سومین شب از بخش دوم مراسم شب‌شعر سوگواره «بر آستان اشک» شب گذشته با حضور بزرگان شعر آیینی در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

در این شب که به پیشگاه بانو ام‌البنین(س) تقدیم شده بود. شاعران و مداحان حاضر به ارائه اشعار و مرثیه‌های خود در ستایش و سوگواری این بانوی بزرگوار پرداختند.
نکته‌ای که به گفته مهدی زنگنه، مداح اهل‌بیت، در خصوص بانو ام‌البنین و دیگر بانوان حرم سید و سالار شهیدان اختصاص دارد، نقش یگانه ایشان در پیام‌رسانی و گسترش فرهنگ عاشورایی بعد از واقعه جان‌سوز عاشورا است. درواقع هر آنچه امروز از آن به‌عنوان فرهنگ جهان عاشورا و دفاع مقدس نامبرده می‌شود و زاده روز بزرگ عاشورا است با پشتکار و توجه این بزرگان شکل‌گرفته و به خود بالیده است. به صورتی که چه در عرصه شعر، چه در دیگر عرصه‌ها مانند نثر و خطابه ایشان از بنیان‌گذاران و بانی این عرصه‌ها بوده‌اند. به‌عنوان‌مثال اشعار بلند و روایاتی که به بانو ام‌البنین منصوب است یکی از شواهد چنین نقشی است.

مراسم شب سوم همچون شب‌های گذشته با تلاوت آیات قرآن کریم و زیارت عاشورا آغاز شد. سپس مراسم شعرخوانی شاعران اهل‌بیت با شعری کوتاه اما نغز و شیوا از استاد حمید سبزواری آغاز شد و در ادامه مصطفی محدثی خراسانی به شعرخوانی پرداخت.

محمدعلی مجاهدی که به‌جرئت می‌توان وی را پدر شعر آیینی امروز خطاب کرد، پیش از ارائه شعر به محضر بانو ام‌البنین (س) با اشاره به نکاتی چند در مورد آسیب‌شناسی شعر آیینی و مقتل خوانی نگرانی خود را در خصوص حضور دشمنان فرهنگ حسینی چنین ابراز کرد: یکی از مهم‌ترین منابعی که در اختیار هر مورخ، ادیب و شاعر اهل‌بیت (ع) است مقاتلی است که در این خصوص نگاشته شده‌اند. اما متأسفانه بیش از نود درصد این مقاتل بر سندی قوی و پشتوانه‌ای تاریخی استوار نیستند.

وی در ادامه افزود: زبان حال سرایی گونه‌ای از ادبیات و شعر عاشورایی است که شاهد تحریفات عجیب و وسیعی در آن هستیم. شاعر اگر زمانی قصد کند که خود را به‌جای انسانی عادی بگذارد و از زبان او شعر و شرح‌حالی بخواند مشکل زیادی به وجود نمی‌آید. اما وقتی شاعر جرئت کند خود را به‌جای سیدالشهدا(ع) یا دیگر بزرگان بگذارد و از زبان ایشان سخن بگوید، این کار نیاز به طهارت باطن، بصیرت و معرفتی دارد که متأسفانه رعایت نمی‌شود. و دشمن دقیقاً از همین راه وارد می‌شود و صدمات زیادی به فرهنگ عاشورا وارد می‌کند.

استاد مجاهدی با اشاره به این نکته که یزید و یزیدیان از همان آغازین لحظات رو به روی با حضرت زینب(س) با تحریف آیات قرآن قصد داشتند وی و حادثه عاشورا را خرد بشمارند و بکوبند، گفت: متأسفانه استفاده از این ترفندها از فردای روز عاشورا شروع‌شده به صورتی که ابن زیاد از زبان امام حسین (ع) نقل می‌کند: حسین(ع) سه پیشنهاد به من داد. یا جرعه‌ای آب به من بنوشان، یا با شرایطی وارد مذاکره شویم و یا لااقل تن به تن وارد پیکار شویم و من مورد سوم را پذیرفتم. این همان ترفند زبان حال نویسی است و دشمن به‌راحتی می‌تواند از این دریچه وارد شود و به مقصود خود برسد.

یا اگر ملاحسین کاشفی با شاخ و برگ دادن به مواردی مقتلی می‌نویسد متأسفانه شاهد این موضوع هستیم که شاعران و مداحان از فردای نوشته شدن چنین مقتلی به آن استناد می‌کنند و این درست نیست. قدمت منابع استنادی ما حداقل باید به صده های سه و چهار برگردد نه مقاتلی که صد یا دویست سال پیش نوشته‌شده‌اند. باید این آسیب‌ها را بشناسیم و در مسیر برطرف کردن آن کوشا باشیم.

وی سپس به خواندن اشعار خود پرداخت. در ادامه مراسم دکتر محسن رضوانی به شعرخوانی پرداخت و سپس افشین اعلا با اشاره به جایگاه والای حضرت ام‌البنین (س) گفت: حضرت ام‌البنین (س) اگرچه در طول زندگی سرشار و پرافتخار خود مقام و منزلت والایی دارند اما بیشترین اعتبار و عظمت خویش را در حادثه عاشورا به دست آورده‌اند و این در شرایطی است که شخصاً در این حادثه حضور نداشته‌اند.

وی در ادامه افزود: در فرهنگ ما همواره کلمه نامادری با بار معنای منفی به کار برده می‌شود. این در صورتی است که با اتکا بر ویژگی‌های والای این بانوی بزرگوار می‌توان چنین فرهنگ غلطی را از بین برد. در این راستا به مسئولان فرهنگی کشور پیشنهاد می‌کنم روز ولادت ایشان را با نام نامادری یا نامی زیباتر و رساتر نام‌گذاری کنند تا شروعی باشد برای پی گذاشتن چنین فرهنگ نیکو و حسنه‌ای.

اعلا در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به قهرمان‌پروری فرضی و تخیلی در فرهنگ غربی گفت: ویژگی فرهنگ ایرانی اسلامی ما این است که تمامی آن قهرمان‌ها را با ویژگی‌هایی والاتر در یک روز، در روز عاشورا به دست آورده‌ایم. باید به این مسئله آگاه باشیم و به ترویج آن بپردازیم.

شب سوم سوگواره بر آستان اشک همچون شب‌های گذشته پذیرای مادران شهیدی همچون فاطمه سهامی مادر بزرگوار شهید احمدرضا تقی زاده بود.در پایان مراسم محسن عرب خالقی با روزه‌ای سوزناک در وصف مصیبت بانو ام‌البنین مراسم شب سوم را به پایان برد.

آرمان هیأت