آرمان هیأت - درباره مسجد جامع شوشتر

مسجد جامع شوشتر مربوط به صدر اسلام و دوره سیزدهمین خلیفه عباسی که در زمان امام حسن عسکری خلافت می‌کرده، است.

جامعه: ساخت مسجد جامع در شهر باستانی شوشتر بعد از فتح مسلمانان و اسلام آوردن مردم، در سال ۲۵۴ قمری در زمان سیزدهمین خلیفه عباسی «المعتزبالله المتوكل» كه در زمان امام حسن عسكری (ع) خلافت می‌كرد، آغاز شد.

پس از او خلفای دیگری در این باب كوشیدند تا این كه در زمان خلیفه بیست و نهم «المسترشد بالله» آن را به پایان رساند.

قبل از پوشش كنونی، سقف مسجد به وسیله شاه چوب هندی مسقف شده بود و بر طبق كتیبه موجود در مسجد كه دارای تاریخ سال ۱۲۱۳، ۱۱۷۵، ۹۳۳، ۶۸۳ ،۴۴۵ هجری قمری است معلوم می‌شود كه مسجد جامع شوشتر در قرون بعد به كرات تعمیر و مرمت شده است. شبستان اصلی مسجد در طرف جنوب واقع شده، در شبستان منبر چوبی نفیسی قرار دارد كه طبق كتیبه، نام (منصور ابو احارث) و تاریخ صفر سال۴۴۵ هجری قمری بر روی آن حك شده است.

همچنین بر دیواره شبستان مسجد كتیبه گچبری با مضمون سوره یاسین حك شده است.

هركدام از خلفای عباسی كه در مسجد كارهایی را انجام داده است، كتیبه‌ای از كار خود به یادگار گذاشته‌اند.

مسجد در گذشته دارای تعداد بیشتری كتیبه گچی و سنگی بوده كه متاسفانه در تعمیرات دهه۴۰ و بعد از آن از بین رفته است.

مسجد در طرف شمال ۱۲ ردیف ستون و در طرف جنوب هشت ستون دارد كه بلندی هركدام از ستون‌ها در حدود پنج متر است. از مشاهده قوس طاق‌ها و ایوان رفیع و شبستان آن كه به شیوه معماری دوره ساسانی ساخته شده است، قدمت بنا و تعلق آن به اوائل اسلام تا حدودی روشن می‌شود.

مسجد دارای حیاط وسیع و ستون‌های قطور و بسیار محكمی است به طوری كه قطر هر ستون بیش از ۵/۱ متر است و بنای آن بیشتر از سنگ و آجر است و دارای منبری قدیمی است كه قدمت آن را ۷۰۰ سال نوشته‌اند، در قسمت راست منبر نوشته‌هایی به خط كوفی از جنس تخته بریده شده است.

ساختمان مناره مسجد را به دوران چوپانیان و شیخ اویس بن شیخ حسن چوپانی نسبت می‌دهند. بنای مناره مسجد جامع در سال ۸۲۲ هجری بوده است و چون كج شده بود در قرن دوازدهم قفسه‌اش را از ترس انهدام تا حد مقرنس برداشتند و در سال‌های انقلاب مشروطیت كه آن را در جنگ‌های محلی سنگر قرار داده بودند و قسمتی از طرف مشرق آن خراب شد، در وسط آن میلی استوانه شكل از آجر ساخته شده كه روی آن با كاشی زیبا مفروش است و بر تمامی آن كلمه «الله اكبر» نوشته شده است.

بلندی مناره ابتدا ۲۶ متر بوده و قسمت بالای آن تخریب شد، هم اكنون در حدود ۱۸ متر است مسجد جامع روز جمعه میعادگاه عاشقان الله یعنی محل برگزاری نماز جمعه است.

لغت نامه دهخدا در وصف این مسجد نوشته ‌است که پس از مسجد کوفه، قبله این مسجد از تمام مساجد دیگر در اعتدال است.