مراسم شب شعر عاشورایی «آینه در کربلاست» به همت کانون ادبی نیاوران شامگاه سه شنبه، ششم آبان در سالن گوشه فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

محمد سلمانی مدیر کانون ادبی نیاوران در ابتدای این مراسم ضمن خوش آمد گویی به حضار با اشاره به اهمیت مجالس شعر عاشورایی گفت: شعر عاشورایی، نوعی شعر آیینی است که اینگونه شعر بیشتر در ارتباط با مسائل معنوی و کرامات انسانی سروده می شود.

وی افزود: سابقه شعر عاشورایی در واقع از همان آغازی که حضرت از مدینه حرکت می کند با ایشان همراه است. شعر عاشورایی را می توان حتی در میدان جنگ و مبارزات شهدا هم مشاهده کرد به صورتی که اینگونه اشعار در غالب غزل از لب های مبارک شهدای کربلا جاری می شود. منتها در ادبیات فارسی تا قرن سوم در رابطه با عاشورا سکوت اختیار شده است و هیچ شعری پیدا نمی شود که در این رابطه صراحتا در رابطه با وقایع عاشورا صحبت کند. اما در زمان مزدالدین دیلمی در زمانی که آل بویه بر بخش هایی از عراق و ایران حکومت می کردند وی اولین بار به بغداد می آید و عزای عمومی اعلام می کند. از آن تاریخ به بعد عزاداری ها شکل گرفته و در دوره های بعدی تاریخی هم دیده می شود.

سلمانی با بیان اینکه عزاداری برای امام حسین در توده های مردم رسوخ کرد، توضیح داد: در دوره صفویه عزاداری شکل گسترده ای به خود گرفته و همه گیر می شود. به همین جهت با آسیب هایی رو به رو می شود که در شعرها می بینیم به طوری که بعضا شعرهایی که در این زمینه خوانده می شود زیاد مناسب نیست و باید اصلاحاتی در آنها صورت پذیرد.

اسماعیل امینی مدرس و پژوهشگر حوزه ادبیات نیز در ارتباط با شعر عاشورایی و آسیب های آن با اشاره به داستانی در مثنوی معنوی گفت: در روزگاری که شیعه در اقلیت است بحث اصلی شعر عاشورایی همین اعلام هویت ها و انگیزه ها است. این که فرزند رسول خدا را در کربلا شهید کردند، این که کسی که قیام کرده بود به انگیزه قیام برای اصلاح امت جدش به شهادت رسیده است و... نکات مهمی هستند که در این مقطع زمانی در شعر عاشورایی بازگو شود. اما بعدها که شیعه غالب می شود رسیدن به این بخش ها کم رنگ تر شده و بخش عاطفی آن پررنگ تر می شود. مثلا در ترکیب بند مشهور محتشم زیاد نشانی از ابیات عقیدتی نیست و بیشتر به ماجرای انقلاب امام حسین نگاه عاطفی شده است.

وی با انتقاد از رواج بعضی از ترانه ها و شعرهای نامناسب تصریح کرد : ماجرای عزاداری باید موجب تعالی انسانی و تسویه روح شود اما می بینیم که گاهی این هدف کمرنگ شده است. موضوع دیگری پیرامون شعر آیینی اهمیت سادگی شعر است. سادگی را باید از ابتذال دور کنیم چون سادگی به معنی مردم پسند بودن و ساده بودن است، نه سطحی بودن. سادگی در بیان شاعرانه و نوحه خوانی بسیار کار سختی است که انجام این عمل کار کسانی است که تجربه و سواد بالایی در این زمینه دارند. اغلب شاعران بزرگ در دوران کمالشان به این مرتبه در شعر سرایی می رسند.

این استاد ادبیات شعر شاعرانی چون فروغ فرخ زاد، شاملو، سپهری و دیگران را در دوران کمالشان بسیار ساده دانست و گفت: این خطا هست که غالبا عنوان می کنند اگر شعر و یا نوحه سطحی گفتیم لابد ساده گفتیم و به زبان مردم. به زبان ساده گفتن و به زبان مردم سخن گفتن مهارت و کمال زیادی می خواهد و کار بزرگانی چن استاد بهمنی و سلمانی است که زبانشان با ضمیرشان و ضمیرشان با زندگی مردم گره خورده است.

در ادامه مراسم محمد علی بهمنی، سعید میرزایی، غلامرضا طریقی، مهدی فرجی، مهدی زارعی و فاطمه زینالی به قرائت اشعار عاشورایی پرداختند ضمن اینکه در بخش پایانی این نشست نیز محمد هاشم احمدوند همراه با نوای نی به اجرای قطعاتی از اشعار عاشورایی پرداخت.

آرمان هیأت