضرت آدم به جبرئیل گفت: حبیبم جبرئیل! این بانو که از زیبایی چهره‌اش بهشت نورانی گشته، کیست؟ گفت: او فاطمه دختر محمد (ص) پیامبری از نسل توست که در آخرالزمان خواهد آمد. گفت: این تاجی که بر سر دارد، چیست؟ پاسخ داد: این دو گوشواره که بر دو گوش اوست، چیست؟ پاسخ داد: دو فرزندش حسن و حسین می‌باشند. آدم گفت: حبیبم! آیا اینان پیش از من آفریده شده‌اند؟ گفت: بلی، اینان در علم مکنون خداوند چهار هزار سال پیش از آن که تو آفریده‌ای شوی، وجود داشتند.»19

فاطمه (س) از نگاه امام مهدی (عج)

حضرت بقیه‌الله (عج) فرمودند: «دختر رسول خدا، فاطمه (س) برای من سرمشق و الگویی نیکوست.»20 امام مهدی (ع) که با ظهور خویش عالم را متحول می‌سازد، حضرت فاطمه (س) را الگوی عملی و حکومتی خویش می‌شمرد و این، حکایت از مقام عظمای بانوی عالم، حضرت زهرا (س) دارد.

آن‌چه مطرح شد، قطره‌ای از دریای وجود فاطمه (س) بود.21 به این امید که در قیامت ما را مشمول عنایت و شفاعت خود قرار دهد.

پی‌نوشت‌ها:

1. فاطمه‌الزهرا من العهد الی اللحد، ص 609 و 610. روضه‌الواعظین، ص 151.

2. نهج‌البلاغه، نامه 82.

3. دیوان امام علی (ع)، محمد بن عبدالرحمن عوض، ص 56.

4. بحارالانوار، ج 34، ص 18 و 28، حدیث 3.

5. همان، ج 54، ص 9.

6. همان، ج 34، ص 321، حدیث 12.

7 . عوالم‌العلوم، 1780 و 1779.

8. بحارالانوار، ج 34، ص 46.

9. همان، ص 501.

10. مدینه المعاجز به نقل: فاطمه الزهرا بهجه القلب المصطفی، ص 68.

11. بحارالانوار، ج 34، ص 56، حدیث 85.

12. مرآه‌العقول، ج 5، ص 513.

13. سفینه‌البحار، ج 4، ص 592.

14. مسندالرضا، ج 1، ص 911، حدیث 18.

15. همان، ج 1، ص 141، حدیث 771.

16. اصول کافی، ج 4، ص 413، حدیث 2.

17. بحارالانوار، ج 50، ص 59.

18. لسان‌المیزان، ج 3، ص 346.

19. بحارالانوار، ج 52، ص 180.

20. اهم منابع از کتب روایی و مذهبی بوده است، بویژه اصول کافی و بحارالانوار.