آرمان هیأت - تركيب «سرودهای عاشورايی» بهتر از «ترانه‌های عاشورايی» است

تركيب «سرودهای عاشورايی» بهتر از «ترانه‌های عاشورايی» است

علی معلم دامغانی گفت:تركيب «سرودهای عاشورايی» بهتر از «ترانه‌های عاشورايی» است؛ زيرا كه عاشورا از جنس حماسه بوده و با سرود متناسب است. همچنين از لحاظ ادبی و شرعی و احترام به ساحت شهيدان كربلا، لفظ ترانه شايد محترمانه نباشد.

بنا بر گزارش خیمه، علی معلم دامغانی در تعريف ترانه گفت: ترانه به دوبيتی‌ها و رباعی‌های قديم گفته می‌شود و اصولاً تسميه اين آثار موسيقايی در عصر ما با آنچه در لغت‌نامه‌هاست، تا حدودی تفاوت دارد؛ بهتر است كه ترانه در معنای اصلی خود به كار رود كه به آثار ضربی و ملودی‌دار گفته می‌شود.

این شاعر و ترانه‌سرا با بيان اينكه شخصيت‌های كربلا اسطوره نيستند، ادامه داد: كلمه storys در مقابل قصص بيشتر از پنج‌بار در قرآن آمده است. ترجمه آن به عربی، اساطير است و چه به قول گذشتگان و چه امروزی‌ها، اسطوره‌ها شخصيت‌هايی هستند كه شاعران و نويسندگان در مواقع نياز، می‌سازند. امام حسين(ع) و شخصيت‌های كربلا اسطوره نيستند؛ چراكه واقعه كربلا بيان اساطير نيست؛ بلكه شرح حال اسوه‌هايی است كه به‌نحوی در تاريخ هم حضور دارند و هديه خداوند به ما هستند.

اين شاعر و پژوهشگر همچنين درباره پيام‌های اشعار عاشورايی تصريح كرد: براساس حديثی از امام حسين(ع) كه می‌فرمايد: «انماالحياه العقيده و الجهاد» زندگی عقيده و اعتقاد به خداوند و جهاد در راه اوست و اين پيام هميشه بايد در شعرها و نوشته‌های عاشورايی تكرار شود؛ تا هميشه راه از چاه بازشناخته شود و در عرصه زمين ـ كه هميشه ميدان تقابل خير و شر است ـ هركسی راه خود را بازيابد.

او همچنين اظهار كرد: می‌توان پيام‌ها و سجايای اخلاقی قهرمانان كربلا را در اين اشعار به مخاطبان منتقل كرد؛ مثلا فضيلت شجاعت در وجود حضرت عباس(ع)؛ فضيلت آزادگی در وجود امام حسين(ع) و فضليت استقامت در وجود مقدس حضرت زينب(س)، در اين اشعار می‌تواند نمايان و منتقل شود.

معلم در ادامه سخنانش تصريح كرد: مسئله دوم بعد تسلی است كه از شعرهای عاشورايی انتظار می‌‌رود. تسلی‌بخشی اشعار عاشورايی چنان است ‌كه زمانی‌كه كسی عزيزی را از دست می‌دهد، با شنيدن اين اشعار خود را با اين نمونه‌های كامل مقايسه می‌كند و غم خود را در برابر مصيبت بزرگ آن‌ها ناچيز می‌بيند و اين بعد هم در سرودن اشعار عاشورايی بايد لحاظ شود.

نويسنده كتاب «رجعت سرخ ستاره» در زمينه وضعيت كنونی اشعار عاشورايی گفت: شعر در زمان ما اندكی از نقطه اصلی خود حركت كرده است و در تمام اشعار تحول پديد آمده است. زبان غزل و قصيده كنونی تاحدودی از جهت مفردات و مركبات و بافت و ساخت با گذشته متفاوت است و فضايی جديد بر شعر امروز حاكم است؛ اما هم شعر گذشته و هم شعر فعلی هر دو جدی است و يك مداح و شاعر اهل بيت بايد با اكثر جامعه ارتباط داشته باشد و با هر دو زبان آشنا باشد و در جهت‌گيری بايد به نوعی از كلمات استفاده كند كه نتيجه مطلوب حاصل شود.

او در زمينه آسيب‌‌شناسی ترانه‌های عاشورايی افزود: در گذشته مردم حرمت و اظهار ادب نسبت به امام حسين(ع) را بهتر می‌دانستند؛ اما اكنون در اين زمينه لغزش‌هايی پيدا شده است.

او در ادامه تصريح كرد: يكی از آسيب‌های وارد بر اين نوع شعر در سروده‌هايی با عنوان زبانحال است. زبانحال‌ها، خيالاتی است كه يك شاعر يا نويسنده به شخصيت‌های كربلا نسبت می‌دهد. هنرمندان عرصه شعر حدود و شخصيت‌ها را درك می‌كنند و فرض می‌كنند كه اگر سيد‌الشهدا(ع) بر سر نعش فرزند شهيدش حاضر شود، چگونه راز و نياز می‌كند. اين خيالات و نسبت‌ها زبانحال ناميده می‌شود. در اين نوع از شعر ممكن است افراط و تفريط‌های صورت گيرد و سخنانی به قهرمانان كربلا نسبت دهند كه بوی دروغ در آنها باشد و شخصيت‌های عاشورايی مانند انسان‌های عادی فرض شوند.

بنا بر گزارش ایکنا، نويسنده سری كتاب‌های «گزيده ادبيات معاصر» در پايان يادآوری كرد: از مهم‌ترين مداحان و شاعران اهل بيت(ع) می‌توان از محتشم ياد كرد و از روزگار نزديك به ما می‌توان فواد كرمانی را نام برد ولی از ميان شعرای معاصر پس از انقلاب نمی‌توان از شخصی خاص نام برد. برای اينكه پس از انقلاب همه شاعران عاشورايی در اين عرصه به يك اندازه فعال بودند و كارهای نو و ارزشمندی در اين زمينه ارائه داده‌اند.