آرمان هیأت - کتابی درباره مساجد قدیمی تهران به بازار آمد

کتاب «مساجد دیرینه‌سال تهران» با بررسی اماکن آیینی در ایران منتشر و به بازار کتاب عرضه شد.

فرهنگ: کتاب «مساجد دیرینه‌سال تهران» بخش قابل توجهی از طرحی است که در باب بررسی اماکن آیینی کشور تهیه شده‌است که پژوهش های آن دو بخش مجزا دارد.

در بخش نخست گروهی از جست‌وجوگران درس‌خوانده در رشته‌های مختلف علوم انسانی، که تحصیلات دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد آنان با مسائل تاریخی و اجتماعی و معماری و آداب‌ورسوم و جز این‌ها مرتبط بوده، کار بررسی و پژوهش در خصوص حدود صد مسجد و مدرسه جنب مسجد واقع در تهران را پیش گرفته‌اند. در نخست منطقه ۱۲ تهران کنونی، که بیشتر مساجد دیرینه‌سال در محدوده آن واقع شده‌است، به‌عنوان موضوع بررسی برگزیده شده‌است.

بررسی‌هایی ازاین‌دست، بر اساس اصول تحقیق روشمند در علوم انسانی، دارای دو بخش بررسی میدانی و کتابخانه‌ای‌اند. در بررسی کتابخانه‌ای این پژوهش نیز بیشتر کتاب‌ها و گزارش‌ها و تحقیقات مکتوب پیشین مربوط به تهران، در آن قسمت که از تهران سخن گفته‌اند، و نیز مکتوباتی که که سراسر آن‌ها مربوط به مساجد است مورد توجه قرار گرفته‌اند و اطلاعات مورد نیاز از آن‌ها استخراج شده‌است. آنچه در بررسی میدانی بدان پرداخته شده، همه مسائلی را دربرمی‌گیرد که مربوط به ساختار بنا و نیز فعالیت بنا می‌شود.

بر اساس آنچه در فهرست کتاب آمده، پس از مقدمه که خود شامل سه بهره است(دل‌مشغولی‌ها، مراحل پژوهش و روش تدوین کتاب، وصف مسجدالحرام به دو روایت (از ناصرخسرو و ابن‌بطوطه)، بخشی با عنوان وصف تهرانِ مساجدِ دیرینه‌سال و پس از آن سرگذشت مساجد آمده‌است.

در این قسمت شرح مفصلی در باب ۱۳۲ مسجد داده شده که با روشی منظم و یکدست و به‌همراه تصاویری از هریک آمده‌است. بخش پایانی کتاب، بخش پیوست‌هاست که فهرست عبارت از: نمونه‌ای از اسناد و وقف‌نامه‌ها؛ نام‌های دوم و سوم و... مساجد؛ نشانی و قدمت تحقیقی یا تقریبی مساجد و تاریخ بازسازی برخی از آن‌ها؛ آیات و سوره‌های قرآنی در کتیبه‌های مساجد؛ نام‌های بانیان، هنرمندان، معماران و متولیان مساجد؛ اَعلام عام؛ اجزای بنای مساجد؛ ملحقات مساجد؛ اطلاعات خاص برخی از مساجد؛ مساجد ثبت‌شده در فهرست میراث فرهنگی؛ واژه‌نامه؛ کتابنامه است.

کتاب مساجد دیرینه‌سال تهران، حاصل پژوهش گروهی بنیاد ایران‌شناسی، بر اساس طرح و با مقدمه و بررسی و تدوین نهایی دکتر حسن حبیبی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که بنیاد ایران‌شناسی آن را در ۵۷۰ صفحه منتشر کرده‌است.