آرمان هیأت - معرفی کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی»

کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» با محوریت تعزیه، تالیف غلامرضا گلی زواره است.

فرهنگ-خیمه: کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» در هفت فصل تدوین شده که در بخش نخست با عنوان «سیر تاریخی ماتم‌داری»، به عناوینی همچون سیره اهل بیت در برپایی سوگواری، گریه نهضت اسلامی را حفظ می‌کند، علمای شیعه و عزاداری، عزاداری از زمان آل بویه تا کنون، منابع و مآخذ نمایش‌های دینی و فقهای شیعه و شبیه‌خوانی پرداخته است.

بخش دوم این کتاب، «دست‌اندرکاران تعزیه در گذر تاریخ» نام دارد و موضوعاتی چون بنیانگذاران سوگواری‌های نمایشی، امیر کبیر و تعزیه، رضاشاه و تعزیه‌خوانی، تعزیه‌نویسان، معین‌البکاء، مردم و تعزیه و تعزیه‌خوانان را بررسی کرده است.

در فصل سوم با عنوان «عناصر تعزیه» ، بخش‌های تعزیه در نگاه یک جهانگرد سوئدی، جبهه حق، نیروهای غیبی، زنان و کودکان در تعزیه، جبهه باطل، نسخه‌های تعزیه، آغاز و انجام تعزیه، آواز و موسیقی، وحوش در تعزیه و امکانات در تعزیه بررسی شده است.

«زبان حال معصومین در اشعار نمایش‌های مذهبی» عنوان فصل چهارم کتاب است که به مبحث نگاهی به مضامین شبیه‌خوانی پرداخته است و رسول خدا، فاطمه زهرا، حضرت علی، امام حسین، حضرت زینب، حضرت ابوالفضل، حضرت علی اکبر، قاسم بن حسن، مسلم بن عقیل، امام سجاد، امام موسی کاظم و امام رضا را در این اشعار مورد بررسی قرار داده است.

در فصل پنج با عنوان «افراد دیگر در تعزیه»، به آیتم‌های همچون خلفاء ، پیروان ادیان دیگر، اشقیا در شبیه‌خوانی، سیری در مجلس تعزیه ناصرالدین شاه، علت رواج تعزیه در عصر ناصرالدین شاه و شبیه‌نامه فتحعلی شاه قاجار اشاره شده است.

«مفهوم شفاعت در مضامین نمایش‌های مذهبی» فصل ششم این کتاب است و به شفاعت در فرهنگ تشیع، نمونه‌ها و شفاعت در نسخه‌های نمایش‌های مذهبی پرداخته است.

فصل آخر و هفتم این کتاب نیز با عنوان «قضا و قدر در سوگ‌نامه‌ها»، به بحث قضا و قدر یا جبر، نمونه‌هایی از اشعاری که از جبر حکایت می‌کند، روزگار و چرخ و فلک، چرخ و فلک در مرثیه‌ها و فلک در اشعار سبیه‌خوانی پرداخته است.

در این کتاب همچنین پیشنهادهایی در جهت اصلاح نسخه‌های تعزیه انجام شده است.

کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» در شمارگان چهار هزار نسخه توسط مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی در بهار ۱۳۷۵ منتشر شد.