فرهنگ: كتاب «درس‌هایی از زیارت عاشورا» به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محدثی از سوی موسسه بوستان كتاب به چاپ پنجم رسید. این زیارت‌نامه معتبر، ما را با گوشه‌هایی از معارف، پیام‌ها و نكته‌های نهفته در زیارت عاشورا كه از امام محمدباقر(ع) روایت شده‌اند، آشنا می‌كند.
بنا بر این گزارش، در این کتاب آمده است: در فرهنگ تشیع كه سراسر الهام و حركت و شور و آموزش و جهت‌دادن و جهت‌گیری است، «زیارت» جایگاه خاصی دارد. زیارت نوعی تولی و تبری در عمل است. نوعی اعلام مواضع و مشخص كردن خط فكری و موضع‌گیری اجتماعی ـ سیاسی است. زیارت تجلیل از شهادت‌ها و تكریم ارزش‌های متعالی و سپاس رهبری است. به زیارت امام و شهدا رفتن و خواندن زیارت‌نامه بر سر مزارشان، احیای هدف و تجدید پیمان با راه سرخ و خط خون‌بارشان است.
به همین دلیل، آن همه ثواب و پاداش كه بر زیارت‌ها نقش شده و آن همه اهتمام كه ائمه شیعه و پیروان راستین آن به زیارت می‌داده‌اند در این رابطه بوده است.
امام صادق(ع) برای زیارت امام حسین(ع) ثوابی همچون پاداش نبرد در ركاب پیغمبر(ص) و امام عادل(ع) بیان می‌كند و در سخن دیگر، پاداشی مانند پاداش شهدای بدر را نوید می‌دهد. البته این همه ثواب، بیشتر با توجه به فشارها و محدودیت‌های خاص آن روز، و زحمت‌ها و ترس‌های راه زیارت بوده و خطراتی كه متوجه زایران می‌شده است.
در حدیثی طولانی، مردی از امام صادق(ع) در ضمن سوالاتی از زیارت حسین(ع) می‌پرسد:
- پاداش كسی كه به هنگام زیارت آن حضرت، دچار ستم سلطانی شود كه او را در آن جا بكشد، چیست؟
- امام(ع) فرمود: با اولین قطره خونش، همه لغزش‌هایش بخشوده می‌شود.
- پاداش كسی كه در راه زیارت رفتن، به زندان بیفتد چیست؟
- امام(ع) فرمود: در مقابل هر روزی كه محبوس شود و اندوهگین شود، در قیامت، یك شادی است.
- اگر در راه زیارت آن حضرت، پس از حبس، كتك بخورد چه پاداشی دارد؟
- امام(ع) فرمود: در برابر هر دردی كه بر اندامش وارد بشود «حسنه»ای برای اوست.
به‌راستی، چرا باید در راه زیارت كربلای حسین(ع)، خوف و خطر در پیش باشد و ظالمان و حاكمان عیاش و قدرت‌طلب، از تجمع شیعه بر خاك شهیدان كربلا، وحشت داشته باشند؟! این نیست مگر به سبب الهام‌بخشی زیارت حسین(ع) و خون شهید و تربت شهید و نام و یاد و خاطره شهید، ذكر مصیبت برای شهید و اقامه مجلس به یاد شهید.
مگر می‌شود شیعه، مرقد سالار شهیدان را خلوت بگذارد؟ شیعه، با خون و اشك، با گریه و زیارت، با حماسه و جهاد، از مكتب كربلا و كلاس عاشورا و آموزش‌های حسینی نگهداری می‌كند. این كار امروز و دیروز و امسال و این قرن و این روزگار نیست. تا بوده چنین بوده و تا هست چنین است.
مرحوم شیخ عباس قمی(ره) صاحب «مفاتیح‌الجنان» می‌نویسد: «در زمان هارون‌الرشید، زیارت حسین(ع)، چنان رایج بود و چنان استقبالی از سوی شیعه و سنی، زن و مرد، دور و نزدیك نسبت به قبر حسین(ع) می‌شد كه حرم آن حضرت از جمعیت موج می‌زد و ازدحام عجیبی می‌شد؛ چندان كه این امر باعث ترس هارون‌الرشید شد. ترسش از این بود كه مبادا مردم در اثر این اجتماع و ازدحام و زیارت، به اولاد امیرالمومنین(ع) رغبت و علاقه نشان بدهند و دور آنان را بگیرند و بدین وسیله حكومت و خلافت از عباسیان به علویان منتقل شود. از این جهت به والی كوفه، موسی‌بن عسیی فرمان فرستاد. والی كوفه طبق نامه هارون، قبر امام حسین(ع) را خراب كرد و اطراف آن عمارت‌ها ساخت و زمین‌هایش را زیر كشت و زراعت برد». ولی همچنان شیعیان آن حضرت به زیارتش رهسپار می‌شدند! از این نمونه‌ها در تاریخ، فراوان یاد شده كه این جا فرصت طرح آنها نیست.
براساس مطالب كتاب، هدف اصلی این نوشته، توضیحی درباره پیام‌ها و درس‌های یك «زیارت‌نامه» است. ولی آن چه كه نمی‌توان از آن غفلت كرد، همان جنبه الهام‌بخشی عاشورا و كربلاست. این سخن را زینب كبری(س) هم در عصر عاشورا، به برادرزاده‌اش امام سجاد(ع) عرض كرد كه: «در همین سرزمین كربلا! برای قبر پدرت سیدالشهدا(ع) علامتی و نشانی نصب می‌كنند كه اثرش هرگز كهنه و فرسوده نمی‌شود و با گذشت روز و شب محو نمی‌گردد و مردم از هر سوی به زیارتش خواهند آمد و سران كفر و زمامداران ستم و پیروان گمراهی هرچند در زدودن و محو كردن و از بین بردن و خاموش كردن آن بكوشند، آثارش آشكارتر و كارش بلندمرتبه‌تر خواهد شد».
لذا آنچه به عنوان متن زیارتی خوانده می‌شود، حساسیت فوق‌العاده‌ای از نظر خط و محتوا و جهت دارد و به همین جهت امامان شیعه(ع) با بیان و آموختن زیارت‌نامه‌هایی به شاگردان و اصحاب و پیروان خود، به این عمل مقدس و موضع‌دار و انقلابی و سازنده، جهت و غنای بیشتری می‌بخشیدند.
زیارت‌نامه‌های ما، مجموعه‌ای از فرهنگ شیعه و تعالیم ائمه، اخلاقیات، ارزش‌های متعالی، تاریخ صحیح، روش خوب نیایش و راز و نیاز، افشای چهره ستمگران، آشنایی با شوون نبوت و امامت و ده‌ها مساله مهم دیگر است.
«زیارت عاشورا» كه در كتاب‌های دعا و زیارت نقل شده است، تعلیم و آموزش امام محمدباقر(ع) است به «علقمةبن محمد حضرمی» برای كسانی كه بخواهند از دور، سیدالشهدا(ع) را زیارت كنند. این زیارت، ثواب بسیاری دارد و از جمله زیارت‌هایی است كه صالحان و علما و شیعه بر خواندن آن مواظبت و مداومت می‌كرده‌اند.
نویسنده متذكر می‌شود كه مقصود از این نوشتار، ترجمه یا شرح مبسوط این زیارت‌نامه نیست، بلكه تكیه روی چند عنصر و محور حساس است كه در این متن مقدس و مبارك، مطرح شده است و می‌تواند به عنوان «درس» مورد تامل قرار گیرد. به امید آن كه در خواندن زیارت‌نامه‌ها، بیش از لفظ، به معنا بیندیشیم و بیش از ثواب به اثر تربیتی و سازنده زیارت، فكر كنیم و از حیات و آموزش‌ها و سخنان امامی كه زیارتش می‌كنیم، در زندگی فردی و اجتماعی‌مان، بهره‌برداری كنیم.
كتاب‌های نهج‌البلاغه، كامل‌الزیارات، وسائل‌الشیعه، تفسیر نورالثقلین، ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال، امالی صدوق، شفاءالصدور فی شرح زیارةالعاشور، مفاتیح‌الجنان، تتمةالمنتهی، حیاةالامام الحسن‌بن علی(ع) و بحارالانوار، از منابع و مآخذ نویسنده در تدوین و شرح این اثرند.
چاپ پنجم كتاب «درس‌هایی از زیارت عاشورا» اثر
جواد محدثی، در شمارگان ۳۰۰۰ نسخه، ۶۸ صفحه و بهای ۹۸۰۰ ریال راهی بازار نشر شد.
