آرمان هیأت - آیین عاشورا و عزای حسینی نیاز به تحلیل و نقد دارد

آیین عاشورا و عزای حسینی نیاز به تحلیل و نقد دارد

اندیشمند برجسته عربستان گفت: نهضت امام حسين(ع) علاوه بر داشتن بُعد اسلامی عام، دارای بُعدی انسانی و جهان‌شمول است‌ و بيان اين حادثه عظيم به زبانی قابل فهم، آن را از واقعه‌ای‌ تاريخی به ايستگاهی برای آزادسازی جهانيان تبديل‌می‌كند؛ حادثه‌ای با منشأ قرآنی كه حسين را وارث‌الانبياء كرد.

به گزارش خیمه، «علامه حسن النمر»، روحانی و انديشمند برجسته شيعی عربستان با اشاره به انگيزه‌های قرآنی نهضت حسينی فرازهايی از زيارت وارث «السلام عليك يا وارث آدم .. يا وارث نوح .. يا وارث إبراهيم .. يا وارث موسى .. يا وارث عيسى .. يا وارث محمد .. يا وارث أمير المؤمنين ..» را يادآورشد و علت اتصاف امام حسين(ع) به‌ وارث انبياء را منشاء قرآنی نهضت ايشان عنوان‌كرد.

وی با اشاره آيه شريفه 157 سوره مباركه اعراف «الَّذِينَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنْجِيلِ، یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ، وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ، وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَائِثَ، وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلالَ الَّتِی كَانَتْ عَلَیْهِمْ. فَالَّذِينَ آَمَنُوا بِهِ، وَعَزَّرُوهُ، وَنَصَرُوهُ، وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْـزِلَ مَعَهُ، أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» كه بيانگر فلسفه شريعت و داعيه‌دار آزادساختن خويشتن از ذلت و اصلاح درون است، آن‌را دستورالعمل مشترك ميان همگی انبياء و از انگيزه‌های اصلی شكل‌گيری نهضت امام حسين(ع) برشمرد.

وی كه معتقد‌است منحصرشدن مفهوم عاشورا در ميان فرقه‌ای خاص، موجب سلب اصالت از انديشه اسلامی شده‌است، سلطه رژيم‌های ستمگر بر جوامع اسلامی را دليل بنيادی مهجوريت ارزش‌های ماه محرم دانست و تأكيدكرد: هيچ‌كس نمی‌تواند اين حماسه بزرگ را فقط به اعتقادات يك مذهب محصوركند.

حسين(ع)؛ كليد اصلی ايدئولوژی اسلامی قرآنی
اين نويسنده عرب‌‌زبان افزود: تدبر و تعقل در قرآن‌كريم و سنت پيامبر اكرم(ص) به ما نشان‌می‌دهد كه امام حسين‌(ع) كليد اصلی جهان‌بينی و ايدئولوژی اسلامی ـ قرآنی است و شناخت نهضت ايشان بدون بررسی و فهم درست موضع امام حسين‌(ع) نسبت به مبانی و بسترهای قرآن‌كريم امكان‌پذير نيست.

وی در تشريح اين گزاره كه دست‌يابی به اسلام اصيل منوط به پذيرش اهل‌بيت و ميزان معرفت و شناخت از ايشان است، گفت: در شناخت اهل‌بيت(ع) در وهله اول بايد بدانيم كه امام حسين(ع) كه سردمدار قيام بود، جزو اهل‌بيت(ع) بوده و اهل‌بيت پيامبر(ص) همان كسانی هستند كه خداوند در وصف ايشان با تأكيد بر محال‌بودن افتادن آن‌ها در ورطه گناه و اشتباه و عدم مخالفت بايدها و نبايدهای الهی در آية 33 سوره أحزاب چنين فرموده‌است: «إِنَّمَا یُرِيدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرا».

وی با اشاره به اين‌‌كه عصمت و طهارت اهل‌بيت(ع) بيانگر اين است كه آن‌ها احاطه كامل به كُنه و غايت حقايق و اسرار قرآنی دارند، آن‌ را بُعد دوم ارتباط معنوی بين قرآن و اهل بيت(ع) برشمرد و آيه 78 سوره واقعه را «انَّهُ لَقُرْآَنٌ كَرِيمٌ * فِی كِتَابٍ مَكْنُونٍ * لا یَمَسُّهُ إِلاّ الْمُطَهَّرُونَ * تَنْـزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ» شاهدی بر اين ادعا دانست.

اهل بيت؛ تنها رسانه قرآنی جهت رصدكردن آموزه‌های وحيانی پس از پيامبر
النمر كه معتقد است اهل‌بيت عصمت و طهارت تنها رسانه قرآنی جهت رصدكردن آموزه‌های وحی پس از رحلت حضرت رسول الله(ص) هستند، گفت: جنبه سوم اين تلازم(ارتباط تنگاتنگ ائمه با قرآن) اين است كه اخذ معارف مافوق بشری از غير آن‌ها، جهل و عدم درك داده‌های الهی را همراه خواهدداشت و آية 43 سوره نحل «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ، إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» نيز گواه اين مدعاست.

استاد حوزه علميه در الدمام عربستان محبت خاندان رسول را ويژگی چهارم خواند وبا ذكر آية 23 سورة الشورى «قُلْ: لا أَسْأَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً، إِلاّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى. وَمَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً، نَـزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْناً. إِنَّ اللهَ غَفُورٌ شَكُورٌ» آن‌ را اجر حضرت رسول(ص) معرفی‌كرد.

حسن النمر با اشاره به حديث قدسی «إنی مخلف فيكم ما إن تمسكتم به لن تضلوا بعدی أبدا: كتاب الله وعترتی أهل بيتی. وإنهما لن يفترقا حتى يردا علیَّ الحوض» گفت: اگر روايات و احاديث متواتر كه در حق اهل‌بيت پيامبر(ص) روايت‌شده را مدنظر داشته‌باشيم، درمی‌يابيم كه هدف و غايت آن‌ها هم‌سان و هم‌سنخ غايت و هدف قرآن‌كريم است.

اين نويسنده و دانش‌پژوه شيعی افزود: ما معتقديم بدون درنظر داشتن اين بُعد معرفتی و اين رويكرد نسبت به منزلت اهل‌بيت، تفسير و تحليل نهضت حسينی ابتر و ناقص خواهدماند و حتی بسياری از سوء فهم‌ها بر آن مترتب خواهدشد.

شيوه عزاداری‌ها محتاج نقد وبررسی هستند
وی در پاسخ به اين سؤال كه بزرگداشت شعائر حسينی تا چه‌ اندازه می‌تواند در كاربردی‌كردن مفاهيم اصلاح‌طلبانه قرآنی در ميان ملت‌ها نقش داشته‌باشد و چگونه می‌توان آن‌ها را در جهت تحكيم پيوندهای اسلامی و گسترش وحدت هدايت‌كرد، اظهارداشت: در اهميت نقش عزاداری‌ها هيچ شك و شبهه‌ای نيست، اما مقصود اين نيست كه آيين عاشورا و عزای حسينی خالی از ضعف است و نيازی به تحليل و نقد ندارد.

اين فعال عرصه قرآنی افزود: عزاداری‌ها بر سه قسم است؛ بخش اول شيوه‌های مورد تأييد ائمه و آنچه به‌صورت مكتوب بر آن تأكيدشده‌است و دوم آن دسته آيين‌هايی كه به‌‌صورت منصوص و مكتوب نيست (يعنی در روايات و احاديث نيامده‌است)؛ اما به‌طور كامل با فلسفه دين اسلام منسجم و سازگارند.

النمر گفت: بخش سوم، آن دسته عزاداری‌ها و مجالسی‌هستند كه سنديتی ندارند؛ اما از مشروعيت فقهی برخوردارند و فقط در برهه‌ای از زمان مفيد‌بوده‌اند همچون قمه‌زنی، اما بنا به دلايلی هم‌اكنون موجبات وهن به مذهب را فراهم‌می‌كنند كه نبايد بر برپايی آن‌ها اصرارداشت، همانطور ‌كه حضرت «آيت الله خامنه‌ای(دام‌ظله)» نيز مبنی بر حرام‌بودن آن فتوادادند و تعداد زيادی از فقها و مراجع نيز مشابه اين فتوا را صادركردند.

علامه حسن النمر با اشاره به آيه 11 سوره رعد «إِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» گفت: ما به‌عنوان پيروان مكتب علوی ضروری است تا به‌دور از احساسات و عواطف و با اتكا به عقلانيت و بصيرت در تبيين ويژگی‌های اساسی قيام عاشورا ـ قيامی فراتر از قيام‌های سياسی ـ گام‌برداريم چون ما وارث آن پيام الهی هستيم كه توفيق در اين امر، منوط به فهم و درك واقعيت‌‌های موجود جوامع اسلامی است .

منبر؛ زمينه‌ساز باورپذيری مسائل عقلی
حسن النمر وكيل مراجع عظام در الدمام عربستان و از بزرگان حوزه علميه، با اشاره به نقش اساسی منبر در تعميق مبانی اصلاح‌طلبانه و عقل‌گرايانه قرآن‌كريم خاطرنشان‌كرد: از مهم‌ترين كاركردهای منبر حسينی، به خدمت گرفتن بُعد عاطفی جهت تحكيم روابط عاطفی بين مؤمنان و اهل‌بيت‌(ع) است كه زمينه را برای باورپذيری مسايل عقلی و وجدانی آماده‌می‌كند.

وی با اشاره به كيفيت پاك‌سازی منبرهای حسينی به‌عنوان يك رسانه‌ اسلامی از گرد و غبار رخوت و تقليد و نيز بازيابی نقش مهم و كليدی آن همان‌گونه كه در دوران اوليه تمدن اسلامی از آن برخوردار بود، گفت: گام مهم جهت پركردن خلأ موجود، تصدی زمام امور توسط حوزه‌های علميه برای تربيت خطبای متعهد و شايسته است.

علامه شيخ حسن النمر در پايان با ارائه پيشنهادی مبنی بر تأسيس دانشكده‌ها و كانون‌های تخصصی و علمی در زمينه تربيت خطيبان و مبلغان كه از لحاظ علمی چند بُعدی باشند، القای داده‌های نهضت حسينی را با شيوه‌ای حرفه‌ای، اصولی و به‌روز به مخاطبان خواستارشد.