آرمان هیأت - مناقب‌خوانی (موسيقی قدسی، مذهبی و آيينی ايران)

مناقب‌خوانی (موسيقی قدسی، مذهبی و آيينی ايران)

کتاب مناقب‌خوانی(موسيقی قدسی، مذهبی و آيينی ايران) به کوشش هوشنگ جاويد و انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

به گزارش خيمه، کتاب مناقب‌خوانی(موسيقی قدسی، مذهبی و آيينی ايران) حاصل همايش دو روزه در آبان ماه 1383 و برگزاری شب‌های منقبت خوانی به جهت ثبت اين هنر و شناساندن آن به عصر حاضر به کوشش هوشنگ جاويد است.

اين کتاب مشتمل بر 4 بخش است:
بخش اول در 5 سخنرانی به ويژگی‌های منقبت اشاره میشود؛ اينکه منقبت بايد بدون غلو باشد و اگر چنين نباشد می‌تواند چه زيان‌های سنگينی وارد کند و همچنين نگاه کردن به منقبت‌خوانی به عنوان نوعی کاربرد معنوی از موسيقی در ادامه بررسی می‌شود.

بخش بعدی با مقاله محمدرضا درويشی، با تقسيم بندی موسيقی آيينی – مذهبی اسلامی با توجه به محتوا و عملکرد آن آشنا می شويم و مقاله بعدی به قلم بهروز وجدانی به اهمیت حفاظت از ميراث فرهنگی معنوی اختصاص دارد.

بخش سو م کتاب حاوی سخنانی از پيشکسوتان مداحی و منقبت خوانی مانند عباس بهادری، درويشی، عارف و ولی الله ترابی سفيدی است.

اين کتاب با پرداختن به يافته‌های پژوهشی در بخش چهارم به پايان می‌رسد.

منقبت خوانی هنر مذهبی – آيينی ايرانيان است؛ اولين چيزی که منقبت‌خوانی به ذهن ما متبادر می‌کند اشعار حاوی ستايش ائمه است ولی هنر ستايشگری در ايران دارای تاريخچه‌ای کهن است؛ به گونه‌ای که می‌توان بارقه‌هايش را در عهد هخامنشی و در ستايش ايزد در پشت درها ديد.

همان طور که با گرويدن ايرانيان به اسلام، علم و هنر و ادبيات ايرانيان به خدمت اسلام درآمد، در مورد هنر ستايشگری هم چنين بود و اين هنر در خدمت خاندان علويان در آمد و در قرن پنجم وششم هجری به اوج خود رسيد.

حکيم ابوالمجد محدود ابن آدم سنايی منقبت‌خوانی را زيور ديوان شاعران می داند و می گويد:
زيور ديوان خود ساز اين مناقب را از آنک
چاره نبود نو عروسان را زيور داشتن

مناقب‌خوانان بدان پايه عاشقانه می‌سرودند که تاريخ همواره گواه ستم هايی است که بر آنها رفته است؛ چنانچه شيخ عبدالجليل رازی در کتاب «النقض» به تفصيل از مناقبيان و مناقب خوانان نام آورده و در شرح حال آنها نوشته است: «چون به هنگام دعا دست های خود را به آسمان بلند می کردند و خاندان ائمه را دعا می کردند، دست‌های آنان را می بريدند که چرا منقبت مولا علی(ع) و خاندان او را گفته ای و بوالعميد، يکی از زبان بريدگان اين هنر است.

از مهم‌ترين مواردی که هنر منقبت خوانی را شايسته توجه می‌کند نهفته نهفته بودن بخش عظيمی از گنج آوازهای موسيقيايی کهن در اين هنر است.

متاسفانه پس از کودتای پهلوی اول و ممنوعيت اعمال و افعال مذهبی، منقبت‌خوانان نيز رو به اضمحلال رفت و آنچه باز ماند تنها در روستاها و شهرهای دور از مرکز به مدت 80 سال بود.