مجید امرایی، کارشناس تئاتر گفت: عاشورا در عرصه فرهنگ دینی و ارزشی نقطه کانونی و عطف است و از تاریخ وقوع آن به این سمت، مجموعه‌ای از ارزش‌های انسانی پیرامون آن بر خطوط مداری شکل گرفته‌ و رشد و تکامل یافته‌اند.

وی ادامه داد: رویدادهای این حماسه خونین طی قرن‌های متمادی به شکل و شیوه‌های گوناگونی روایت شده و راویان هر زمان با استفاده از خلاقیت خود از مناظر گوناگونی، به این واقعه نگاه‌های متفاوت و بیشماری داشته‌اند اما آنچه حقیقت دارد اینکه به هر حال با وجود تنوع دیدگاه در مورد وقایع آن روز تاریخی اما به مرور شاهد تکرار در نحوه روایت آن بوده‌ایم که البته اگر مقصود از این وجه روایی، ذکر مصیبت و عزاداری و سوگواری باشد همچنان تأکید بر انجام آن است.

هنر همواره به دنبال کشف ناشناخته‌هایی از تاریخ بشری است
امرایی تصریح کرد: زبان هنر علاوه بر آراستن فرازهای گوناگون این واقعه به ویژگی‌های ذاتی خود برای بیانی متفاوت از آنچه که در شکل‌های دیگر شاهد روایت واقعه عاشورا هستیم، به دنبال ورود به وادی ناشناخته‌های این رویداد است؛ وجوهی که شاید کمتر به آن پرداخته شده و در اصل عمق و باطن این واقعه عظیم دینی است.
این مدرس تئاتر گفت: از قدیم‌الایام بسیاری از آئین‌ها و مراسم‌های عاشورایی جنبه نمایشی داشته و حاصل کنش گروهی از افراد، اشکالی شبیه به آن واقعه را برای مخاطب تداعی می‌کند؛ فرازهایی از واقعه عاشورا که البته براساس نقل روایی آن، مخاطب بارها و بارها در جریان کم و کیف آن قرار گرفته است اما با این حال باز مشتاق شنیدن و دیدن آنهاست.
مدیر اسبق کانون تئاتر خیابانی در ادامه گفت: تعزیه و یا هنر شبیه‌خوانی یکی از مظاهر این نقل آئینی و نمایشی است که مقصود از آن روایت نمایشی و تصویری فرازهایی از واقعه عاشوراست براساس آنچه که شاید خطبا و مادحین بر فراز منابر آن را برای اقامه عزای سوگواران حسینی هر ساله ادا می‌کنند با این حال در بیان و شیوه اجرایی آن محسنات و ویژگی‌هایی موجود است که با وجود تاریخ طول و دراز اجرای آن اما همچنان طیف عظیمی از مخاطبان با علاقه به پای این روایات نمایشی می‌نشینند.
امرایی تأکید کرد: با این وجود اما نمایش دارای قابلیت‌های بیشمار هنری و فنی است که می‌توان همچون همان موضوعاتی که پیش‌تر از آنها به ارزش‌های انسانی منبعث از این واقعه بر خطوط مداری در حال گردش به دور این کانون فرهنگی اشاره شد، به آنها پرداخت به این معنی که لزوماً وقتی صحبت از نمایش عاشورایی می‌شود مراد نقل تاریخی وجوه گوناگون آن واقعه در سال ۶۱ هجری، کمی قبل و بعد آن نیست.

عاشورا بر یک قاعده کلی استوار است؛ «هیهات من الذله»
مدیر سرای روزنامه‌نگاران ایران ادامه داد: عاشورا در طول ادوار گوناگون تاریخی و در میان ترجمان‌های گوناگون و تفاسیر مختلفی که از آن شده و ثبت و به یادگار مانده است، بر یک قاعده کلی استوار است و آن ایستادگی در برابر ظلم و تن ندادن به خفت و خواری است همچنان که عبارت معروفی از سیدالشهداء(ع) نقل است که فرمود:«هیهات من الذله».
امرایی گفت: مصادیق این موضوع که فلسفه وقوع عاشوراست را به کرات در برهه‌های تاریخی پس از آن شاهد هستیم؛ بیشمار حوادث و اتفاقاتی که سبب وقوع آنها تقابل میان دو جبهه حق و باطل بوده است و گردن ننهادن عده‌ای حق‌طلب به ظلم و بیداد زمانه خود؛ آیا پرداخت نمایشی به این وقایع که البته می‌توان تا اندازه‌ای نیز در اسناد تاریخی آن دخل و تصرف کرد و خلاقیت هنرمند در آن به کار بسته شود نمایش عاشورایی نیست؟
وی در پایان گفت: این موضوع تنها به وقایع تاریخی پس از عاشورا که شکل و شمایلی همانند آن دارند نیز منحصر نمی‌شود، در روزگار معاصر هم می‌توان به وجوه مفهومی عاشورا یعنی تعبیر و تفسیر واژگانی همچون ایثار و ازخودگذشتگی، ادب، حماسه و مجاهدت و... در آثار هنری به ویژه تولیدات نمایشی پرداخت و مطمئن از آن بود که این آثار هم در زمره آثار نمایشی عاشورایی تولید و اجرا می‌شوند.

آرمان هیأت