سیدجواد روشن، مسئول دفتر ارزشیابی و مطالعات و پژوهش مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری گفت: مجموعه عواملی دست به دست هم داده‌اند تا ما در زمینه ادبیات نمایشی دینی و به ویژه عاشورایی و به تبع آن تولید آثار نمایشی با این موضوعات پیشرفت درخور و مناسبی را نداشته باشیم که یکی از آنها نگاه مناسبتی است که ما معمولاً به این وقایع داریم.

وی ادامه داد: از آنجا که پرداختن به این موضوعات در عرصه مورد بحث ما یعنی هنرهای نمایشی در طول سال، جاری و ساری نیست و همواره فعالان تئاتر منتظر فرا رسیدن این ایام و دریافت سفارش از نهادهای متولی برای تولید نمایش هستند لذا عملاً تومأنینه و آرامش در روند تولید اینگونه آثار را شاهد نیستیم و در یک عمل زودبازده شاهد تولید و یا بازتولید نمایش‌هایی هستیم که به دلیل شتابزدگی موجود در آنها، از کیفیت فنی چندانی نیز برخوردار نیستند.

برای تولید اثر فاخر نمایش دینی به برنامه‌ریزی درازمدت با پشتوانه پژوهشی و مطالعاتی نیازمندیم
روشن تصریح کرد: راهکار برون‌رفت از این معضل، برنامه‌ریزی درازمدت با پشتوانه پژوهشی و مطالعاتی برای نگارش نمایشنامه های مذهبی و عاشورایی و به دنبال آن طی شدن فرایند تولید در زمانی کافی و به دور از شتابزدگی است؛ این نیاز به فعالیت مستمر سالانه در حوزه نمایش دینی دارد و نه اینکه به محض فرا رسیدن مناسبت‌های خاص دینی، دفعتاً اقدام به تولید نمایش کنیم.

این کارگردان تئاتر ادامه داد: نکته دیگری که باید به آن توجه کرد اینکه تولید آثار نمایشی دینی و مذهبی باید به دور از شکل دستوری و سفارشی آن صورت گیرند؛ چیزی که اغلب در روند تولید شاهد آن هستیم، هنرمندان یا منتظر سفارش کار از سوی نهادی فرهنگی و هنری هستند که این عملاً وابستگی ایجاد می‌کند و ابتکار عمل را از آنها سلب می‌کند به این معنی که ممکن است تولید نمایش دینی و مذهبی در مقطعی از زمان جزء برنامه‌های نهاد و سازمان سفارش دهنده نباشد و یا در صورت دریافت سفارش مجبور هستند آنچه را که اهداف سازمانی سفارش‌دهنده نسبت به تولید نمایش است در آن لحاظ کنند که این خود جلوی بروز خلاقیت هنری و نمایشی را می‌گیرد.

در شرایط فعلی بروز هر نوع خلاقیتی در حوزه هنر مدرن در تولید نمایش دینی جایی ندارد
کارگردان نمایش «اگر سپیده سرزد» گفت: مسئله مهم دیگری نیز که وجود دارد اینکه چون معمولاً آثار نمایشی دینی و مذهبی در قالب‌های سنتی و واقع‌گرایانه تولید می‌شوند لذا بروز هر نوع خلاقیتی در حوزه هنر مدرن در تولید این قبیل آثار جایی ندارد و نکته جالب توجه اینکه معمولاً الزام تولید نمایش دینی و مذهبی در این قالب‌ها، خواست مدیر و مسئول فرهنگی است تا خواست و مطالبه مردم و مخاطبان؛ در حالی که مدیران و مسئولان باید تقاضای مردم و مخاطبان را ارجح بر خواست و سلیقه خود بدانند.

روشن تأکید کرد: چون اغلب تولیدات نمایشی دینی و مذهبی براساس خواست سازمانی و مدیریتی تولید می‌شوند و در آن کمتر سلیقه مخاطب اعمال می‌شود لذا مخاطبان با وجود علاقه‌ای که ممکن است نسبت به محتوا و روایت داستانی آن داشته باشند، به دلیل سفارشی و فرمایشی بودن آنها، از تماشا سرباز زده و این گونه آثار با عدم استقبال از سوی مخاطب مواجه می‌شوند.

وی در پایان گفت: البته گاه نیز دیده شده است که دست هنرمند در ارائه اثری متفاوت از نمایش‌های دینی و مذهبی با استفاده از ابزار مدرن و به دور از پرداخت سنتی باز گذاشته شده است اما هنرمند به دلیل واهمه‌ای که از بازخورد مردمی داشته در این زمینه دچار خودسانسوری شده است که باید گفت برای تغییر ذائقه مخاطب نیاز به کاری دامنه‌دار است و نمی‌شود ابتدا به ساکن همه المان‌های سنتی را کنار گذاشت و کار مدرن کرد بلکه باید به تدریج با حذف و اضافه برخی عناصر، سلیقه مخاطب را همخوان با مؤلفه‌های به روز و استاندارد تئاتر در دنیا کرد.

آرمان هیأت