رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام هشدار داد که جهان اسلام از وحدت و همدلی فاصله گرفته است و در همین ارتباط گفت: اختلافات منحصر به جهان اسلام نیست و در مسیحیت هم وجود دارد اما در اسلام با حضور محور اصلی وحدت یعنی قرآن و پخش آن از رسانه‌های گوناگون انتظار بیشتری در مورد وحدت وجود دارد.

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی که در همایش کنفرانس وحدت اسلامی سخن می‌گفت، افزود: حیف است که نزدیک به ۶۰ کشور مستقل اسلامی با در دست داشتن بهترین نقاط سوق‌الجیشی جهان و مکتب انسان‌ساز و راهنمایی به نام قرآن نتواند از نعمت اتحاد برخوردار باشند. البته نمی‌گویم که از اتحاد برخوردار نیستیم ولی این میزان کم است.

رئیس مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه ارزش همدلی و اتحاد کاملا روشن است و ضررهای تشتت و جدال نادرست که اتلاف منابع، وقت و فرصت‌ها می‌باشد عیان است یادآور شد: اختلافات منحصر به ما نیست و در مسیحیت هم وجود دارد اما در اسلام با حضور محور اصلی وحدت یعنی قرآن و پخش آن از رسانه‌های گوناگون انتظار بیشتری در مورد وحدت وجود دارد.

هاشمی‌رفسنجانی تاکید کرد: یکی از ملاک‌های به دست آوردن اتحاد تقواست و شاید این کمبود برای جامعه اسلامی وجود داشته باشد و بسیار دردآور است.

وی با بیان اینکه دردهای مربوط به اختلافات بی‌علاج نیستند تصریح کرد: برخی از اختلافات فکری و عقیدتی، بخشی فقهی و قسمتی دیگر هم سیاسی است که دو نهاد درگیر آن هستند و نزاع‌های فرعی فراوانی هم وجود دارد که خود را به سه منبع ذکر شده اختلاف منتهی می‌کنند.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با خاطرنشان ساختن اینکه در اسلام، قرآن و عقل راهکارهای روشنی برای وحدت وجود دارد ادامه داد: راه‌حل اختلافات عقیدتی علم کلام است و اگر بحث‌های کلامی را در فضای آرام بین صاحبنظران بیان کنیم و بدون خشونت و نزاع مسائل کلامی را حل کنیم اختلافات عقیدتی کمتر می‌شود.

وی با بیان اینکه اختلافات فقهی هم مختص علماست و آنها هستند که در مقررات دینی اختلاف دارند البته نمی‌توان گفت: نباید اختلاف در این زمینه باشد و خود خدا هم این را می‌خواهد و اگر اختلاف به نزاع کشیده نشود مضر نیست و می‌تواند منشا پیشرفت شود اما گاهی از اختلاف نظرها استفاده‌های بدی می‌شود و امت را در مقابل هم قرار می‌دهند که ریشه این اختلاف‌ها در اجتهاد است و اگر علما و دانشگاهیان در این زمینه رفع اختلاف نکنند نمی‌توان انتظار داشت که مردم دچار اختلاف نباشند ضمن آنکه وقتی اختلافات به مردم برسد تعصب هم ایجاد می‌شود.

هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به بخش سوم اختلافات گفت: امروز و به خصوص پس از تلاش‌های دست‌های استکباری برای جدایی کشورهای استکباری، اختلافات مرزی و عشیره‌ای و نیز بین ملت‌ها و کشورها ایجاد شده است و بسیاری فرصت‌ها را گرفته و در اختیار دیگران می‌گذارد که از آن سوءاستفاده می‌کنند و در اینجا عمدتا احزاب، سیاستمداران، مدیران کشورها و دولت‌ها نقش ایفا می‌کنند که جای آنها در این اجلاس خالی است.

وی یادآور شد: البته سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان رابط‌العلمای اسلامی تشکیل شده ولی متاسفانه در اجلاس‌های آنها به جای اینکه به هم برسیم نزاع پیدا می‌شود که در عین حال کارهای خوبی هم در آنها انجام می‌شود و از امکانات کشورهای اسلامی و به خصوص بانک‌ها به خوبی استفاده می‌شود ولی در هر صورت این استفاده کمتر از توقع اسلام و قرآن است که مرجع حل اختلافات هستند.

وی با بیان اینکه علما در بخش سوم اختلافات مذکور هم نقش دارند اظهار داشت: آنها پل ارتباطی مردم و دولت‌ها هستند که دانشگاه‌ها نیز به آنها اضافه شده‌اند زیرا حضور آنها بسیار می‌تواند سازنده باشد و لذا پیوند بین حوزه‌ها و دانشگاه‌ها ضروری است و نباید بین آنها مرزبندی شود که متاسفانه برخی می‌خواهند نگذارند این دو بخش به هم برسند و می‌خواهند مرزبندی کنند.

هاشمی‌رفسنجانی با بیان اینکه راه‌حل اصلی مشکلات در قرآن است خاطرنشان کرد: ممکن است اختلافاتی در تفسیر وجود داشته باشد اما اگر نکات مشترکی را از آن بیرون بیاوریم و تابلوی راه قرار دهیم می‌توانیم بسیاری از اختلافات و نزاع‌ها را حل کنیم و در عین حال مقداری از اختلافاتی که باید باشد بماند.

رئیس مجلس خبرگان رهبری در ادامه با اشاره به اینکه پیامبر تفسیر عملی مناسبی از قرآن است و بیان اینکه ایشان با انسان‌سازی کار خود را آغاز کرد به بیان روند تاریخی آن زمان پرداخت و گفت: پیامبر در طول ۱۰ سالی که اسلام حکومت تشکیل داد توانست امت را به وحدت برساند.

وی با طرح این پرسش که چه چیزهایی لازم است تا انسانی مانند زمان پیامبر به دست بیاید تصریح کرد: اگر انسان‌های عالم، آگاه، متقی و متخلق به اخلاق اسلامی پرورش یابند هم تکامل سرعت می‌یابد و هم اختلافات کم می‌شود و اختلافات باقی‌مانده نیز به بعد نادانی یا بداخلاقی انسان‌ها برمی‌گردد و حتی در بین علما هم اگر کسانی مبتلا به سوءاخلاق باشند اختلافات بروز می‌کند و لذا علم اخلاق عمده‌ترین راه ایجاد وحدت و پرهیز از اختلاف و نزاع است.

وی با بیان اینکه اگر انسان‌ها قرآن را با قیمت مورد بررسی قرار دهند راه‌حل تمام انحرافات اخلاقی را پیدا می‌کنند که رفتار ائمه شیعه و سنی نیز از آن برخواسته است گفت: متاسفانه در حوزه‌ها به این مساله پرداخته نمی‌شود و علی‌رغم پرداختن به ادبیات، اصول و... به اخلاق به طور عینی و تحلیلی توجه نمی‌شود و به طور رسمی تدریس نمی‌شود در حالی که بحث‌های اخلاقی قرآن بیشتر است.

وی با تاکید بر اینکه در مدارس، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه و رسانه‌ها باید اخلاق در ابتدای کار تدریس شود ادامه داد: خداوند یک مسیر بسیار عظیمی را تعبیه کرده است و آن اجتهاد است و بحث‌هایی که هم‌اکنون مطرح است در ابتدای اسلام و مجتمع کوچکی مانند مدینه مطرح نبود و لذا از همان زمان پیامبر دستور تفقه داده شد و اجتهاد مکمل خاتمیت دین است که اگر آن را نداشتیم آنچه از طریق اصحاب پیامبر و ائمه می‌رسیم کافی نبود.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکید کرد: اجتهاد باید در فضای آزاداندیشی که انسان بتواند به خوبی مطالعه کند انجام شود و آزاداندیشی عضو اصلی اجتهاد است زیرا قرآن هیچ‌گاه نگفته گوش‌هایتان را ببندید و به حرف کسی گوش ندهید و اوج گرفتن تمدن اسلامی نیز معلول آزاداندیشی آن بود.

وی با تاکید بر اینکه حوزه‌ها و دانشگاه‌ها باید به اختراعات و ابتکارات جدید در دنیا توجه کنند، گفت: خداوند ملتی را که گوش آن باز باشد و به خود اجازه دهد به دنبال بهترین‌ها برود و آنها را بپذیرد دوست دارد و با وجود اجتهاد ما ظرفیت زیادی را در این زمینه داریم و این بابی است که خداوند به روی ما باز کرده است.

وی با بیان اینکه تحجر، دوگماتیسم و تعصب مانع آزاداندیشی می‌شود تصریح کرد: علم و فرهنگ چیزی نیست که انسان بتواند از آن فرار کند و فرهنگ را می‌توان در هر جامعه‌ای گسترش داد البته نشر دانش آسان‌تر از آن است.

رئیس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه بحث و جدال یک پایه وحدت است و مناظره یک سنت پیامبر و ائمه بوده است که ائمه شیعه و سنی نیز در حضور حکومت‌ها بدان می‌پرداختند افزود: ما در این زمینه جدیدالولاده هستیم و دنیای اسلام باید مسائلش را از طریق همین جدال و مباحثه‌ها انجام دهد ولی اگر به تعصب آمیخته شود و رنگ دوگماتیسم بگیرد مباحثه تبدیل به نزاع می‌شود.

هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به سفارش اسلام در مورد قرارگیری علم و دانش و تاکید بر اینکه تعقل هیچ سازگاری با تحجر ندارد به موضوع فرقه‌گرایی پرداخت و اظهار داشت: برخی فرقه‌ها ریشه‌های استکباری دارند اما فرقه‌هایی که خودمان می‌سازیم پایه نزاع و خشونت می‌شود و فرقه‌گرایی فکری یک موضوع من‌درآوردی که ریشه آن در خوارج است.

وی تاکید کرد: تندروی و افراط و تفریط در اسلام وجود ندارد و این مساله از انحرافات تاریخی بشریت است و باید توجه داشت که با اعتدال همه مسائل را می‌توان حل کرد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به فاجعه غزه که مسیحی‌ها آن را جنایت بشری نامیدند و مسلمانان بدان توجه نکردند و نیز با ذکر فجایعی مانند جنگ ۳۳ روزه لبنان و کشتار در افغانستان و عراق اظهار داشت: این مسائل اصلا با فضای اسلامی سازگاری ندارد و باید با اجتهاد نیرومند، سعه صدر، فکر باز و عقل آماده اندیشیدن به سراغ معارف انسانی برویم.

رئیس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه از روز اول پیروزی انقلاب مساله اتحاد را مدنظر داشتیم گفت: این توجه مدیون تفکر امام راحل است که رهبر گرانقدر انقلاب بعدا آن را به شکل مجمع تقریب مذاهب درآورد و دانشگاه مذاهب اسلامی تشکیل شد و باید توجه کنیم که ما مسلمانان با یکدیگر پدرکشتگی نداریم و باید به اتحاد توجه کنیم.

وی در پایان با هشدار نسبت به اینکه موج فتنه را در منطقه خودمان می‌بینم که از اختلافات عمدتا سیاسی سرچشمه می‌گیرد، ابراز عقیده کرد: اشکال عمده این اختلافات در اخلاق است و لذا اخلاقیون باید به داد بشریت برسند.

آرمان هیأت