آرمان هیأت - مراسم چهل منبر و تاسوعا در لاهیجان

مراسم چهل منبر بعد از اقامه اذان مغرب در کوچه‌های قدیمی و پیچ در پیچ شهر با حضور مردان و زنان که اغلب آنها جوانانی هستند که از قبل وسایل برگزاری مراسم را تهیه کرده‌اند، آغاز می‌شود.

ایران‌زمین: مراسم عزاداری امام حسین(ع) در دهه اول محرم، در همه جای ایران با برپایی تکیه‌ها و راه انداختن هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی و آیین‌های دیگری از این دست همراه است؛ اما آن‌چه در تاسوعای لاهیجان اتفاق می‌افتد درنوع خود بی‌مانند است.

چند روز قبل از فرا رسیدن تاسوعا، عده‌ای از کسبه قدیمی شهر که اغلب آنها خواروبارفروشند سفارش تولید شمع‌های رشته‌ای را به شماری از زنان خانه دار لاهیجانی می‌دهند که از سال‌های دور به این حرفه سنتی مشغولند‌.

مغازه‌داران این شمع‌ها را که با آغشته شدن رشته‌های پنبه‌ای به موم ساخته می‌شوند، در بسته‌های ۴۰تایی و در کنار بسته‌های ۴۰ دانه‌ای خرما، بر طبق‌ها می‌چینند و به زایرانی که می‌خواهند در مراسم «چهل منبرٱ شرکت کنند می‌فروشند. البته بعضی‌ها به‌جای خرما، سکه همراه خود می‌برند.

مراسم چهل منبر بعد از اقامه اذان مغرب در کوچه‌های قدیمی و پیچ در پیچ شهر با حضور مردان و زنان که اغلب آنها جوانانی هستند که از قبل وسایل برگزاری مراسم را تهیه کرده‌اند، آغاز می‌شود.

ساکنان کوچه‌ها، به‌ویژه آنان که عصرهای پنج‌شنبه در خانه‌هایشان روضه برپا می‌کردند، منبرهای کوچک مخصوص روضه را جلوی در خانه می‌گذارند و روی آن مجمری از آتش و دو ظرف خالی و یک ظرف برنج خام قرار می‌دهند.

مردم با نذر و ذکر صلوات، شمعی را در سینی آتش می‌اندازند و بعد خرما یا سکه‌ای را داخل یکی از ظرف می‌اندازند و در عوض چند دانه برنج برمی‌دارند و داخل کیسه همراهشان می‌ریزند و همین‌گونه کوچه‌های تاریک روشن و تو در تو را پشت سر می‌گذارند و تا افروختن چهلمین شمع در چهلمین منبر، کارشان را ادامه می‌دهند و در پایان راهی خانه‌هایشان می‌شوند و برنج‌های جمع‌شده را در کیسه‌های برنج خانه می‌ریزند تا خیر و برکت وفراوانی، برایشان فراهم شود.

اما در میان ازدحام این جمعیت، افراد دیگری نیز هستند که مشغول اجرای مراسمی شبیه به این آیین هستند. آن‌ها به‌جای رفتن در خانه‌ها و افروختن چهل شمع، با پای برهنه در کوچه‌های قدیمی شهر گام برمی‌دارند و به آستانه‌بوسی هفت بقعه متبرکه می‌روند. در این محلات قدیمی، بیش از ۱۲ بقعه وجود دارد و برای زایران این مراسم‌، آستانه بوسی و شمع روشن کردن ۷ بقعه از این بقعه‌ها کافی است. این مراسم را که همزمان با چهل منبر برگزار می‌شود، «هفت کلکه» می‌گویند که توسط بزرگترها و افراد پا به سن برپا می‌شود.