آرمان هیأت - کتاب «عاشورا:قراءه المفاهیم واسالیب الاحیاء» از سوی دارالملاک منتشر شد

کتاب «عاشورا:قراءه المفاهیم واسالیب الاحیاء» از سوی دارالملاک منتشر شد

انقلابی که پرچم اصلاح را بر افراشته و با این عنوان، شناخته می‌شود، نیاز دارد که روش‌ها و ابزارهای احیای آن، اصلاح شود و مفاهیم آن، تفسیر و با زمان، تطبیق داده شود.

فرهنگ: کتاب «عاشورا: نگرشی بر مفاهیم و روش های احیاء»، نوشتۀ شیخ حسین الخشن از طرف مؤسسۀ «الفکر الاسلامی المعاصر» منتشر شده بود، به تازگی توسط انتشارات دارالملاک، به چاپ رسید.

مؤلف کتاب «عاشورا: بررسی مفاهیم و روش‌های احیا» در مقدمه کتاب چنین می‌گوید:

«عاشورا، پیوسته به عنوان انقلابی با ثمرات بی‌پایان و مدرسه‌ای که در تمام دوره‌ها به تربیت شاگردان خود می‌پردازد و خاطره‌ای که در طول زمان، تکرار می‌شود، باقی خواهد ماند. اما این نکته، قابل توجه است که انقلاب‌های بزرگ، با مرور زمان دچار نوعی دگرگونی می‌شوند که این دگرگونی، رسالت آن‌ها را مخدوش کرده و متناسب با اهداف و خواستگاه این انقلاب‌ها نیست. برای همین، همواره نیاز است که طبقه فرهنگی و دانشمندان امّت، مراقب باشند تا تحریف و امور باطل در انقلاب، راه پیدا نکند.»

مؤلف کتاب، در ادامه چنین می گوید:
«انقلابی که پرچم اصلاح را بر افراشته و با این عنوان، شناخته می‌شود، نیاز دارد که روش‌ها و ابزارهای احیای آن، اصلاح شود و مفاهیم آن، تفسیر و با زمان، تطبیق داده شود.»

مؤلف برای رسیدن به این هدف، کتاب را به دو بخش، تقسیم میکند:
بخش اول: دربارۀ مفاهیمی که انقلاب حسینی در مقام تصحیح آن‌ها بود. بخش دوم: سخن از اهداف و اسالیب احیای عاشورا.

در فصل اول، مؤلف یک سلسله مفاهیم را ذکر می‌کند که انقلاب امام حسین در مقام اصلاح آن‌ها بوده و در این بخش، مؤلف سخن خود را از امت چپاول شده و شکست خورده، شروع می‌کند و سپس به بحث در مورد اسبابی می‌پردازد که نیروی امت را به هدر داده و آن‌ها را در معرض شکست، قرار می‌دهد؛ و از جملۀ این اسباب، خریدن افراد و گرسنه نگاه داشتن مردم و محاصرۀ اقتصادی و تهدید و ارعاب را ذکر می‌کند. سپس به بررسی مجموعه‌ای از مفاهیم، می‌پردازد؛ از جمله، کناره‌گیری و عزلت گزیدن، اطاعت از سلطان جائر، فرق مفهوم انقلاب و آشوب، مرجئه و تخریب دین.

وی سپس با دقت به بررسی هر کدام از این مفاهیم و چگونگی برخورد مسلمانان با این مفاهیم، می‌پردازد. همچنین به بررسی ارتباط این مفاهیم با امت اسلامی و چگونگی به سلطه در آمدن امت اسلامی توسط بنی امیه به دور از موازین صحیح اسلامی، می‌پردازد.

فصل دوم با عنوان ‌«یادواره‌های عاشورایی: وظیفه، هدف و راه‌ها» دربارۀ سبب برپایی یادواره‌ها، بحث می‌کند و همچنین دربارۀ چرایی یاد عاشورا و چگونگی تکرار تاریخ اسلامی. در ادامه به بررسی چگونگی احیای یاد عاشورا در امت اسلامی حاضر و بیان مجموعه‌ای از انتقادات دربارۀ این یادواره‌ها، از نظر شرع و فقه می‌پردازد و سه نمونۀ اساسی را ذکر می‌کند:

۱- ضربه زدن به پیکر توسط شمشیر ها؛
۲- زیارت امام حسین (علیه السلام) و اهداف آن؛
۳- خطبه های عاشورایی.

وی در این قسمت، به بیان نکات مثبت و منفی هر نمونه می‌پردازد تا به برخی نتایج مهم دربارۀ زنده نگاه داشتن یاد عاشورا و مجالس ذکر عاشورا، دست یابد و در نهایت، به این نتیجه می‌رسد که «مشکلات متعددی در تحقیقات و مطالعات تاریخی وجود دارد؛ مثل مشکل فرق میان قضایای تاریخی و عقایدی؛ چرا که برخی قضایای تاریخی هستند که با قصد یا بدون قصد، لباس عقیده بر تن می‌کنند. علاوه بر این، مؤلف از یک خلل روشی بزرگ نیز یاد می‌کند؛ چرا که هر علمی روش و ابزارهای مخصوص به خود را داراست و این امری است که اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا باعث سرایت احکام قضایای عقایدی به قضایای تاریخی می‌شود.»

گفتنی است که به طور خلاصه این کتاب، تلاش جدیدی است برای بازنگری روش‌های احیای یاد عاشورا؛ و این امر، نیاز به بحث و تحقیق دارد، حتی با روش نقدی به خاطر روشن‌تر شدن برخی از مفاهیم اساسی اسلامی.