آرمان هیأت - قيام 15 خرداد امام خمينی، تفسيری از عاشورا است

قيام 15 خرداد امام خمينی، تفسيری از عاشورا است

کارشناس ارشد دانشگاه امام صادق گفت: قيام پانزدهم خرداد را می‌توان متأثر از باز تفيسر مفاهيم تشيع به ويژه مفهوم عاشورا دانست كه جنبه انفعالی حاكم بر آن را گرفت و بدان صبغه انقلابی بخشيد.

به گزارش خیمه، کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق در همايش «زمينه‌ها و بسترهای 15 خرداد 1342» که در محل حوزه هنری تالار انديشه برگزار شد، قيام 15 خرداد امام خمينی را تفسيری از عاشورا عنوان كرد و بيان داشت: جنبش عاشورا به عنوان نهضتی مقدس و حركتی سياسی، پايدارترين جنبش در فرهنگ سياسی شيعه برای زدودن انحرافات دينی و سياسی و جايگزينی حكومت علوی با امويان بود.

هراتی ادامه داد: اين نهضت توان بالقوه‌ای برای تحريك توده‌های تحت ستم و القاء روحيه انقلابی و مبارزه در آنان بود و در شرايط خاصی، به ويژه پس از روی كارآمدن صفويه و قاجار، دچار تحول شد. در اين دوره پرداختن به جنبه‌های عاطفی غيرسياسی عاشورا برجستگی بيشتری يافت و عاشورا از روح سياسی و حماسی عاری شد. به علاوه تحريفات بسياری وارد فرهنگ عاشورا شد كه نقش دولت صفويه در آن مشهود است.

كارشناس ارشد رشته علوم سياسی دانشگاه امام صادق(ع) گفت: نقش دولت صفوی در غلبه اين رويكرد دارای اهميت است در حقيقت حاكمان صفوی، تلاش كردند تا ابعادی از مذهب را برجسته سازند كه در مبانی و ماهيت قدرت آنان تعارض نداشته باشد. در اين دوره ابعاد و آموزش‌های سياسی و اجتماعی تشيع به فراموشی سپرده شد و قشری‌گری و تمسك به مناسك بی روح جان آن را گرفت. تشديد تعارضات فرقه‌ای و دشمنی با اهل سنت از ويژگی‌های ديگر اين دوره است.

وی توضيح داد: در قرن‌های اخير تحولاتی در جامعه ايران رخ داد كه زمينه را برای باز تفسير مفهوم عاشورا فراهم ساخت؛ ظهور تفاسيری از عاشورا كه رنگ و بوی انفعالی آن را از بين برد و به آن صبغه انقلابی داد، توانست بستر مناسبی برای شكل‌گيری حركت‌های مذهبی در دهه 40 و 50 شمسی در ايران شود. بر اين اساس، جنبش‌ها و مبارزات مردم ايران با استفاده از نماد عاشورا را در اين دوره به چشم می‌خورد.

هراتی اظهار كرد: مهمترين قيام ايران قبل از انقلاب اسلامی، نهضت پانزده خرداد 1342 است كه نقش باز تفسير از عاشورا در شكل گيری آن مشهود است در ارائه اين باز تفسير، كه زمينه‌ای برای قيام پانزدهم خرداد شد. نقش امام خمينی (ره) بسيار شاخص است.

وی افزود: امام خمينی(ره) در مبارزات خود عليه رژيم پهلوی از مفهوم عاشورا به خوبی استفاده كردند. ايشان از دو شيوه برای بسيج سياسی مردم و ترغيب آنان به مبارزه با نظام سياسی وقت استفاده كردند. ابتدا با بيان فلسفه قيام عاشورا و نهضت امام حسين (ع) و زدودن غبار تفسير كهن كه رنگ و صيغه‌ای انفعالی به آن بخشيده بود به زنده كردن و امروزی ساختن آن همت گماشتند. در مرحله بعد با مقايسه شرايط سياسی دوران نهضت انقلابی مردم ايران با شرايط نهضت امام حسين (ع) هوشمندانه نتايج آن قيام بزرگ را با شرايط و مقتضيات زمانه پيوند زدند كه اين خود برانگيخته شدن احساسات مذهبی توده‌های مردم را در پی داشت.

هراتی بيان داشت: لحن سخنرانی ايشان در عاشورای 1342، تأييد بر تأثير ظهور با تفسير از مفهوم عاشورا در اين دوره است اما در اين سخنرانی، ضمن اشاره به حوادث فيضيه، رفتار حاكمان وقت را با لشگريان يزيد مقايسه كردند و با چنين رويكردی، زمينه را برای قيامی همگانی فراهم ساختند.

وی در ايان سخنان خود نتيجه گرفت كه قيام پانزدهم خرداد را می‌توان متأثر از باز تفيسر مفاهيم تشيع به ويژه مفهوم عاشورا دانست كه جنبه انفعالی حاكم بر آن را گرفت و بدان صبغه انقلابی بخشيد.

لازم به ذكر است در پايان اين مراسم فيلم سينمايی فرزند خاك به نمايش گذاشته شد.