آرمان هیأت - شاعر، هنرش را خرج آرمانش می‌کند

جواد محقق، پرداختن به مناسبت‌های ملی و مذهبی را وظیفه شاعر مسلمان دانست.

فرهنگ: جواد محقق گفت: سرودن شعر مناسبتی علی‌رغم تبلیغات منفی که برای آن می‌شود، می‌تواند برای پیشبرد اهداف فرهنگی جامعه مفید باشد.

وی در تشریح گفته‌اش افزود: شعر به عنوان شاخه‌ای از ادبیات به مسائل فرهنگی می‌پردازد. در مواردی این موضوعات جزئی از مناسبت‌های ملی و مذهبی هستند و یک شاعر متعهد موظف است به آن‌ها بپردازد. شاعر در واقع حوادث، شخصیت‌ها و مناسبت‌های تاریخی را به تصویر در می‌آورد و این کار بسیار ارزشمندی است.

محقق افزود: البته هر کلام مناسبتی به دل نمی‌نشیند و این بستگی زیادی به کسی دارد که آن را سروده است. هنرمند باید دلش را با آن حادثه برجسته تاریخی گره زده باشد تا بتواند شعری بسراید که مخاطب با آن ارتباط برقرار کند. در غیر این صورت شعر نمی‌تواند در میان اشعار متنوع و فراوانی که سروده می‌شود جایگاهی برای خود پیدا کند.

او ادامه داد: این نکته تنها شامل آثار مناسبتی نیست. در میان آثار آزاد نیز ابیات زیادی پیدا می‌شود که نمی‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.

این شاعر در ادامه امکان شعارزدگی در اشعار مناسبتی را بررسی کرد و گفت: شعارزدگی به نوع بیان شاعر بستگی دارد. اما باید به این نکته توجه داشت که شعار لزوما چیز بدی نیست زیرا شعارها تبلور احساسات و اندیشه انسان هستند. ایمان و آرمان خالق اثر در آن خلاصه شده است.

وی افزود: فضایی که شعار دادن را تقبیح می‌کند فضای منصف و سالمی نیست. زیرا همین ادعا که می‌گوید شعار بد است، خود یک شعار بزرگ است. همیشه در کشور افرادی بوده‌اند که به دلیل نداشتن تعهدات ملی و مذهبی، از وظایف‌شان طفره رفته‌اند. این افراد معمولا هر نوع آفرینش ملی و مذهبی را با زدن انگ «شعار» بی‌ارزش جلوه داده‌اند، در صورتی اگر بررسی شود، در حوزه کاری خودشان همیشه شعار داده‌اند. بزرگ‌ترین نمونه این مدعا، بررسی آثار منتشر شده آن‌ها است.

محقق همچنین امکان سرودن شعرهای مناسب و حرفه ای به سفارش نهادهای فرهنگی را منتفی ندانست و تصریح کرد: نمی‌توان در این مورد نیز حکم کلی داد. حجم زیادی از ادبیات دنیا سفارشی است. این موضوع در دیگر هنرها نیز قابل مشاهده است.

به عنوان مثال بناهای مشهور دنیا به هنرمندان معمار سفارش داده شده اند. این موضوع در مورد سینما و تئاتر هم صادق است. بنابر این می‌توان نتیجه گرفت سفارش لزوما چیز بدی نیست اما اگر هنرمند آن را بپذیرد ولی توانایی تولید نداشته باشد، واضح است که سطح کیفی اثر پایین می‌آید. هنرمند باید مطمئن باشد که کارش مقدس است تا بتواند اثر ماندگاری خلق کند.

نویسنده کتاب «در خانه ما» ادامه داد: سفارش تنها می‌تواند زمینه و بهانه کار را فراهم کند، باقی مراحل کاملا وابسته به تعهد و توانایی شاعر است.

او پرداختن به مناسبت‌های مذهبی را وظیفه شاعر دانست و تأکید کرد: بخش قابل توجهی از ادبیات ما در طول تاریخ به مناسبت‌های مذهبی اختصاص داشته است. در میان دیوان بزرگان کمتر اثری یافته می‌شود که در آن به حوادث ملی و مذهبی پرداخته نشده باشد. امروز نیز هر شاعر مسلمان بخشی از هنرش را خرج آرمانش می‌‌کند و این را یک وظیفه ملی و مذهبی می‌داند.