آرمان هیأت - نغمه‌های عاشورايی «آن حرف دگر» سروده شد

سوگ سروده‌های عاشورايی در زبان فارسی از عهد ناصرخسرو قباديانی و كسايی مروزی و شاعران برجسته و نامدار ديگر دست كم يك هزار سابقه دارد.

فرهنگ: مجموعه سروده‌های اميرحسين الهياری با عنوان «آن حرف دگر» در قالب رباعی منتشر شد.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) اين مجموعه كه شامل ۷۲ سروده شاعر در زمينه عاشورا و كربلا است، با پيشگفتار بهاءالدين خرمشاهی منتشر شده است.

خرمشاهی در پيشگفتار اين اثر ابتدا به تاريخچه توجه شاعران به قيام امام حسين‌(ع) در گستره ادبيات فارسی اشاره می‌كند و ضمن متذكر شدن اين شاعران قسمتی از سروده‌های آنان با اين مضمون را می‌آورد و می‌گويد:

«در تاريخ فكر و فرهنگ اسلامی، فقط شيعيان نيستند كه در سوگ سيدالشهدا حسين ابن علی، سخن گفته يا شعر سروده‌اند، امام ابوحامد غزالی كه از بزرگان اهل سنت است – در اوايل كيميای سعادت كه بهگزينی خود او از كتاب سترگش احيا علوم الدين است، سخنی در اشاره به حضرت (ع) دارد...»

نگارنده در ادامه به سروده‌های عاشورايی در قالب رباعی اشاره می‌كند و می‌گويد:« قيام امام حسين (ع) تاريخ را تكان داد و اعماق و روان دين را نشان داد. سوگ سروده‌های عاشورايی در زبان فارسی از عهد ناصرخسرو قباديانی و كسايی مروزی و شاعران برجسته و نامدار ديگر دست كم يك هزار سابقه دارد. اما در اين زمينه، به ويژه در اين زمانه از قالب رباعی كم استفاده شده است.»

شاعر در اين سروده‌ها كه با بيانی لطيف به جنبه‌های مختلفی از واقعه عاشورا پرداخته است و از ديدگاه‌های مختلف به اين حادثه نگريسته از واژگانی استفاده كرده است كه در ديگر سروده‌ها كه با اين مضمون سروده شده‌اند،كمتر ديده می‌شود.

واژگان آلات موسيقی و اصطلاحات هنر خوشنويسی از جمله اين واژگان است. گاه تكرار اين واژگان در كنار ديگر لغات آرايه سجع را ايجاد كرده و بر موسيقيايی ابيات و به تبع آن بر گوشنوازی آن می‌افزايد. به عنوان نمونه می‌توان به اين سروده اشاره داشت:

«دف می‌زد و دف می‌زد و دف می‌زد و دف

دف می‌زد و می‌آمدی از چار طرف

هفتاد و دو استخاره و و الصافات

خوردی قسم فرشتگان صف در صف»

اشاره به تلميحات و اشارات قرآنی و تاريخی از ديگر ويژگی‌های اين سروده‌ها است. به عنوان نمونه، شاعر با اضافه كردن دو اسم «منصور» و «حسين» با يكديگر هم به واقعه عاشورا اشاره می‌كند و هم گريزی بر تاريخ ادبيات عرفانی و ماجرای منصور حلاج می‌زند. علاوه بر آن اشاره به وقايع بعد از عاشورا با تشبيه و ايجاز از ديگر ويژگی‌های اين سروده‌ها است:

«اين كودكان سنگ به بالم بزنند

وان روبهكان دست به يالم بزنند

ديوانه منصور حسينم بگذار

تا پنبه‌زنان پنبه به عالم بزنند»

در برخی از اين ابيات شاعر ميان دو واقعه تاريخی كربلا و قربانی شدن اسماعيل (ع) پيوند می‌زند كه اين پيوند ذهن را به سمت واقعه قربانی كردن حضرت اسماعيل (ع) و اشاره جبرئيل امين درباره به شهادت رسيدن امام حسين (ع) را كه ابن قتيبه دينوری در اثر تاريخی خود با عنوان «عيون الاخبار» آن را چنين نقل كرده است: «ابراهيم! گروهی كه خود را امت محمد (صلی الله عليه و آله) می‌خوانند پس از او ظالمانه فرزندش حسين (عليه‌السلام) را سر می‌برند و به شهادت می‌رسانند.

ابراهيم (عليه‌السلام) از شنيدن اين حادثه سخن بی‌تاب شد و قلبش به درد آمد و گريست. در اين هنگام به او وحی شد: ای ابراهيم! به خاطر گريه و اندوهت بر حسين (عليه‌السلام) و شهادت او پاداش قربانی كردن اسماعيل و درجات والای شكيبايی بر چنين مصيبت بزرگی را بر تو مقرر داشتيم.» نيز به ذهن متبادر می‌كند.

«فانوس كجا و غيرت ماه شدن

من گاه شبی تشنه بيگاه شدن

گهواره هفتاد و دو اسماعيلم

آماده قربانی الله شدن»

به كار بردن انواع تشبيه، سجع، تلميح، اقتباس، توصيف و تصويرسازی از اصلی‌ترين آرايه‌های به كار رفته در اين سروده‌ها است.

مجموعه سروده‌های «آن حرف دگر» كه در طی سه سال سروده شده‌اند، با خط خوش علی ملك و پيش گفتار بهاالدين خرمشاهی به رشته تحرير درآمده است، در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه با قيمت ۱۲۰۰۰ تومان از سوی انتشارات پيوند نو منتشر شده است.