کد مطلب : ۲۱۵۳۸
درس امام حسین(ع) به بشر ظلم نکردن و زیر بار ظلم نرفتن است
سعید داوودی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، معنای آزادگی و لوازم آن را در جملات امام حسین(ع) در روز عاشورا قابل مشاهده دانست و اظهار داشت: همه می دانیم که حرّبن یزید ریاحی کسی بود که راه را بر امام حسین(ع) بست و تا روز عاشورا در صف عبیدالله بن زیاد بود. راوی می گوید در روز عاشورا کلماتی بر زبان حرّ جاری شد که مضمون آن این چنین است «خودم را مخیّر میان دوزخ و بهشت می بینم» در حقیقت به دوراهی رسیده بود و بعد ادامه داد «هرگز چیزی را بر بهشت ترجیح نمی دهم» و بعد می بینیم که نزد امام حسین(ع) رفت و توبه کرد و پیکار کرد و به شهادت رسید.
او ادامه داد: وقتی امام حسین(ع) به بالین حرّ حاضر شد، فرمود«انت الحرّ کما سمّتک امّک و انت الحرّ فی الدنیا و الآخره» یعنی امام حسین(ع) وی را متّصف به صفت حرّیت و آزادگی می کند، حالا ببینید حرّ چه کاری کرد که متصف به حریّت شد؟ جداشدن از صف دشمن و برگزیدن آخرت ولو به قیمت جان، کاری بود که حرّ را به مقام آزادگی و حرّیت رساند.
این پژوهشگر حوزه دین به جریان مقابل حرّ یعنی عمر سعد اشاره و بیان کرد: عمرسعد وقتی پیشنهاد ملک ری به او داده شد، آن اشعار معروف را سرود که «کدامیک را بپذیرم؛ مخیّر بین ملک ری و آتش جهنم شدم، بخدا قسم هرگز چیز نقد را رها نمی کنم که نسیه را بچسبم».
او بیان داشت: در اینجا مشاهده می کنیم که یکی از مولفه های آزادگی در کلام امام حسین(ع) این است که انسان آخرت را بر دنیا ترجیح بدهد یعنی بودن با ولایت و امامت را بر همراهی ظلم ولو به قیمت کشته شدنش ترجیح دهدو به اینجا برسد که حاضر نشود ولایت را رها کرده و با کفّار و طاغوتیان باشد.
داوودی با اشاره به سخن دیگری از امام حسین(ع) در لحظات آخر کارزار با این مضمون« يا شيعَةَ آلِ أَبی سُفْيانَ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دينٌ وَ كُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَكُونُوا أَحْرارًا فی دُنْياكُم وَ ارْجِعُوا إِلی أَحْسابِكُمْ إِنْ كُنْتُم عَرَبًا كَما تَزْعَمُونَ » اظهار داشت: امام حسین(ع) وقتی مشاهده کرد که دشمن به سمت خیمه ها حمله می برد، فرمودند «اگر دین ندارید آزادمرد باشید، مگر نمی گویید عرب هستید، تعرض به زنان و کودکان با عربیّت شما سازگار نیست». آزادگی در این موقعیت در کلام امام حسین(ع) به معنای رهیدن و رهاشدن از پستی هاست و لذا رجحان آخرت به دنیا و رهاشدن از تمام پستی ها مولفه های آزادگی در سخن امام حسین(ع) است که می توان به آنها توجه کرد.
او خطاب سخن امام حسین(ع) را در إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دينٌ وَ كُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَكُونُوا أَحْرارًا فی دُنْياكُم، جنس بشر می داند و عنوان کرد: در جهان ممکن است عده ای باشند که مسلمان نیستند اما آزاده اند و حرف حق می زنند و از گفتن حق ابایی ندارند و از این دست انسانها کم نیستند که اعتقادی به خداوند ندارند اما نوعی وجدان و آزادگی در آنها وجود دارد؛ از سوی دیگر کسانی را می بینیم که ادعای اسلام و مسلمانی دارند مانند برخی روسای کشورهای عربی اما به دلیل دلبستگی به مال و مقام و دنیا، حرف حق را بر نمی تابند. لذا امام حسین(ع) برای انسان به ما هو انسان پیام آزادگی دارد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تعریف عنصر آزادی در کنار آزادگی گفت: امروز در دنیا آزادی بیان، عقیده، دین و منش و سبک زندگی سر داده می شود. در آیین اسلام نیز به آزادی بیان عنایت شده و روایات متعددی از رسول اکرم و دیگر ائمه معصومین(ع) در زمینه آزادی ها داریم.
او با بیان اینکه آزادی بیان که مدنظر دنیای امروز است با آزادگی تفاوت دارد، به تعبیر شهید مطهری با عنوان آزادی های معنوی اشاره و ابراز کرد: استادمطهری می گوید در روایت داریم که طمع نوعی بردگی برای انسان می آورد و اسلام برای از بین بردن این بردگی ها و بازکردن این قیود از گردن بشر آمده است چون اگر زنجیرهای اسارت معنوی از گردن بشر برداشته شود، انسان به بارگاه حقیقت راه پیدا می کند و طبعا آن آزادگی ها و آزادی های اجتماعی هم محقق می شود.
داوودی با بیان این مطلب که ستمکاران، طمعکاران، مال پرستان و مقام پرستان مخالفان آزادی های مردم هستند، گفت: انسانی که به آزادی معنوی دست پیدا می کند حتی بعد از رسیدن به حکومت هم برای آزادی و سخن مردم اعتبار قائل است و استماع سخن مردم را افتخاری برای خود می داند و ابایی از شنیدن سخن حق ندارد.
او حق پرسش در اسلام را محترم دانست و تاکید کرد: آزادگی و حرّیت سبب می شود کسی که دارای این صفت است به آزادی های اجتماعی اعتنا کند و احترام بگذارد اما کسی که برده مقام است برای آزادی مردم اعتنائی قائل نیست یا کسی که برده مال است اجازه نمی دهد کسی در برابر او سخن بگوید بنابراین حرّیت و آزادگی مقدمه ای برای رسیدن به آزادی های اجتماعی است.
این پژوهشگر با بیان این مطلب که فطرت بشری و وجدان انسانی ابزاری برای به قضاوت طلبیدن نفوس است، به شعری در این مورد اشاره کرد و گفت: فطرت بشری، خوبی را از بدی باز می شناسد و انسانها به وسیله آن می توانند قضاوت کنند که این کار خلاف آزادی است.
بزرگ فلسفه قتل شاهدین این است که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
حسین مظهر آزادگی و آزادی است خوشا کسی که چنینش مرام و آئین است
نه ظلم کن به کسی نی به زیر ظلم برو که این مرام حسین است و منطق این است
او ادامه داد: در حقیقت امام حسین(ع) با قیام خود این درس را به بشر داد که نه ظلم کن و نه زیر ظلم برو یعنی اینگونه نیست که انسان بگوید من به کسی ظلم نمی کنم اما اگر کسی به من ظلم رساند من صبر می کنم. در همین رابطه شعر دیگری است که:
نازم آن آموزگاری را که در یک نصف روز دانش آموزان عالم را چنین دانا کند
ابتدا قانون آزادی نویسد در جهان بعد از آن با فوت ۷۲ تن امضا کند
داوودی خاطرنشان کرد: عاشورا هم درس آزادی و هم آزادگی می دهد؛ در جریان عاشورا حرّ بن یزید ریاحی را داریم که راه امام حسین(ع) را انتخاب می کند و از صف دشمن جدا و به صف ولایت می پیوندد که این عین آزادگی است اما در نقطه مقابل عبیدالله بن حرّ را داریم که وقتی امام (ع) از او دعوت به همراهی می کند به دلیل وابستگی به دنیا می گوید اسبانم را در اختیارت می گذارم و امام در پاسخ به ابن حرّ می گوید من اسب نمی خواهم، کسی را می خواهم که با خون خود نهال دین خدا را آبیاری کند.
او در پایان تاکید کرد: صحنه کربلا هم درس آزادگی به بشر می دهد و هم درس آزادی که انسان بتواند حرف درست خود را در برابر ظالم بزند و خوفی نداشته باشد. همان کاری که شیخ نمر امروز در عربستان انجام داد و در برابر ظالم ایستاد و سخن گفت؛ این فرد درس بزرگ را از امام حسین(ع) گرفته است.
او ادامه داد: وقتی امام حسین(ع) به بالین حرّ حاضر شد، فرمود«انت الحرّ کما سمّتک امّک و انت الحرّ فی الدنیا و الآخره» یعنی امام حسین(ع) وی را متّصف به صفت حرّیت و آزادگی می کند، حالا ببینید حرّ چه کاری کرد که متصف به حریّت شد؟ جداشدن از صف دشمن و برگزیدن آخرت ولو به قیمت جان، کاری بود که حرّ را به مقام آزادگی و حرّیت رساند.
این پژوهشگر حوزه دین به جریان مقابل حرّ یعنی عمر سعد اشاره و بیان کرد: عمرسعد وقتی پیشنهاد ملک ری به او داده شد، آن اشعار معروف را سرود که «کدامیک را بپذیرم؛ مخیّر بین ملک ری و آتش جهنم شدم، بخدا قسم هرگز چیز نقد را رها نمی کنم که نسیه را بچسبم».
او بیان داشت: در اینجا مشاهده می کنیم که یکی از مولفه های آزادگی در کلام امام حسین(ع) این است که انسان آخرت را بر دنیا ترجیح بدهد یعنی بودن با ولایت و امامت را بر همراهی ظلم ولو به قیمت کشته شدنش ترجیح دهدو به اینجا برسد که حاضر نشود ولایت را رها کرده و با کفّار و طاغوتیان باشد.
داوودی با اشاره به سخن دیگری از امام حسین(ع) در لحظات آخر کارزار با این مضمون« يا شيعَةَ آلِ أَبی سُفْيانَ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دينٌ وَ كُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَكُونُوا أَحْرارًا فی دُنْياكُم وَ ارْجِعُوا إِلی أَحْسابِكُمْ إِنْ كُنْتُم عَرَبًا كَما تَزْعَمُونَ » اظهار داشت: امام حسین(ع) وقتی مشاهده کرد که دشمن به سمت خیمه ها حمله می برد، فرمودند «اگر دین ندارید آزادمرد باشید، مگر نمی گویید عرب هستید، تعرض به زنان و کودکان با عربیّت شما سازگار نیست». آزادگی در این موقعیت در کلام امام حسین(ع) به معنای رهیدن و رهاشدن از پستی هاست و لذا رجحان آخرت به دنیا و رهاشدن از تمام پستی ها مولفه های آزادگی در سخن امام حسین(ع) است که می توان به آنها توجه کرد.
او خطاب سخن امام حسین(ع) را در إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دينٌ وَ كُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَكُونُوا أَحْرارًا فی دُنْياكُم، جنس بشر می داند و عنوان کرد: در جهان ممکن است عده ای باشند که مسلمان نیستند اما آزاده اند و حرف حق می زنند و از گفتن حق ابایی ندارند و از این دست انسانها کم نیستند که اعتقادی به خداوند ندارند اما نوعی وجدان و آزادگی در آنها وجود دارد؛ از سوی دیگر کسانی را می بینیم که ادعای اسلام و مسلمانی دارند مانند برخی روسای کشورهای عربی اما به دلیل دلبستگی به مال و مقام و دنیا، حرف حق را بر نمی تابند. لذا امام حسین(ع) برای انسان به ما هو انسان پیام آزادگی دارد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تعریف عنصر آزادی در کنار آزادگی گفت: امروز در دنیا آزادی بیان، عقیده، دین و منش و سبک زندگی سر داده می شود. در آیین اسلام نیز به آزادی بیان عنایت شده و روایات متعددی از رسول اکرم و دیگر ائمه معصومین(ع) در زمینه آزادی ها داریم.
او با بیان اینکه آزادی بیان که مدنظر دنیای امروز است با آزادگی تفاوت دارد، به تعبیر شهید مطهری با عنوان آزادی های معنوی اشاره و ابراز کرد: استادمطهری می گوید در روایت داریم که طمع نوعی بردگی برای انسان می آورد و اسلام برای از بین بردن این بردگی ها و بازکردن این قیود از گردن بشر آمده است چون اگر زنجیرهای اسارت معنوی از گردن بشر برداشته شود، انسان به بارگاه حقیقت راه پیدا می کند و طبعا آن آزادگی ها و آزادی های اجتماعی هم محقق می شود.
داوودی با بیان این مطلب که ستمکاران، طمعکاران، مال پرستان و مقام پرستان مخالفان آزادی های مردم هستند، گفت: انسانی که به آزادی معنوی دست پیدا می کند حتی بعد از رسیدن به حکومت هم برای آزادی و سخن مردم اعتبار قائل است و استماع سخن مردم را افتخاری برای خود می داند و ابایی از شنیدن سخن حق ندارد.
او حق پرسش در اسلام را محترم دانست و تاکید کرد: آزادگی و حرّیت سبب می شود کسی که دارای این صفت است به آزادی های اجتماعی اعتنا کند و احترام بگذارد اما کسی که برده مقام است برای آزادی مردم اعتنائی قائل نیست یا کسی که برده مال است اجازه نمی دهد کسی در برابر او سخن بگوید بنابراین حرّیت و آزادگی مقدمه ای برای رسیدن به آزادی های اجتماعی است.
این پژوهشگر با بیان این مطلب که فطرت بشری و وجدان انسانی ابزاری برای به قضاوت طلبیدن نفوس است، به شعری در این مورد اشاره کرد و گفت: فطرت بشری، خوبی را از بدی باز می شناسد و انسانها به وسیله آن می توانند قضاوت کنند که این کار خلاف آزادی است.
بزرگ فلسفه قتل شاهدین این است که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
حسین مظهر آزادگی و آزادی است خوشا کسی که چنینش مرام و آئین است
نه ظلم کن به کسی نی به زیر ظلم برو که این مرام حسین است و منطق این است
او ادامه داد: در حقیقت امام حسین(ع) با قیام خود این درس را به بشر داد که نه ظلم کن و نه زیر ظلم برو یعنی اینگونه نیست که انسان بگوید من به کسی ظلم نمی کنم اما اگر کسی به من ظلم رساند من صبر می کنم. در همین رابطه شعر دیگری است که:
نازم آن آموزگاری را که در یک نصف روز دانش آموزان عالم را چنین دانا کند
ابتدا قانون آزادی نویسد در جهان بعد از آن با فوت ۷۲ تن امضا کند
داوودی خاطرنشان کرد: عاشورا هم درس آزادی و هم آزادگی می دهد؛ در جریان عاشورا حرّ بن یزید ریاحی را داریم که راه امام حسین(ع) را انتخاب می کند و از صف دشمن جدا و به صف ولایت می پیوندد که این عین آزادگی است اما در نقطه مقابل عبیدالله بن حرّ را داریم که وقتی امام (ع) از او دعوت به همراهی می کند به دلیل وابستگی به دنیا می گوید اسبانم را در اختیارت می گذارم و امام در پاسخ به ابن حرّ می گوید من اسب نمی خواهم، کسی را می خواهم که با خون خود نهال دین خدا را آبیاری کند.
او در پایان تاکید کرد: صحنه کربلا هم درس آزادگی به بشر می دهد و هم درس آزادی که انسان بتواند حرف درست خود را در برابر ظالم بزند و خوفی نداشته باشد. همان کاری که شیخ نمر امروز در عربستان انجام داد و در برابر ظالم ایستاد و سخن گفت؛ این فرد درس بزرگ را از امام حسین(ع) گرفته است.
مرجع : شفقنا
