حجت الاسلام علی اکبر رشاد، رئيس شورای حوزه‌های علميه‌ تهران، در جلسه درس اخلاق خود که در مدرسه امام رضا برگزار می شود به نکاتی درباره مجالس عزاداری امام حسین(ع) و حفظ شان آن اشاره کرده است. بخشی از گفته های وی را در ادامه می خوانید.

آيا حضرت صادق(ع) كه مؤسس سنت عزاداري‌اند، زنجير تيغ‌دار يا قمه بر سر مي‌زدند؟

ما بايد از مشي و منش حضرات معصومين عليهم‌السلام در مراسم و محافل پيروي كنيم. اگر حضرت صادق(ع)، امروز بود اين اعمال را مرتكب مي‌شد؟ سنت عزاداري از مواريث حضرت صادق(ع) است. امام باقر و امام صادق عليهما السلام بيش از ساير معصومين بر مسئله‌ ذكر مصيبت و تشكيل محافل ذكر تأكيد فرموده‌اند و خود اين بزرگواران هم ملتزم بودند. در واقع سنت‌ها حسنه‌ي قدسيِ الهي كه بقاي تشيع و حيات مكتب اهل بيت(س) و در حقيقت اسلام ناب در گرو تحفظ آنها بوده و هست، ارث صادقين عليهما السلام است و آن بزرگواران اين سنت را بنا گذاشته‌اند. من از بعضي حضرات كه ظاهراً نظر فقهي ارائه مي‌كنند سؤال مي‌كنم كه آيا در رفتار و سنت حضرات معصوم عليهم‌السلام كه باني اين سنن‌اند چنين رفتارهاي غيرمعقولي سراغ داريم؟ حتا يك مورد داريم كه حضرت صادق(ع) كه مؤسس سنت عزاداري‌اند، زنجير تيغ‌دار بر سينه و پشت زده يا قمه بر سر زده باشند؟ اگر چنين چيزي جايز بود امام صادق (سلام الله عليه) انجام مي‌دادند. ما در هر امري اگر از حضرات معصوم (سلام الله عليهم) مدرك مستندِ برخوردار از دلالت تام در اختيار داشته باشيم روي چشم مي‌گذاريم و به آن عمل مي‌كنيم؛ اما هرگز قول و فعل منسوبِ مستند به آن بزرگواران در اين زمينه‌ها در دست نيست.

بعضي توجيهات كه برخي به عنوان مباني رأي فقهي خود ـ و در واقع براي توجيه عمل خلاف شرع جمعي عامي ـ ارائه مي‌كنند هرگز صلاحيت معارضت با مباني بيّن و ادله‌ي نقلي مسلم و دلايل عقلي قطعي را ندارد. اين توجيهات، عوامانه است و مبناي فقهي ندارد. ما طلبه هستيم و طلبه بايد بر اساس مباني استنباط كند و فتوا بدهد. ما اصول فقه خوانده‌ايم، رجال خوانده‌ايم، قواعد فقيه خوانده‌ايم، بايد در چهارچوب اين مباني نظر بدهيم. براي دلخوشي عوام فتوا ندهيم! ما وظيفه داريم حق را بگوييم؛ عوام را راهنمايي و هدايت كنيم. اگر افعال غلط و خلاف شرعي از آنها سر مي‌زند به آنها تذكر بدهيم و اصلاح كنيم.

حضرت سيدالشهداء عليه‌السلام براي احياي سنت رسول خدا(ص) و شرع جد بزرگوارشان قيام فرمودند. آيا مي‌توان فعل مقدسي مثل عزاداري را كه قطعاً‌ از مصاديق اتمّ احيا و تعظيم شعائر الهي است به گناه آلوده كرد؟‌ مسير و ابزار بايد با مقصد سازگار باشد، فعل شرعي را با روش غيرشرعي نمي‌توان انجام داد. چرا مذهبِ عقلاني، تعاليم حكيمانه، عميق و قدسي اهل بيت عليهم‌السلام را به اعمال و حرف‌هاي موهون آلوده مي‌كنيم و در دنيا تا از شيعه صحبت مي‌شود، به اين اعمال اشاره مي‌كنند. اين درد را بايد به كجا برد كه وقتي شما وارد اينترنت بشويد و كلمه‌ شيعه را جستجو كنيد صحنه‌هاي فجيع قمه‌زني نشان داده مي‌شود!؟ گناه اين آبروريزي بر گردن كيست؟ عجيب است كه برخي نيز اين اعمال را با ارائه‌ي مطالب لاطائل و بي‌اساس توجيه شرعي و فقهي مي‌كنند! به جاي اينكه امروز در دنيا تشيع با نام مبارك امام صادق(ع) و تعاليم بلند او و با حكمت عظيم، فقه قويم، اصول اصيل، كلام عميق و اخلاق متعالي‌اش شناخته شود، با قمه‌زني شناخته مي‌شود و مي‌گويند شيعه اينها هستند!

ما به جاي اينكه تشيع را به دنيا با عقل و عدل علوي معرفي كنيم و جان‌هاي تشنه و دل‌هاي مشتاق جهاني را به سمت مكتب امام صادق(ع) فرا بخوانيم و جذب كنيم و جمعيت شيعه را افزايش دهيم و مكتب اهل بيت را تقويت كنيم تا زمينه‌ ظهور حضرت حجت را فراهم كنيم، مطالب سست و رفتارهاي سخيف را ترويج و به نام شيعه ثبت مي‌كنيم و ديگران را از مكتب آل الله منزجر و گريزان مي‌كنيم.

اين چه كاري است كه يك معمم مي‌ايستد و يك مشت جوان پاكدل را تشويق مي‌كند كه به نام عزاداري روي آتش راه بروند؟ زغال گداخته را روي زمين ريخته‌اند و مي‌گويند ياحسين ياحسين گويان روي آن بدويد!! آيا امام صادق چنين كارهايي را در عزاي جد بزرگوارش انجام مي‌داد؟ امام حسين از اين كار راضي است؟ مذاهب بشرساخته‌ بي‌بته و بي‌بنيه در مناطقي مانند هند، مناسكي را براي مشغول‌كردن مريدان فريب‌خورده‌شان جعل كرده‌اند، برخي هم آن رفتارهاي سخيف و زشت را مي‌آورند و به نام عزاداري وارد فرهنگ و شعائر ديني ما مي‌كنند! آخر اين چه كاري است؟ مگر تعاليم اهل بيت و دستورهاي دين اسلام چيزي كم دارد كه حاجت به اقتباس از مذاهب ساختگي بيافتد؟ اين آتش را به جان دشمنان امام حسين(ع) بياندازيد، اين قمه را بر فرق دشمنان امام حسين بزنيد. اين اعمال و رفتار را به نام امام حسين، به نام تشيع و به نام ايران حكيم تمام نكنيد. اين بافته‌هاي سست را به فقه قويم اهل بيت سلام الله عليهم نسبت ندهيد. فقهي را كه در مقابل همه‌ مكاتب حقوقي دنيا ايستاده و با قامت آراسته و استوار، مراتب مترقي‌بودن، نجات‌بخش‌بودن، كارآمد و روزآمدبودن خود را به بركت اجتهاد عقلاني بر بام جهان فرياد مي‌كند، سخيف و ضعيف نشان ندهيد. اينها قطعاً خلاف شرع است و مرتكبين آنها را خداوند عقاب مي‌كند.

عزاداري صحيح، همان است كه ائمه عليهم السلام انجام مي‌دادند

راه صحيح عزاداري آن است كه حضرات ائمه طاهرين و به خصوص باقرين عليهم‌السلام فرموده‌اند و ما بايد به همان‌ها عمل كنيم. طبق رفتار و بيان حضرت كاظم(ع) عمل كنيم كه حضرت رضا(ع) نقل مي‌فرمايند: «كان أبي إذا دَخل شهرُ المحرّمِ لايري ضاحكاً، وكانتِ الكـآبةُ تَغلِبُ عليه، حتّي تمضي عشرةُ أيامٍ، فإذا كان يومُ العاشرِ كان ذالك اليومُ يومَ مصيبتهِ وَحزنهِ وبُكائِه، وَيقُول: هو اليومُ الّذي قُتِل فيه الحُسين [ع] (وسائل الشّيعة: ج۱۰، ص۳۹۴)؛ روز اول محرم پدرم اندوهگين مي‌شد و ده روز را سوگوار بود، گويي تازه عزيز خود را از دست داده بود و در روز عاشورا گريه‌ او قطع نمي‌شد. صبح تا شب گريه مي‌كرد، مي‌گفت امروز آن روزي است كه جدمان حضرت سيدالشهداء را مظلوم كشتند.

حضرت رضا(ع) روز اول محرم روضه‌اي خواندند: «يا ابن شيب إذا كنت باكيا علي شيئ فابك علي الحسين عليه السلام» يعني براي هر كه و هر چه مي‌خواهيد گريه كنيد جا ندارد، فقط براي حضرت سيدالشهداء جا دارد گريه كنيد. اين‌قدر داغ آن بزرگوار سنگين است كه وقتي داغ او هست براي ديگري نبايد گريه كرد. مي‌فرمودند مثل قوچي او را كشتند.

خيلي‌ها تصور مي‌كنند منظور حضرت اين بوده كه همان‌طور كه يك قوچ را سر مي‌برند حضرت را همان‌گونه سر بريدند، اما معني اين عبارت بيش از اين و بلكه غير از اين است. يك سنت جاهلي در عهد جاهليت بوده كه اعراب جاهلي از يك قوچ، يك سال نگه‌داري و رسيدگي مي‌كردند تا يك روز معين كه يوم الكبش (روز قوچ‌كشي) ناميده مي‌شد، اين قوچ پرورده را وسط ميدان مي‌آوردند و يك عده بي‌رحم با انواع سلاح به جان او مي‌افتادند، هركسي با هر چيزي كه در دست داشت به آن حمله‌ور مي‌شد و به آن مي‌زد، با شمشير، با نيزه، با تير، با سنگ آن‌قدر مي‌زدند تا اين حيوان بي‌گناه تشنه و غرقه به خون‌ به زمين بيافتد. امام رضا(ع) فرمود كه جد من را اين‌گونه كشتند.

آرمان هیأت