آرمان هیأت - موسیقی ملی در سایه تعزیه زنده مانده است

تعزیه توانسته موسیقی را حفظ کند و حتی در بخش‌هایی از نمایش‌های تعزیه شکلی از موسیقی خلق شد که به موسیقی دستگاهی ایران وسعت بخشید.

فرهنگ: مراسم رونمایی از آلبوم «پیشخوانی در تعزیه، پژوهشی در نغمات آوازی شبیه‌خوانی» به گرد‌آوری و پژوهش دکتر اردشیر صالح‌پور با حضور رضا مهدوی، مدیرکل مرکز موسیقی حوزه هنری و دکتر ناصربخت، پژوهشگر نمایش‌های آیینی و پژوهشگر این آلبوم روز یکشنبه ۵ دی در سالن شماره ۲ تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد.

رضا مهدوی، موسیقی با ژانر مذهبی را پایه موسیقی دانست و این ژانر را دستور کار هنرمندانی اعلام کرد که کار اجرایی و صحنه‌ای می‌کنند. او به ایجاد ژانر جدیدی در ۲ دهه اخیر توسط مداحان اشاره کرد و گفت: مداحان امروزی قطعاتی را به خورد مردم ما می‌دهند که بیشتر آنها مناسب با هویت ملی ما و محله و استانی خاص نیست؛ این درحالی است که مردم ما اهمیت بسیاری برای اهل‌بیت قائل هستند.

دکتر اردشیر صالح‌پور، گردآورنده این مجموعه چهارساعته پژوهشی به جایگاه تعزیه اشاره کرد و تعزیه را یگانه نمایش جهان اسلام و ایران دانست و در ادامه گفت: مذهب با موسیقی مخالف نیست و به قول ابوالحسن صبا تعزیه بوده که موسیقی ما را حفظ کرده است.

این پژوهشگر و مدرس تئاتر به سابقه غنی تعزیه و تاثیرگذاری این هنر در موسیقی دستگاهی ایران اشاره کرد و افزود: بسیاری از موسیقی‌هایی که امروزه به‌عنوان موسیقی‌های ماندگار و نام‌آور شهرت یافته‌اند برگرفته از تعزیه‌ هستند.

وی برای مثال به تصنیف مشهور «مرغ سحر» اشاره کرد و آن را مربوط به یکی از نغمات تعزیه با نام «باز مه ماتم آمد» دانست؛ نغمه‌ای که بعدها شعر آن از سوی ملک‌الشعرای بهار تغییر یافته و مرتضی نی‌داوود آن را تنظیم مجدد کرده است. این ازجمله کارهایی است که در این مجموعه چهارساعته پژوهشی «پیشخوانی در تعزیه» آورده شده است. او دلیل این امر را ۳عامل تجددخواهی در ایران، گذر از سنت به مدرنیته و تحریم تعزیه و تخریب تکیه دولت دانست.

به همین دلیل نغمات تعزیه به موسیقی ایران راه پیدا کرد. دکتر محمدحسین ناصربخت این آلبوم را بخشی از هنر تعزیه خواند و تصریح کرد: تعزیه توانسته موسیقی را حفظ کند و حتی در بخش‌هایی از نمایش‌های تعزیه شکلی از موسیقی خلق شد که به موسیقی دستگاهی ایران وسعت بخشید.

او با اشاره به ثبت تعزیه به‌عنوان هنر ملی ایران در یونسکو گفت: این اقدام بانیان تعزیه‌ها را وادار می‌کند که قدم‌های جد‌ی‌تری بردارند و تلاش کنند تا تعزیه با همان عظمتی که در «تکیه دولت» برگزار می‌شد، برپا شود و دیگر به گوشه‌ و کنار خیابان‌ها انتقال پیدا نکند.