آرمان هیأت - درباره میرعزا کاشانی

سیدمصطفی میرعزا از تعزیه‌گردانان و تعزیه‌سازان معروف دوره ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه بود.

فرهنگ-خیمه: «سیدمصطفی میرعزا در کاشان و تهران تعزیه‌گردانی می‌کرد. گویا میرعزا مردی بود ادیب، هنرمند، خوش‌قریحه، باذوق و استعداد و از موسیقی نیز اطلاعات کافی داشت.

بسیاری از نسخه‌های مربوط به کاشان ساخته و پرداخته‌های او یا منسوب به اوست.

تعزیه‌خوانان تهران نیز بیشتر نسخه‌های خود را از میرعزا می‌دانند یا به او نسبت می‌دهند. واقعیت این است که یافتن نسخه‌های اصیل و تعیین و تشخیص سروده‌ها و ساخته‌های او از میان اشعار تعزیه دشوار است. مسلم این است که میرعزا در ساختن و سرودن شعر و آهنگ نوحه و ترانه‌ها و پیش‌خوانی‌های تعزیه استعداد و تسلط بسیار داشته است. بیشتر پیش‌خوانی‌های زیبا و خوش‌آهنگ تعزیه‌های کاشان و تهران از ساخته‌های اوست.» (عنایت الله شهیدی)

ابراهیم بوذری مدعی است که علی‌اکبر شیدا در ساختن تصنیف‌های خود از میرعزا تقلید می‌کرد و مضمون اشعار میرعزا را تغییر می‌داد و آنها را به صورت تصنیف‌های عاشقانه درمی‌آورد.

به درستی روشن نیست که میرعزا فقط تعزیه‌گردان تکایای تهران بود یا در تکیه دولت هم تعزیه‌گردانی کرده است؟ و در ادامه از قول بوذر بوذری می‌نویسد:«او در زمان ناصرالدین‌شاه، رئیس تعزیه، یعنی تعزیه‌گردان تکیه دولت بود؛ اما مدت و سال‌های تعزیه‌گردانی او را تعیین نکرده است.

«برای مرحوم میرعزا در زمان ناصرالدین‌شاه پیشامدی به شرح زیر شد: تعزیه‌ای درست کرد که راهزنان به زوار حضرت امام رضا (ع) حمله کردند بدون مشورت اولیای امور در حضور شاه نمایش داد؛ چون خلاف مصالح بود، مورد غضب واقع شد و از کار تعزیه برکنار شد و به جای او مرحوم میرزاباقر معین‌البکاء منصوب شد؛ ولی نوحه‌های میرعزا معمول بود. نوحه دیگری مربوط به این زمان ندیده‌ام.» (ابراهیم بوذری)

شهیدی همچنان می‌افزاید: «میرعزا فرزندانی داشت که دو تن از آنان به نام‌های سیدمحمدعلی و امیرحسین نیز پس از پدر به تعزیه‌خوانی روی آوردند و در تکایای تهران تعزیه‌گردانی می‌کردند.»