آرمان هیأت - غفلت از گردآوری نسخه‌های قدیمی تعزیه

بنیانگذار کرسی تعزیه شناسی و شبیه خوانی در دانشگاه‌ها هنری برنامه‌ریزی نامناسب برای اجرای تعزیه در مراسم‌های مختلف، غفلت در گردآوری نسخه‌های قدیمی تعزیه، رقابت منفی تعزیه خوانان و ... را از آسیب‌های این بخش برشمرد.

فرهنگ: بنیانگذار کرسی تعزیه شناسی و شبیه خوانی در دانشگاه‌ها، غفلت از گردآوری نسخه‌های قدیمی تعزیه را یکی از آسیب‌های موجود در پیش روی این آئین ایرانی دانست.

دکتر جابر عناصری در حاشیه برگزاری کارگاه آموزشی تعزیه در خرم آباد به خبرنگاران رسانه‌های گروهی استان گفت: تعزیه در قالب سوگ در ایران باستان در عزای عزیزان از دست رفته به صورت نمادین و به شکل اسطوره‌ای اجرا می شده است.

وی سوگ سیاوش را از نمونه‌های موجود در ایران باستان در این زمینه دانست و بیان داشت: این در حالیست که بعد از ظهور اسلام بنا به علاقه خاصی که ایرانیان به خاندان طهارت داشتند در مراسم عزاداری به شیوه آئینی به اجرا تعزیه پرداختند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه گاهی به دلیل تعصب برخی از امرا در امور دینی و مذهبی تعزیه در خفا اجرا می شده است، یادآور شد: با این اوصاف نقل شده است که آل بویه به ویژه امیر سفرالدوله دیلمی در سال ۳۵۲ هجری قمری اجرای عمومی تعزیه را تایید کرد و از آن زمان به خصوص از دوره صفوی مجالس تعزیه با استفاده از ظرایف و دقایق اعتقادی، ایمانی و هنری به مرحله اجرا گذاشته شد.

استاد عناصری همچنین در رابطه با آسیب‌های متوجه آئین تعزیه، عنوان کرد: بزرگترین معضل در این زمینه محول کردن قضاوت و داوری در این مورد به کسانی است که اصلا در این زمینه تخصصی ندارند.

وی به دیگر آسیب‌های پیش روی این آئین در حوزه اجرا اشاره کرد و یادآور شد: راه انداختن دسته‌های تعزیه برخلاف شرع و عرف و استفاده از شبیه خوانانی که مطلقا به مسائل اخلاقی، عبادی و انسانی توجه ندارد و تعزیه را صرفا وسیله کسب درآمد قرار داده‌اند از مشکلات موجود در این حوزه است.

بنیانگذار کرسی تعزیه شناسی و شبیه خوانی در دانشگاه‌ها هنری برنامه‌ریزی نامناسب برای اجرای تعزیه در مراسم‌های مختلف، غفلت در گردآوری نسخه‌های قدیمی تعزیه، رقابت منفی تعزیه خوانان و ... را از دیگر آسیب‌های متوجه این بخش برشمرد.

عناصری با تاکید بر ضرورت ابداع مثبت در سرودن اشعار تعزیه، گفتار، رفتار و اجرا، یادآور شد: کسانی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند باید با داشتن اخلاص، بدون ریا و با نیت صحیح وارد این عرصه مقدس شوند.

وی نسبت به مرسوم شدن برخی کلمات زشت در اجرای تعزیه هشدار داد و گفت: باید از استفاده و تقلید از آهنگ‌های مبتذل و ذلیل نمایی اولیا در اجرای تعزیه خودداری شود.

بنیانگذار کرسی تعزیه شناسی و شبیه خوانی در دانشگاه‌ها با تاکید بر اینکه هنر دینی نمونه کاملی از هنر قدسی است، تصریح کرد: در صورت شناخت صحیح از هنر دینی این هنر به اشکال مختلف قابل اجرا است به شرط اینکه به بهانه هنر دینی به مقوله و موضوع فرعی متوسل نشویم چرا که هنر دینی در برگیرنده زیبایی صوری و زیبایی معنوی است.

عناصری با تاکید بر اینکه باید از آلودن هنر به مباحث مبتذل جلوگیری شود، تصریح کرد: باید هنر را وسیله تسکین، آرامش و تزکیه روحی بدانیم و با هنر زندگی کنیم.

جابر عناصری در سال ۱۳۲۴ شمسی در شهر اردبیل به دنیا آمد. وی فرزند معروف‌ترین شبیه گردان آذربایجان یعنی مرحوم علی عناصری است.

جابر عناصری تحصیلات مقدماتی و عالیه را در شهر اردبیل، دارالفنون تهران و دانشگاه تهران تا مقطع دکترای فلسفه و علوم تربیتی انجام داد و سپس برای اخذ تخصص به انگلستان رفت و به عنوان دانشجوی ممتاز دوره ایران شناسی و هنر را به پایان رساند.

وی بنیانگذار کرسی تعزیه شناسی و شبیه خوانی در دانشگاه‌های هنری است و تاکنون صدها مقاله و ۴۲ جلد کتاب در زمینه تعزیه و نمایش‌های قدسی نوشته است. به دلیل زحمات دکتر عناصری در پژوهش و تدریس و تالیف در مورد هنر قدسی تعزیه از طرف سازمان‌های فرهنگی ایران و جهان به وی لقب پدر تعزیه دانشگاهی ایران داده شده است.

مراسم آئینی و تئاتر، تعزیه نمایش مصیبت، درآمدی بر نمایش و نیایش در ایران، شبیه خوانی گنجینه شب‌های آئینی - مذهبی و ... از جمله تالیفات جابر عناصری است.