به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ عليرضا حسن‌زاده، رييس پژوهشكده مردم‌شناسي ابتدا فعاليت‌هاي این پژوهشكده درباره عاشورا راکه در سالهای گذشته در قالب همايش، تحقيق و انتشار كتاب و ويژه‌نامه برگزار شده است را بیان کرد، او مهمترين نقش دانش مردم‌شناسي و تحقيقات آن را تعميق ادراك علمي نسبت به فرهنگ گرانسنگ عاشورا و سنت‌ها و آيين‌هاي آن دانست .

حسن زاده گفت : بدون شك تنوع فرهنگي موجود در فرهنگ و آيين‌هاي ماه محرم، حامل معنايي واحد است كه در طي تاريخ كاركردهاي فرهنگي، اجتماعي مختلفي داشته و يكي از خاستگاه‌هاي يكپارچگي و وحدت در كشور ما بوده است.در همین حال با اشاعه آيين‌ها و سنت‌هاي محرم در سطح جهان روبه‌رو هستيم، به گونه ای که يك قرن گذشته از كشورهايي چون ايران، عراق، لبنان و... به هند، زنگبار، كشورهاي آفريقايي و ترينداد و توباگو وآن سوتر حركت كرده است.

این پژوهشگرگفت: دانش مردم‌شناسي مي‌تواند به درك معاني آيين‌ها كمك كرده و ژرف ساخت معنايي آيين براي مردم جامعه را آشكار کند.

بهروز وجداني ديگر سخنران اين نشست، ضمن مروري بر چشم‌اندازهاي مهم فرهنگ و سنت‌هاي سوگواري ماه محرم چون موسيقي، يكي از مهمترين كاركردهاي اين فرهنگ را تعريف هويت در نزد مردم ايران دانست . او تاکید کرد كه هويت ايرانيان بدون توجه به آيين‌ها و سنت‌هاي ماه محرم قابل تعريف نيست.

در ادامه فیلم مستند " غذاهاي آييني: عاشوراي بيجار" کار عباس تحویلدار به نمايش درآمد. تحويلدار در معرفي فيلم خود گفت : موضوع اين فيلم، چشم‌اندازهاي آييني فراواني دارد كه بخشي از آنها چون گِل‌مالي به دليل محدوديت زماني فيلم، در برابر چشم بيننده قرار نگرفته است. اصولاً اگر كسي بخواهد در مورد آيين‌هاي ايران كاري تحقيقي انجام داده يا فيلمي بسازد؛ نمي‌تواند آيين‌هاي ماه محرم را از نظر خود دور نگاه دارد.

پس از آن، مريم نعمت طاووسي به بحث در مورد ساختار جهان‌شناختي و آييني شبيه‌خواني پرداخت و گفت : بُعد اخلاقي و جهان‌شناختي نمايش‌هاي آييني ماه محرم، آن را از نمايش‌هاي غربي (يوناني) متفاوت مي‌سازد زیرا در اينجا تأكيد بر وجوه اخلاقي و هنجاري‌ شخصيت‌هااست.

محمد مکاری مدیر گروه زیست محیطی پژوهشکده مردم شناسی نیز درباره تنوع فرهنگی در فرهنگ عاشورا در منطقه کرمانج خراسان سخن گفت و تفاوت های مراسم یادشده را در پیش و پس از انقلاب اسلامی به بحث و بررسی گذاشت .

ژيلا مشيري كارشناس پژوهشكده مردم‌شناسي نیز در سخنانی به بررسي انتقادي سفرنامه‌هاي سفرنامه‌نويسان غربي در گزارش آيين‌ها و سنت‌هاي ماه محرم در چند قرن اخير پرداخت و گفت : يكي از منابع شناخت فرهنگ ماه محرم و آيين و سنت‌هاي عاشورا در گذشته، سفرنامه‌هاي سفرنامه‌نويسان غربي است .

او گفت: اما بايد به اين سفرنامه‌ها با ديد انتقادي نگاه كرد چراكه برخي از اين سفرنامه‌نويسان ناآشنا با فرهنگ ياد شده، آنچه را مشاهده كرده‌اند، به طور عميق درك نكرده‌اند.

فريده مجيدي نيز در سخنانی به ابعاد نمادين خاك تربت پرداخت.

شهرزاد دوستي كارشناس مركز مطالعات فرهنگ عامه صدا و سيما نيز به معرفي اشكال و انواع نوحه‌هاي محرم پرداخته و نمونه‌هايي از ادبيات مرتبط با نوحه‌هاي عاشورايي را به بحث گذاشت.

گفتنی است که در حاشیه این همایش نمايشگاه عكسي از آيين‌ها و سنت‌هاي سوگواري ماه محرم برگزار شد كه مورد استقبال حضار قرار گرفت.

آرمان هیأت