آرمان هیأت - گفت و گو با علی آهی، مداح و شاعر اهل بیت(ع)

می‌گفت هشتاد سالش است، اما خیلی جوانتر به نظر می رسید با افتخار از اساتیدی که نزد آنها اصول اعتقادات شعری را آموخته بود صحبت می‌کرد؛ حضرات آیات طالقانی، سید محمدهادی میلانی، سید محمدرضا گلپایگانی، ناصر مکارم شیرازی، حاج شیخ جواد خراسانی، میرزا جواد آقا تهرانی، شیخ علی نمازی شاهرودی و چند نفر دیگر. مداح اهل بیت است، شعر هم می‌گوید؛ شعرهای زیادی دارد که با وسواس خاصی آنها را می‌خواند. معترض بود؛ نه به مداحان بلکه به اشعاری که توسط آنها خوانده می‌شد و منجر به رواج اعتقادات صوفیانه می‌شد. وی حالا در جایگاهی نشسته که باید به راهنمایی مداحان جوان بپردازد. علی آهی مداح و شاعر اهل بیت(ع)، امروز یکی از کارشناسان موسسه دعبل خزاعی و البته از موسسین این نهاد است.

مداحی را از کی شروع کردید؟
آهی: از ده سالگی کار مداحی را شروع کردم، در کنار مداحی درس هم می‌خواندم، بعدها به دروس حوزوی پرداختم؛ بعد از مدتی مداحی به علت مشکلاتی که در صدایم به وجود آمده بود به بررسی عقیدتی اشعار پرداختم و نزد اساتیدی بزرگ به تحصیل این علم پرداختم.

مسائل عقیدتی اشعار را چطور اصلاح می‌کنید؟
آهی: برای این کار کتابهای عقیدتی داریم؛ از آنجایی که فرهنگ تصوف در ادبیات ما رسوخ پیدا کرده و آنها اصطلاحاتی دارند که ضد تشیع است، این معانی در شعر نامعلوم است؛ گاهی بعضی‌ها بدون توجه به این نکات چون بحث عقیدتی اشعار را نمی‌دانند شعرهایشان ترویج تصوف است ولی خودشان نمی‌دانند؛ بعضی‌ها می‌گویند برای شاعر جایز است آنچه که برای غیر شاعر جایز نیست. اما گاهی شاعران عقیده خودشان را مطرح می‌کنند که باید خیلی متوجه باشند؛ بنابراین کلاسهای آموزش عقیدتی شعرای این حوزه باید تشکیل شود تا شعرا بدانند در شعرها از شیعه حرف بزنند نه از تصوف.

در طول مدتی که در این حوزه فعالیت داشتید چه تحولاتی را در این مسیر و در جامعه ماشهده کردید؟
آهی: در ایام جوانی تا قبل از انقلاب اگر تولد امامی بود اشعاری که در مدح معصومین می‌خواندیم افراد اشک شوق می‌ریختند، کف زنی وجود نداشت.

من معتقدم ائمه اطهار را نباید با کف زنی نامشان ببرند و حتی این کف زنی‌های ادبی هم نباید از نوع مطربی باشد؛ ما با من درآوردی‌هامخالفیم اما با نوآوری مخالفتی نداریم، باید ببنیم مراجع و بزرگان دین ما چه دستوری می‌دهند؛ مراجع تقلید وقتی فتوایی می‌دهند عنایت دارند که با قرآن، احادیث روایات اهل بیت(ع)، نظریات مراجع و اجماعات منافاتی نداشته باشد، اگر این منافات موجود باشد حکمی صادر نمی‌کنند، ولی شاعر هر چه به ذهنش می‌آید می‌گوید.

انسان برای تعلیم و تربیت فرزند خویش از کودکی تا بزرگسالی تلاش می‌کند و در تمام مراحل رشدش هزینه می‌کند، پس چرا شاعر فرزندش را بدون اینکه مراحل تربیتی و سلامتی‌اش را طی کند به محض تولد و به محض اینکه مولود فکری شد آن را در اختیار مردم قرار می‌دهد؛ در حالی که باید مولود فکری خود را در اجتماعات ببرد و مورد بحث و بررسی قرار دهد.

بزرگترین آفت اشعار و ملودی‌هایی که در این سالها رواج پیدا کرده چیست؟
آهی: در سابق اشعاری که می‌خواندند روی سبک و سیاق بود، منتهی سبک خاص خود را داشت؛ الان تحریر مطربانه می‌زنند، در حالی که تحریر مداحی ملودی خاص خود را دارد. کارهایی که الان انجام می‌شود گاهی مغایر مکتب تشیع است و ارزش اهل بیت(ع) را از بین می‌برد، این حوزه نیاز به راهنمایی دارد؛ باید کلاس‌های آموزشی برای شعرای این حوزه گذاشته شود.

آیا مداحی اصولی دارد یا با دل پیش می‌رود؟
آهی: مداحی اصول دارد و با دل پیش نمی‌رود، یکی از اصول مداحی این است که از نظر عقیدتی باید تابع پیغمبر(ص) و ائمه معصومین باشیم ولی عده‌ای با نو آوری‌های خود سعی در ایجاد سبکی مخصوص به خود دارند، عده‌ای هم روش‌های ناقص را با هم تلفیق می‌نند و در این بین اصل قضیه از بین می رود. همچنین بسیار تأکید دارم در استفاده دقیق از کلمات شعرگونه، مثلا برخی امام رضا(ع) را شاه خراسان می‌گویند در حالی که استفاده از کلمه شاه برای ائمه کسر شأن است؛ وقتی می گوییم شاه آدمی سفاک، خونخوار و... است، به نظرمان می‌آید که کاربرد این واژه برای اهل بیت(ع) سبک است و مایه کسر شأن این عزیزان می‌شود.

ارتباطتان با بنیاد دعبل به چه شکل است؟
آهی: در آبان ماه سال 1381 نامه ای به دفتر مقام معظم رهبری در خصوص تحت پوشش قرار گرفتن مداحان نوشتم؛ چهار سالی پی گیر بودم و هر سال نامه می‌نوشتم، ایشان دستور به اجرا می‌داد، اما کسی اجرا نمی‌کرد.

در نامه چهارم برای ایشان نوشتم: هنرپیشگان و نوازندگان تحت پوشش وزارت ارشاد بیمه شده‌اند ولی نوکران اجداد طاهر شما بیمه نیستند. ایشان دستور داد فورا از همان سال بنیاد دعبل تأسیس شد و من هم عضو هیأت مدیره این کمیته شدم؛ اکنون روزها اینجا هستم، شعرای اهل بیت(ع) می‌آیند و من آنها را در اشعارشان راهنمایی می‌کنم، شعرهای بعضی ها را تصحیح می‌کنم و اشکالات و نکته‌ها را به آنها یادآوری می‌کنم؛ من در این راه خیلی زحمت کشیده‌ام و امروز می خواهم نتیجه این زحمت را ببینم.

کارها در دعبل چطور پیش می‌رود؟
آهی: خیلی خوب پیش می‌رود، در حال حاضر مداحان 19 استان بیمه شده‌اند.

مشکلات دعبل چیست؟
آهی: فقط بودجه.

از آثارتان بگویید.
آهی: آثار زیادی دارم که بعضی چاپ شده‌اند و بعضی چاپ نشده‌اند، مثلا تنویر الافکار راجع به سیدالشهدا(ع) است که چاپ نشده است؛ در وزارت ارشاد از اشعار می‌زنند در حالی که این ممیزین صلاحیت ندارند، به همین خاطر کتاب را برای چاپ تحویل ندادم؛ آنها اشعار به نفع صوفیه را مجوز می‌دهند ولی این اشعار شیعی را مجوز نمی‌دهند، آنها هیچ تخصصی در مورد این اشعار ندارند؛جلد اول آینه نور چاپ شد، جلد دومش در حال تایپ است. کتابی راجع به قافیه دارم که چاپ نشده زیرا هزینه بردار است، جزوه‌ای راجع به علم کلام موجود است.

اشعاری راجع به مجلس خبرگان اول دارم. اشعاری راجع به اصول عقاید شیعه و آثار بسیاری هم دارم که باید روی آنها کار شود و اکنون حضور ذهن ندارم.

پیشنهاد شما به جوانانی که علاقمندند در این عرصه فعالیت کنند چیست؟
آهی: قبل از هر چیز باید نزد استادی تعلیم ببینند که علم عقیدتی داشته باشد، اصطلاحات را بداند و اشکالاتشان را به آنها تذکر بدهد.