آرمان هیأت - تخیل نویسنده در نگارش داستان‌های دینی محدود است

تخیل نویسنده در نگارش داستان‌های دینی محدود است

رئیس انجمن قلم با بیان اینکه نویسنده داستان‌های دینی باید اطلاعات دقیق درباره موضوع داشته باشد، تأکید کرد: هیچ نویسنده‌ای اجازه ندارد از ذهنیات و تخیل نامحدود خود در نگارش داستان‌های دینی بهره بگیرد.

محمدرضا سرشار، رئیس هیئت مدیره انجمن قلم ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره نگارش داستان با موضوع زندگی ائمه معصومین(ع) که با حساسیت‌های خاص همراه است و همین موضوع باعث ایجاد محدودیت نویسنده در نگارش اثر می‌شود که نمونه آن را در رمان «دوازدهم» می‌بینیم، گفت: به هر صورت نگارش آثار مذهبی محدودیت دارد و باید هم داشته باشد. چرا که این حوزه به صورت مستقیم با اعتقادات مردم مرتبط است. کسی که وارد این عرصه می‌شود، باید اطلاعات دقیق در آن باره داشته و نیت و هدفش پاک و خالص باشد. نویسنده داستان‌های دینی باید فردی معتقد باشد سرشار با تأکید بر اینکه نویسنده چنین آثاری باید یک قدم فراتر از مباحث یاد شده، به مبانی اعتقادی پایبند باشد، اظهار کرد: در غیر این صورت اگر نوشته‌هایش به تحریف بینجامد، مستوجب مجازات اسلامی می‌شود و حتماً اثرش هم طبق حکم شرع مشمول جمع‌آوری و امحاء می‌شود. نویسنده «آنک آن یتیم نظر کرده» گفت: البته این موضوع به این معنی نیست که دست نویسندگان در نوشتن آثار مذهبی به طور کامل بسته باشد و آن‌ها نتوانند بنویسند. وی با تأکید بر اینکه سال‌هاست در حوزه نگارش کتب دینی فعالیت می‌کند، گفت: نویسنده این آثار به اصطلاح «مغلول‌الید» (دست‌بسته) نیست. به هر حال نوشتن چنین آثاری محدودیت‌ها، امکانات و شرایط خاص خود را دارد. سرشار در ادامه افزود: در کنار این محدودیت‌ها، اگر اثری به نحو شایسته و مطلوب در این حوزه به نگارش درآید، قطعاً اجر بسیار بالایی را هم خواهد داشت؛ هم در دنیا و هم در آخرت. مردم کشورمان نیز مردمی مذهبی و معتقد هستند و استقبال مطلوبی از آثار خوب این حوزه به عمل می‌آورند که با آثاری دیگر قابل مقایسه نیست. اجر اخروی و دنیوی برای آثار مطلوب حوزه دین وی اظهار کرد: بنابراین نویسنده این آثار اگر کارش را درست انجام داده باشد، هم از فروش و استقبال مطلوب آثارش برخوردار می‌شود و هم ممکن است اثرش در جوایز ادبی برگزیده شود. در مجموع اجر کار دنیایی‌اش را بیشتر از آثار عمومی می‌گیرد. سرشار با اشاره به اینکه اجر اخروی این آثار نیز اگر درست انجام شود بی‌حساب است، یادآور شد: اگر چنین باشد که باید گفت «طوبی له»؛ خوش‌ به حالش. این نویسنده پیشکسوت کشورمان درباره اینکه مؤذنی پیش از این عنوان کرده بود که از منابعی برای نگارش اثرش بهره نگرفته و تنها از دانسته‌های خود بهره گرفته است، گفت: مسلماً هیچ نویسنده‌ای اجازه ندارد که از ذهنیات خود در نگارش کتاب‌هایی که چنین حساسیت‌هایی دارند، استفاده کند. استفاده از تخیل قطعاً در چارچوب مسلمات تاریخی نیست وی در توضیح بیشتر افزود: البته در محدوده‌های خاصی تخیل نویسنده می‌تواند فعالیت کند و آن هم محدوده کمی نیست اما در چارچوب مسلمات تاریخی نمی‌تواند باشد. هیچ نویسنده‌ای نمی‌تواند در محدوده مسائل مذهبی، با چارچوب مسلمات تاریخی، فقهی و حدود شرعی آشنا نباشد، آنها را نادیده بگیرد و در این حدوده از تخیل استفاده کند. در این محدوده مطلقاً نمی‌توان از تخیل استفاده کرد. سرشار ادامه داد: آن محدوده‌ای که تخیل در آن آثار آزاد است، محدوده‌ای است که مغایرت آشکار با چارچوب‌ها و محدوده‌هایی که اشاره شد، نداشته باشد یا تاریخ در آن قسمت مسکوت باشد و چیزی نگفته باشد، در غیر این صورت این قدر آزادی را یک نویسنده آثار مذهبی آن هم در کتابی بسیار خاص درباره چهارده معصوم(ع) ندارد. بسیاری از منابع تاریخی دچار ضعف استنادی هستند دبیر بیست و هشتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی به بیان نکته دیگری پرداخت و عنوان کرد: برخی نویسنده‌ها ممکن است بگویند که اثر را بر مبنای یکی از منابع تاریخی نوشته‌ام و عیناً در آن منبع این مطلب بود. وی توضیح داد: صرف استفاده از یک منبع تاریخی که وجود خارجی دارد، برای توجیه یک اثر هنری در این زمینه کافی نیست. بسیاری از منابع تاریخی، منابع ضعیف هستند و منابعی هستند که مورد قبول اهالی علم رجال و تاریخ دین و علما و بزرگان این رشته نیستند. سرشار تأکید کرد: مسلماً نویسنده باید به دنبال منابع تاریخی موثق برود و آن منابع را مورد تأیید بزرگان آن رشته خاص قرار دهد. وگرنه بسیاری از مطالب دروغ و اسرائیلیات و مطالب تحریف شده وجود دارد که در کتب تاریخی به چاپ هم رسیده است و بعضاً اسم نویسنده‌های بزرگ نیز روی آن آثار است، اما این موضوع کافی نیست که نویسنده به آن منبع اکتفا کند و آن را محور کار خود قرار دهد.