آرمان هیأت - خط معلی در معماری اسلامی و تزئین مكان‌های مذهبی كاربرد دارد

خط معلی در معماری اسلامی و تزئین مكان‌های مذهبی كاربرد دارد

بیشترین اتكا در نگارش خوشنویسی روی مطالبی است كه بار فرهنگی و ادبی آن بالا است و متون دینی و اسلامی نیز به جهت ارتباط با كلام خداوند و سخن بزرگان دینی از این ویژگی و غنی بودن برخوردار است.

فرهنگ: حسین غلامی، خوشنویس، معتقد است كه قالب‌های جدید خط؛ مانند معلی، ظرفیت ارائه مفاهیم دینی و قرآنی را داراست و معلی می‌تواند در معماری اسلامی و تزئین مكان‌های مذهبی به كار رود، اگرچه می‌توان در خلق قطعات هنری نیز از آن استفاده كرد.

«حسین غلامی»، خوشنویس، با بیان این‌كه فضای كار خوشنویسی و نگارش آن باید بیشتر روی مطالبی باشد كه به لحاظ ادبی و هنری غنی است، گفت: بیشترین اتكا در نگارش خوشنویسی روی مطالبی است كه بار فرهنگی و ادبی آن بالا است و متون دینی و اسلامی نیز به جهت ارتباط با كلام خداوند و سخن بزرگان دینی از این ویژگی و غنی بودن برخوردار است.

وی ادامه داد: از طرف دیگر خوشنویس نیز باید از مطلبی كه می‌نویسد متأثر باشد و سعی كند كه در خلق آثار هنری خود از كلام خداوند و بزرگان دینی بهره بگیرد.

وی درباره شاخصه‌های خوشنویسی اسلامی گفت: خوشنویسی چون در ارتباط با كلام وحی است از این كلام تأثیر پذیر است و هركس بنا به طبع خود و تعلقات معنوی خود سعی می‌كند ویژگی معنویت را در كار پررنگ‌تر بیان كند.

غلامی با بیان این‌كه خوشنویسی با تأثر از مسائل دینی و معنوی رشد پیدا كرده است، افزود: با این وجود در طول زمان این هنرمندان بوده‌اند كه با تعلقات معنوی خود این رشته هنری را به تكامل رساند‌ه‌اند و نواقص آن را تكمیل كرده‌اند.

وی همچنین درباره چگونگی شكل حروف و عناصر در انتقال مفاهیم قرآنی به مخاطب گفت: شكل حروف و عناصر در كار خوشنویسی آیات قرآنی تفاوتی نمی‌كند و این بدین معنی است كه شكل حروف و كلمات در انتقال مفهوم آیه عذاب و رحمت فرقی نمی‌كند، ولی در كل، خوشنویس در تلاش است تا با استفاده از تخیل خود فضای هنری خود را به شكل مطلوب به مخاطب ارائه كند.

وی در ادامه به كاربردهای خط نسخ و ثلث در خوشنویسی اسلامی پرداخت و اضافه كرد: خط نسخ و ثلث بسته به كاربرد خود ظرفیت بالایی را برای اشاعه مفاهیم دینی و قرآنی دارد؛ خط نسخ در كتابت قرآن كاربرد دارد؛ چراكه آیات قرآن باید در كتابت خوانا باشد و نسخ این ظرفیت را دارد، ولی خط ثلث؛ چون حالت تزئینی دارد، نوع شكل و شمائل آن به گونه‌ای است كه در مكان مذهبی به كار می‌رود و در معماری اسلامی كاربرد فراوانی دارد، اما به هر حال هر دوی این قالب‌ها ظرفیت‌های فراوانی را دارا هستند.

این خوشنویس اسلامی همچنین در ادامه به ظرفیت قالب‌های جدید خط؛ مانند معلی اشاره كرد و گفت: معلی نیز می‌تواند در معماری اسلامی و تزئین مكان‌های مذهبی به كار رود، البته در خلق قطعات هنری نیز كاربرد دارد و جواب‌گو است، ولی بیشترین كاربرد آن در مكان‌های مذهبی می‌تواند باشد، در مورد سایر قالب‌ها مانند كرشمه خیلی تخصص ندارم، ولی درباره معلی می‌توانیم این كاربردها را ببینیم.

وی اضافه كرد: در طول زمان می‌توانیم بگوییم كه قالب‌های متعدد خوشنویسی اسلامی در ایران رشد داشته‌اند؛ چون من خیلی به توقف اعتقاد ندارم، ولی عوامل مختلفی در به تكامل نرسیدن تعدادی از این خطوط تأثیر داشته‌اند، ما حتی می‌توانیم در مورد نسخ و ثلث نیز این حرف را بزنیم و بگوییم كه این خطوط از یك دوره‌ای توقف پیدا كرده است، ولی واقعیت این‌كه هنر متوقف نمی‌‌شود و همواره تكامل دارد.

وی ادامه داد: شرایط هنری و فضای جامعه در این میان بسیار تأثیرگذار است و نباید به مشكلات هنرمند اكتفا كرد. وقتی كسی قالبی را ابداع كرد می‌تواند آن را به تكامل برساند، اما شرایط هنری باید فراهم شود؛ گاهی حتی مسائل سیاسی نیز می‌‌تواند روی هنرمندی كه به دنبال ابداع است تأثیرگذار باشد.

غلامی با تأكید بر این‌كه هنرمندان ایرانی در اعتلای خوشنویسی اسلامی تلاش خود را كرده و می‌كنند، افزود: اما متأسفانه به دلیل تفاوت عقیده و سلیقه، هنوز آن طور كه باید و شاید راه اعتلای بیشتر این رشته هموار نشده و باید متولیان این حوزه این راه را هموار كنند؛ چراكه می‌بینیم در كشورهای حاشیه‌ای؛ مثل تركیه و كشورهای عربی از این جهت بهتر عمل می‌‌شود و این‌ها با برگزاری جشنواره و خرید آثار هنری از هنرمندان خود حمایت می‌كنند.

وی متذكر شد: این در حالی است كه متأسفانه ذهن هنرمندان بیشتر به دلیل مشكلات مالی مغشوش است و روزمرگی‌های فعلی جلوی پیشرفت خوشنویسان اسلامی را گرفته است؛ هنرمندان چیز دیگری برای تجربه ندارند و اگر تجربه‌ای هم هست در خلق آثار هنری پدید می‌آید كه خلق آثار هنری نیز به مسائل مختلفی همچون شرایط شخصی خوشنویس و جامعه هنری وابسته است كه باید فراهم شود.