آرمان هیأت - نگاهی به كتاب «ماجرای كربلا»

كتاب «ماجرای كربلا» به بازخوانی واقعه عظيم كربلا می‌پردازد و این حادثه را در هفت مرحله بررسی می‌کند.

فرهنگ: كتاب «ماجرای كربلا» يكی از تأليفات آيت‌الله سيدعلی‌اكبر قرشی است كه به بازخوانی واقعه عظيم كربلا پرداخته و در اين كتاب اين حاثه عظيم را در هفت مرحله بررسی و نقل كرده است.

كتاب «ماجرای كربلا» در سال ۱۳۷۸ با عنوان «ميدان كربلا» چاپ شده بود و به دليل استقبال علاقه‌مندان در سال ۱۳۸۵ با عنوان «ماجرای كربلا» تجديد چاپ شده است.

نگارنده در مقدمه آورده است: «مدت‌ها در اين فكر بودم كه جريان عاشورا را آن‌طور كه واقع شده است و قضايا را آن‌طور كه پشت سر هم رخ داده است، بدون اغراق و به طور طبيعی به رشته تحرير درآورم تا خوانندگان يك تصور كلی از آن را در ذهن داشته باشند، كه عاشورا چطور آغاز شد؟ چگونه پيش رفت و در كجا خاتمه پيدا كرد؟»

يكی از رواياتی كه نگارنده در فضيلت گريه بر مصائب اهل بيت(ع) در ابتدای كتاب خود آورده، اين است كه امام رضا(ع) فرمودند: هر كه مصائب ما را يادآورد و بر مصائب ما گريه كند، ‌روز قيامت با ما و در درجه ما خواهد بود، هر كه مصائب ما را بر او بخوانند، گريه كند و ديگران را بگرياند، ‌چشمش نخواهد گريست در روزی كه همه چشم‌ها خواهند گريست. و هر كه در مجلسی بنشيند كه امر ما اهل بيت(ع) در آن نقل و زنده می‌شود،‌ دلش نخواهد مرد، روزی كه دل‌ها بميرند.

در ادامه، اين كتاب واقعه عاشورا را به هفت قسمت تقسيم كرده است:

در قسمت اول، لشكريان حق و باطل در مقابل هم صف‌آرايی می‌كنند، خطابه‌ها، احتجاج‌ها، موعظه‌ها و اتمام حجت‌ها توسط امام(ع) و يارانش شروع می‌شود كه شايد كوفيان سنگدل از خدا بترسند و از تصميم خود برای ريختن خون فرزند رسول خدا(ص) منصرف شوند و از عملی كه انجام داده‌اند، اعتذار طلبند، ولی متأسفانه هيچ يك از موعظه‌ها مؤثر واقع نمی‌شود و اشقياء بر تصميم خود پافشاری می‌كنند.

در قسمت دوم كه با تيراندازی عمر بن سعد (عليه لعائن الله) شروع می‌شود، نيروی حق و باطل با شدت تمام جنگ را آغاز می‌كنند، ياران امام(ع) مقاومت عجيبی از خود نشان می‌دهند تا بالاخره پنجاه نفر از آنان؛ يعنی نزديك به نيمی به شهادت می‌رسند و شكاف در جبهه حق آشكار می‌شود.

در قسمت سوم، جنگ‌های تن به تن ميان ياران آن حضرت(ع) و كوفيان ستمگر آغاز می‌شود، باقی مانده اصحاب امام(ع) با كسب اجازه از آن بزرگوار، ‌يكی پس از ديگری به ميدان رفته و رجز خوانده و خود را معرفی فرموده، عده‌ای را می‌كشند و خود نيز شهيد می‌شوند، آن‌گاه ياران عمر سعد، ‌سخت در مضيقه واقع شده و چندين دفعه از وی نيروی امدادی می‌طلبند، بالاخره همه اصحاب آن حضرت شهيد شده و احدی زنده نمی‌ماند و شكست ظاهری در جبهه حق روشن‌تر می‌شود.

در قسمت چهارم، جوانان بنی‌هاشم كه تا آن وقت به ميدان نرفته بودند و اصحاب از رفتن آنان به شدت ممانعت می‌كردند، با كسب اجازه از حضرت امام حسين(ع) يكی پس از ديگری به ميدان آمده و شهيد می‌شوند و بعد از اين،‌ جز امام سجاد(ع) كسی از مردان زنده نمی‌ماند و امام حسين(ع) يكه و تنها می‌شود.

در قسمت پنجم، امام حسين(ع) با اهل بيت(ع) وداع فرموده و خود آماده پيكار می‌شود و با لب عطشان و با كوهی از مصائب،‌ چنان می‌جنگد كه دشمن را هراسان می‌سازد و چنان بی‌رحمانه كشته می‌شود كه از شنيدن آن دل سنگ آب می‌شود و كلام امام رضا(ع) كه فرمود: «فانه (الحسين عليه السلام) ذُبح كما یُذبح الكبش؛ همانا حسين(ع) ذبح شد،‌ همان‌گونه كه قوچ ذبح می‌شود» به وقوع می‌پيوندد، حتی بدن مباركش زير سم اسبان لگدمال می‌‌شود(نعوذ بالله).

در قسمت ششم، اشقياء، خيمه‌ها و وسائل زنان و اطفال را با كمال بی‌رحمی غارت می‌كنند، خيمه امام(ع) را آتش می‌زنند و اهل بيت(ع) به اسارت درمی‌آيند.

در قسمت هفتم، عمر بن سعد (عليه لعائن الله) كشتگان خودش را دفن می‌كند و با اهل بيت(ع) و كوفيان لعين از كربلا به طرف كوفه می‌رود، ‌روز دوازدهم محرم‌الحرام گروهی از قبيله «بنی‌اسد» وارد سرزمين كربلا می‌شوند و بدن‌های مطهر امام(ع) و يارانش را كه همچنان روی زمين مانده بود، با راهنمايی امام سجاد(ع) كه به اعجاز الهی از زندان كوفه آمده بودند، دفن می‌كنند.

نويسنده بعد از اين‌كه وقايع كربلا را به طور كامل بيان می‌كند، وارد بحث زيارت ناحيه مقدسه می‌شود، وی می‌نويسد: «در حال حاضر دو زيارت ناحيه مقدسه در دست داريم، يكی زيارتی است كه در آن نام هشتاد و يك نفر شهيد ذكر شده و بر همه آن‌ها سلام داده شده است، مرحوم سيد بن طاووس آن را در فصل چهاردهم كتاب اقبال نقل كرده و مرحوم مجلسی آن را در بحار، جلد۴۵، صفحه ۶۵ تا ۷۳ و نيز در جلد ۹۸، صفحه ۲۷۴ آورده است و چون تاريخ صدور آن سال دويست و پنجاه و دو هجری است و آن وقت هنوز حضرت مهدی(عج) متولد نشده بود؛ لذا بايد گفت كه آن از ناحيه حضرت امام عسكری(ع) صادر شده است»

اما زيارت ناحيه مقدسه دومی كه نويسنده آن را ترجمه و بيان كرده است، هم زيارت است و هم مرثيه‌خوانی؛ ‌يعنی امام عصر(عج) در اين زيارت هم جدش امام حسين(ع) را زيارت می‌كند و هم بر او مرثيه می‌خواند و هم مقداری از جريان شهادت او را بيان می‌فرمايد، نويسنده، طی بيست فقره، مطالب اين زيارت شريف را می‌آورد.

در بخش بعدی اين كتاب،‌ نويسنده نام شهدای كربلا را بيان كرده و توضيح مختصری درباره هر كدام می‌آورد، در اين‌كه ياران امام حسين(ع) و شهدای كربلا چند نفر بودند، در اين كتاب دو قول بيان شده است: اول آن‌كه آنان هفتاد و دو نفر بودند، سی و دو سوار و چهل نفر پياده، قول دوم اين است كه صد و چهل و پنج نفر بودند،‌ چهل و پنج نفر سوار و صد نفر پياده و اين قول، مضمون حديثی است كه از امام باقر(ع) نقل شده است و سيد بن طاووس آن را در لهوف آورده است.

نويسنده تأكيد می‌كند كه تفحص در روايات و مقاتل نشان می‌دهد كه عدد ۷۲ قابل قبول نيست و شهدا يقينا بيشتر از اين عدد بوده‌اند؛ ‌مثلا در زيارت ناحيه مقدسه كه سيد بن طاووس آن را در فصل چهاردهم كتاب اقبال نقل كرده است و مرحوم مجلسی آن را در جلد ۴۵ بحار، ‌صفحه ۶۵ تا ۷۳ و نيز در جلد ۹۸، صفحه ۲۷۴ آورده است، جمعا ۸۱ نفر نام برده شده كه امام(ع) به آن‌ها سلام داده‌اند.

همچنين ‌چند روايت در فضيلت زيارت امام حسين(ع) بيان می‌كند كه به اختصار به آن‌ها اشاره می‌شود:

محمد بن مروان می‌گويد: امام صادق(ع) فرمود: امام حسين(ع) را زيارت كنيد ولو در هر سال؛ ‌چون هر كس به زيارت او آيد و او را امام حق بداند و حق را انكار نكند، عوضی جز بهشت ندارد و خدا روزی او را وسعت می‌دهد و به او فرج فوری عطا می‌فرمايد.

معاوية بن وهب می‌گويد: امام صادق(ع) به من فرمود: يا معاويه برای ترس از پيشامد،‌ زيارت امام حسين(ع) را ترك نكن، ‌هر كس زيارت او را ترك كند،‌ چنان حسرتی به او دست دهد كه آرزو كند ای كاش قبرش نزد آن حضرت بود، آيا دوست نداری كه خدا تو را در حالی ببيند كه رسول خدا(ص) و علی(ع) و فاطمه(ع) و امامان(ع) بر او دعا كنند؟ آيا دوست نداری از كسانی باشی كه با مغفرت به محل خود برمی‌گردد؟ و خداوند متعال گناهان هفتاد ساله‌اش را آمرزيده است؟ آيا دوست نداری از كسانی باشی كه فردای قيامت رسول خدا(ص) با او مصافحه می‌كند؟

ابوبصير می‌گويد: از امام بزرگوار حضرت باقر(ع) و يا حضرت صادق(ع) شنيدم كه می‌فرمود: هر كه دوست دارد بهشت جای او و مأوای او باشد، ‌زيارت مظلوم را ترك نكند، گفتم: كدام مظلوم؟ فرمود: حسين بن علی(ع) صاحب كربلا،‌ هر كه به زيارت او رود از روی شوق و دوستی رسول خدا(ص) و فاطمه(س) و اميرالمؤمنين(ع)، خدا او را در كنار مائده‌های بهشتی می‌نشاند،‌ او با اهل بيت(ع) مشغول خوردن باشد،‌ حال آن‌كه مردم مشغول حساب در محشرند.

ثقه جليل‌القدر عبدالله بن زراره می‌گويد: از امام صادق(ع) شنيدم می‌فرمود: زوار حسين بن علی(ع) را روز قيامت بر ديگران فضيلتی هست. گفتم: فضيلت آن‌ها چيست؟ فرمود: چهل سال پيش از مردم به بهشت داخل می‌شوند،‌ در حالی كه مردمان ديگر در موقف در حساب هستند.

پايان‌بخش اين كتاب، زيارت شهدای كربلاست كه به همراه ترجمه آمده است.

يادآور می‌شود، كتاب «ماجرای كربلا» نوشته آيت‌الله سيدعلی‌اكبر قرشی در ۱۴۸ صفحه به همت انتشارات نويد اسلام منتشر، و چندين مرتبه نيز تجديد چاپ شده است.