آرمان هیأت - طوفان قیام مختار از جمعه شب در ایران

سخت ترین پلان مختارنامه واقعه كربلا بود كه من احساس كردم برای آن‌ آماده نیستم و دعا می‌كردم ‏سكانس‌ها عقب بیفتد و عقب هم افتاد. اما یك جا خودش به سراغم آمد و احساس كردم دیگر وقتش ‏است، مهمترین پلان واقعه كربلا زمانی است كه حضرت ابوالفضل‌(ع) لب رودخانه علقمه می‌آید و من روی ‏این تصویر ۴ ساعت كار كردم چرا كه...

فرهنگ: دقیق‌ترین كارگردان سینما و تلویزیون ایران كه سابقه ساخت سریال ارزشمند امام علی(ع) را در كارنامه خود دارد و بی‌شك پرچمدار ساخت و ارزش‌گذاری بر مجموعه‌های مذهبی است، این بار پس از ۹ سال كار طاقت فرسا با مجموعه مختار‌نامه به تلویزیون می‌آید.

داود میرباقری كه حسرت پایان تاثیر‌گذار سریال امام علی بر دلش باقی مانده بود، اندكی از بغض فرو خورده خود را در معصومیت از دست رفته و مسافر ری بروز داد و حالا در معركه بزرگ و تاریخی عاشورا به بازخوانی جدی حوادثی می‌پردازد كه جای هیچ توضیحی ندارد.

بنا براین گزارش، هر چند محور این داستان قیام مختار است، اما سریال از پنجره خاطرات و روایت‌های برخی شخصیت‌های خود به نمایش برخی صحنه‌های قیام كربلا می‌پردازد.

صحنه‌های جذاب و پر تلاطم جنگ‌های تن به تن و افت و خیز و واژگون شدن اسب‌ها و جنگاوران، این سریال را از نظر فنی در ایران بی‌نظیر و در سطح آثار برجسته جهانی قرار داده است.

گرچه مشكلات و تغییرات پی در پی مدیریتی در این ۹ سال، گرده تیم تولیدی این سریال را خم كرد و به خوبی نشان از بی‌اهمیتی چنین پروژه‌هایی نزد مدیران میانی صداوسیما داشت، اما با این وجود مقاومت وی و همراهی بازیگران و هنرمندان ارزشمند سینما و تلویزیون باعث ادامه كار و جلوگیری از توقف پروژه شد.

میرباقری در حالی به پروژه عظیم مختارنامه پای گذاشت كه پیش از وی پروژه دیگری در قالب زندگی امام حسین‌(ع) به دلیل كمبود منابع و مستندات لازم و مشكلات فیلمنامه برای یك پروژه بزرگ و بی‌برنامگی توسط رئیس وقت صداوسیما تعطیل شده بود و دیدگاه‌ها درباره مجموعه‌های تاریخی و مذهبی گرفتار این ماجرا و كش‌دار شدن سریال یوسف پیامبر بود.

با این وجود میرباقری در میان طعنه‌های سیاسی و هنری و اقتصادی دوستان و رقبایش جمعی بزرگ از ۱۱۰ بازیگر اصلی و ۴۰۰ بازیگر فرعی را در پروژه‌ای بزرگ گرد هم آورد. بازیگران اصلی وی هر كدام چهره‌ای ویژه در سینما و تلویزیون ایران هستند، اما برای كارهای میرباقری بی‌هیچ ادعایی به میان معركه می‌دوند.

داستان زندگی مختار ثقفی و قیام او به خونخواهی امام حسین‌(ع) دوره مهمی از تاریخ پس از عاشورا را روایت می‌كند كه آگاهی و درس گرفتن از آن در این سال‌ها به غفلت و بی‌توجهی رسانه‌ها و روایت‌كنندگان گذشته بود.

متاسفانه در سال‌های پیش بی‌اطلاعی كسانی كه خود را صاحب دستگاه عزاداری امام حسین‌(ع) و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌پنداشتند، باعث شده بود نه تنها شخصیت و چهره مختار در میان مردم مخدوش و ناشناخته باقی بماند، بلكه اهانت و توهین‌های متداولی نیز از سر ناآگاهی و بی‌اطلاعی به او بیان می‌شد كه برای اهل معرفت و تاریخ عاشورا دردناك بود.

با این وجود تحقیقات گسترده و دامنه دار برای این سریال و استفاده از معتبرترین منابع و اسناد موجود و همچنین ناظران حساس و مطلع به مسایل تاریخی، مقدمه ساخت اثری دقیق را فراهم كرده كه شاید اندكی از درد میرباقری در پایان نافرجام سریال امام علی را كاسته و خاطره‌ای ارزشمند را در خاطر مردم ایران و علاقه مندان به اهل بیت به یادگار گذارد.

گرچه در این میان برخی سعی می‌كنند با پرخاش‌های رسانه‌ای میرباقری را مورد حمله قرار داده و سابقه و دامنه اطلاعات شخصی وی از دین و تاریخ اسلام را زیر سوال ببرند، اما واقعیت و دغدغه‌های فردی میرباقری در آثار مذهبی و تاریخی وی نشان داده، حسادت‌ها و پرخاش‌های متداول تنها به خاطر تاثیری است كه آثار وی در جامعه به صورت فراگیر به وجود می‌آورد و موجب زنده ماندن شخصیت‌ها و چهره‌ها در ذهن و قلب مردم می‌شود.

از نكات جالب این مجموعه تلویزیونی زمانی است كه دل مشغولی‌های میرباقری بزرگترین صحنه آن را رقم می‌زند، پلان قمر بنی‌هاشم كه به گفته خودش سال‌ها در ذهن و فكرش بوده ولی زمان مناسب برای پرداخت آن پیدا نمی‌كرده است.

بی‌شك باید همه اهل هنر، معرفت و عاشقان امام حسین(ع) را دعوت به دیدن این مجموعه بزرگ و تاریخی ورای سلایق سیاسی و اجتماعی و فرهنگی كرد. ۹ سال زحمت و مرارت را از تحقیق و نگارش گرفته تا كار در بیابان های شاهرود و كاشان زمینه‌ساز ساخت بزرگترین مجموعه تلویزیونی شده كه با این حجم و به صورت ۳۵ فیلمبرداری شده است.

میرباقری نزدیك به ۲۰ هزار پلان و ۷۰۰ سكانس را برای شكل‌گیری ۴۰ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای از مختارنامه در كنار هم قرار داده تا واقعه‌ای بزرگ را به نمایش بگذارد، واقعه‌ای كه سه ایپوزد از آن به عاشورا و شكل‌گیری پلان مشهور قمر بنی هاشم اختصاص دارد.

كارگردان تلویزیونی مختارنامه در نخستین گفتگوی تلویزیونی خودش گفت: «سخت‌ترین پلان مختارنامه واقعه كربلا بود كه من احساس كردم برای آن‌ آماده نیستم و دعا می‌كردم سكانس‌ها عقب بیفتد و عقب هم افتاد اما یك جا خودش به سراغم آمد و احساس كردم دیگر وقتش است كه باید به سراغ كربلا بروم».

وی اضافه كرد: «مهمترین پلان واقعه كربلا زمانی است كه حضرت ابوالفضل‌(ع) لب رودخانه علقمه می‌آید و من روی این تصویر ۴ ساعت كار كردم چرا كه برایم بسیار مهم بود كه چقدر به آن روح حماسی نزدیك شده ام و این سخت ترین بخش‌های كار بود».

میرباقری پلان نماز ظهر عاشورای امام حسین‌(ع) را نیز یكی از سخت‌ترین كارها دانسته و می‌گوید: این كه بتوانیم این را به یك باور برسانیم تا بیننده آن شرایط را حس كند بسیار سخت و دشوار بود.

میرباقری همچنین با بیان اینكه شخصیت‌های منفی در مجموعه مختارنامه اشخاص پخمه و بدرد نخور نیستند گفت: اینها شخصیت‌هایی زیرك، مدیر و مدبر هستند و تحلیل و فكر و برنامه دارند و این در همه ابعاد دشمن‌شناسی مهم است.

در بعد موسیقی و آهنگسازی میرباقری این بار به سراغ دوست و همكار قدیمی خودش فرهاد فخرالدینی خالق اثر جاودان موسیقی امام علی نرفت، كار را به یك چهره گمنام و جوانتر كه با انگیزه و شور بیشتری آماده بود سپرد تا براساس روحیه عاشورایی و فضای مورد علاقه خودش اثری جذاب برای درگیر شدن مخاطب با مجموعه ساخته شود.

مختار ثقفى، سیاستمداری با درایت، جنگاوری ورزیده و علوی تباری متعصب است. او در زمان حركت امام حسین(ع) به سمت كوفه، به جرم همكاری با مسلم بن عقیل و پناه دادن او در منزل خویش، توسط عبیدالله ابن زیاد زندانی می‌شود و در روز عاشورا به دلیل زندانی بودن نمی‌تواند امام حسین(ع) و یاران او را همراهی كند اما پس از آزادی با متحد كردن شیعیان، علیه حكومت یزید قیام می‌كند و با شعار «یالثارات الحسین» به خونخواهی امام حسین‌(ع) و شهدای كربلا، از قاتلان آنها انتقام می‌گیرد و آنها را از دم تیغ می‌گذراند و در كوفه یك حكومت شیعی انقلابی تشكیل می‌دهد.

در این میان قصدی نداریم تا از داستان واگویی كنیم، تنها باید با حوصله این ۴۰ هفته را به تماشا نشست تا پایان.

برخی چهره های مشهور در این سریال:
عبدالله بن‌زبیر: رضا كیانیان
عمر سعد‌: مهدی فخیم‌زاده
ام‌ثابت همسر مختار‌: نسرین مقانلو
عمره دختر حاكم كوفه‌: فریبا كوثری
مسلم‌ابن عقیل‌: امین زندگانی
كیان‌: رضا رویگری
جاریه‌: ماه چهره خلیلی
نعمان ابن بشیر‌: داود رشیدی
ابن كامل‌: عنایت شفیعی
صعب ابن زبیر: جعفر دهقان
محمد ابن حنفیه‌: محمدرضا شریفی‌نیا
شمر‌: محمد فیلی
ابدومه الحسنا مادر مختار‌: ژاله علو
عبیدالله‌بن زیاد: فرهاد اصلانی
سلیمان صرد خزاعی‌: ولی‌الله شیر اندامی
میثم تمار: پرویز پورحسینی
خولی‌: صدرالدین حجازی
ابراهیم اشتر‌: حسن میرباقری
مهلب: كاظم هژیر آزاد
عبدالرحمن ابن شریح‌: احمد علامه دهر
زائده ابن قدامه‌: محمود اردلان
حرمله‌: انوش معظمی