ناگفته هایی از ساخت فیلم «روز واقعه»

شهرام اسدی، کارگردان فیلم «روز واقعه» درباره دلایل موفقیت این فیلم سینمایی اظهار کرد: به عقیده من دلیل اصلی موفقیت این فیلم را در وهله اول باید فیلمنامه بسیار خوب بهرام بیضایی دانست که سبب شد گام اول با قدرت برداشته شود. در مرحله دوم همدلی که بین مسئولان سینمایی آن دوران به ویژه در بنیاد سینمایی فارابی وجود داشت کمک بسیاری به پیشبرد کار کرد. دلیل دیگری که برای موفقیت این فیلم می‌توان نام برد فضای مطلوبی بود که در زمان تولید برای ساخت این فیلم، در شهرهای مختلف وجود داشت اتفاقی که به نظرم لطف خداوند و امام حسین(ع) بود.

وی افزود: این همسویی در کار شاید در ذهن شنونده کمی غلو‌آمیز به نظر آید، اما نمی‌دانم چگونه می‌شود این حرکت شتابنده به سمت غایتی که در فیلمنامه تعبیه شده بود را توضیح داد. این اتفاق را حتی در هنرورها هم می‌شد به خوبی مشاهده کرد که چگونه ساعت‌ها برای هر پلان فیلم وقت می‌گذاشتند بدون این‌که اعتراضی داشته باشند، البته درباره بودجه این فیلم هم باید بگویم که بنیاد سینمایی فارابی ۶۸ میلیون تومان در نظر گرفته بود. این رقم در آن زمان پول زیادی در سینما نبود، چون یک فیلم معمولی شهری با هزینه ۳۵ میلیونی تولید می‌شد. این توضیح را دادم که این تصور پیش نیاید که این فیلم یک بودجه باز در اختیار داشت.

علاقه قلبی به امام حسین(ع) و فیلمنامه قوی بهرام بیضایی؛ از دلایل اصلی ساخت فیلم «روز واقعه»

کارگردان «شب واقعه» در پاسخ به این سؤال که چگونه فیلمنامه بهرام بیضایی به وی پیشنهاد شد؟ چنین توضیح داد: حدودا ده روز بیشتر نمی‌شد که من به ایران بازگشته بودم در همان زمان دو فیلمنامه از طرف بنیاد سینمایی فارابی و عبدالله اسفندیاری پیشنهاد شد. «آب راه گل نکنید» نوشته انسیه شاه حسینی و «روز واقعه» نوشته بهرام بیضایی. این‌ که چرا «روز واقعه» را هم انتخاب کردم دو دلیل داشت؛ ابتدا نام بهرام بیضایی بود که در عرصه نمایش یک استاد و نام مطرح هستند و مشخص بود که متن وی از کیفیت بسیار بالایی بهره برده است، اما دلیل اصلی‌تر و مهم‌تر این بود که من به شخصه به اصل و موضوع فیلمنامه علاقه داشتم.
این سینماگر ادامه داد: این عشق نشئت گرفته از نام امام حسین(ع) بود که از کودکی، زمانی که در هیئت‌ها و دسته‌جات سلماس کاسه‌ به دست می‌گرفتم در وجودم بود. از همان دوران همیشه دوست داشتم کاری درباره امام حسین(ع) انجام دهم، پس وقتی فیلمنامه خوب بیضایی را خواندم بهترین فرصت را برای رسیدن به این خواسته به دست آوردم.

اسدی در پاسخ به این سؤال که چگونه برای بازیگران اصلی این فیلم از دو بازیگر گمنام استفاده کرده؟ گفت: ما در آن زمان از تمام جوانان تئاتر و سینما تست گریم گرفته بودیم، اما به شخصه من به دنبال چهره‌ای بودم که رسوبات نقش‌های قبلی را برای «روز واقعه» به همراه نداشته باشد، برای همین این طراوت و تازگی را در علی‌رضا شجاع نوری و لادن مستوفی پیدا کردم، اما برعکس دو نقش اصلی، می‌خواستم تمام نقش‌های فرعی حتی آنهایی که دو یا سه سکانس بازی داشتند از بازیگران بزرگ سینما باشند، چون درصدد برقراری تعادلی در کار بودم تا کسانی که تعلق خاطری به بازیگران مطرح سینما دارند به فیلم گرایش پیدا کنند.

وی با بیان اینکه بعد از«روز واقعه» فیلمنامه‌های بسیاری در این حوزه (تاریخی ـ مذهبی) به وی پیشنهاد شد، تصریح کرد: به جرئت می‌توانم بگویم که بعد از این کار بیش از ۸۰ فیلمنامه تاریخی ـ مذهبی که چند تایی از آن درباره ابا عبدالله(ع) بود به من پیشنهاد شد، اما متاسفانه هیچ کدام از آنها امتیاز اصلی فیلمنامه «روز واقعه» را نداشتند. امتیاز فیلمنامه بیضایی این بود که به هیچ وجه، متن شخصیت دینی ما را مخدوش نمی‌کرد و در راستای باورهای دینی ما در حرکت بود، البته تمام آن فیلمنامه‌هایی که رد کردم در ظاهر تصویر جانب‌دارانه از اباعبدالله(ع) ارائه می‌دادند، اما تصور من این بود که آن نوع نگارش در نهایت نتیجه معکوس خواهد داشت، چون ساختار و صحنه‌هایی که در آن گنجانده شده بود در جهت رسیدن به خواست مورد نظر نبود.

وی متذکر شد: البته کار تاریخی انجام دادم. گواه آن هم سریال «شیخ بهایی» بود. همین طور سریال «مولانا» را که مقداری از آن را کار کردم، اما به دلیل پیش آمدن مشکلات از ادامه کار انصراف دادم.

فارابی در زمان ساخت «روز واقعه» حمایت‌های خوبی از فیلم کرد

وی درباره مخاطبان فیلم‌های تاریخی و مذهبی نیز بیان کرد: در همه جای دنیا به ویژه هالیوود فیلمسازی در حوزه کارهای تاریخی هنوز هم با جدیت ادامه دارد و بازگشت سرمایه آن هم تضمین شده است، اما متاسفانه در سینمای ما اشکال عمده‌ای در حوزه کارهای تاریخی ـ مذهبی وجود دارد، آن هم مدیریتی است که فرق کرده است. منظورم را اینگونه بیان می‌کنم که وقتی فیلم «روز واقعه» به من پیشنهاد شد فارابی کاملا به من اعتماد کرد و از آن پس تنها در پی این بود که وسایل و امکانات لازم را برای ساخت فیلم در اختیارم قرار دهد، حتی فارابی سعی کرد دغدغه‌هایم را در تولید به واسطه هدایت فیلم حل کند؛ حرکتی که کاملا حرفه‌ای بود.

اسدی در پایان خاطرنشان کرد: این هماهنگی هیچ‌گاه در ادامه برای من میسر نشد، چون بارها شد که من به دعوت دوستان مختلف برای ساخت فیلمی دعوت می‌شدم، اما در ادامه می دیدم که در هر دقیقه توقعی از من می‌رود که با خواسته‌های من هماهنگ نبود. این معضلات در سریال «مولانا» شکلی فاجعه بار به خود گرفت و سبب شد که من از ساخت ادامه کار منصرف شوم. این برخوردها در شرایطی است که من هنوز همان شهرام اسدی ۲۵ سال پیش هستم با این تفاوت که تجربه های فراوان به دست آورده‌ام. در ضمن عشقم به اباعبدالله(ع) هنوز هم به شدت پابرجاست و منتظر این هستم تا موقعیتی شبیه همان چیزی که در «روز واقعه» پیش آمد فراهم شود تا کاری با محوریت امام حسین (ع) جلوی دوربین ببرم.