حجت الاسلام و المسلمین رمضان محمدی مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: دو نگاه و نگرش به حادثه کربلا و درباره امام حسین (علیه السلام) وجود دارد که شامل نگرش اهل سنت و شیعی است.

در مقتل‌نویسی شیعی، نگرش بیداری و ظلم‌ستیزی مطرح است
مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار داشت: در نگرش اهل سنت، بیشتر به تاریخ عاشورا و معجزات و خوارق که بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) رخ داده است پرداخته شده است، مانند ابن عساکر که ۵۰ روایت از قیام عاشورا برشمرده است که ۳۲ روایت آن مربوط به معجزات است و در منابع شیعی نیامده است.

حجت الاسلام و المسلمین محمدی تصریح کرد: کتاب‌هایی که درباره امام حسین (علیه السلام) و واقعه عاشورا از منابع اهل سنت وجود دارد به گونه‌ای است که عوام را به مطالب حاشیه‌ای مشغول کرده است و فلسفه قیام حضرت سید الشهداء (علیه السلام) در آنها گنجانده نشده است در حالی که در منابع شیعی درباره اصل و اهداف این قیام در مخالفت با حکومت‌های ظالم و همچنین سخنان و روایات امام حسین (علیه السلام) سخن به میان آمده است.

وی با اشاره به این که كتاب‌های فراوانی با عنوان مقتل در رابطه با واقعه عاشورا نوشته شده است بیان داشت: در مقتل‌نویسی شیعی، نگرش بیداری، الگوبرداری از انسان‌های برجسته و ظلم‌ستیزی مطرح است در حالی که در مقتل‌نویسی اهل سنت به صورت مفصل به واقعه عاشورا پرداخته است و بیشتر معجزات بعد از قیام عاشورا نقل شده است.

حجت الاسلام و المسلمین محمدی با بیان این که حدود ۶۰ مقتل نقل شده است عنوان کرد: از نیمه دوم قرن اول، مقتل‌نویسی مورد توجه مورخان بوده است و کتاب‌های مقتل‌نویسی، در بیان شرح حال شهادت امامام معصوم (علیهم السلام) و همچنین شخصیت‌هایی از جمله حجر بن عدی و عثمان نگاشته شده است.

"قمقام زخار و صمصام بتار" و "نفس المهموم" از جمله مقاتل معتبر شیعی است
مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: نخستین مقتل در رابطه با قیام عاشورا و حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) توسط لوط بن یحیی الأزدی معروف به "ابومخنف" نگاشته شده است که مادر همه مقتل‌هاست و ابوالفرج، هشام بن کلبی و شیخ مفید نیز کتاب‌های خود را بر اساس این کتاب تألیف کرده‌اند.

وی در رابطه با مقاتل معتبر شیعی خاطرنشان ساخت: یکی از مقاتل معتبر شیعی، کتاب "قمقام زخار و صمصام بتار" نوشته فرهاد‌میرزا معتمدالدوله پسر عباس‌میرزا ولیعهد فتحعلی‌شاه است که متأسفانه امروزه مورد توجه قرار نگرفته است.

حجت الاسلام و المسلمین محمدی افزود: فرهادمیرزا از محققین و دانشمندان عصر حاضر است که در سال ۱۳۰۴ این کتاب را به پایان رساند و علت تألیف این کتاب را اختلاف روایات ذکر کرده است و سعی کرده است که یک مقتل معتبری را ارائه دهد.

مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: مقتلی که امروزه مورد توجه است کتاب "نفس المهموم" نوشته شیخ عباس ‏قمی ـ مؤلف کتاب‌ مشهور ‏‏"مفاتیح‌الجنان" ـ است که چنان متن ادبی معتبری را ارائه کرده است که تا امروز نیز اهمیت و اعتبار ‏خود را از دست نداده است و بیشتر مورد ‏استقبال قرار گرفته است.‏

وی ادامه داد: شیخ عباس قمی معروف به محدث قمی از محدثان و ادیبان شیعی است که در نگارش کتاب "نفس المهموم" از مقاتل دیگر استفاده کرده است و اخیرا در دار الحدیث و موسسه امام خمینی به نقد و بررسی این کتاب پرداخته‌اند.

"روضه االشهدا"، "اسرار الشهاده" و "ناسخ التواریخ" از مقاتل نامعتبر است
حجت الاسلام و المسلمین محمدی ابراز کرد: چند مقتل نامعتبر وجود دارد که نباید به آنها مراجعه کرد از جمله مقتل "روضه االشهدا" که به صورت قصه است و سندهای آن ذکر نشده است و با توجه به این که زبان ساده‌ای دارد مورد توجه برخی مداحان است ولی تحریفات و انحرافات زیادی در آن دیده می‌شود.

وی با بیان این که کتاب "اکسیر العبادات فی اسرار الشهادت" یا "اسرار الشهاده" از جمله مقتل‌های نامعتبر است گفت: نویسنده این کتاب فاضل دربندی (متوفی ۱۲۸۶ قمری) است که منشأ بسیاری از تحریفات بوده و مستند نیست.

مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار داشت: کتاب "ناسخ التواریخ" نوشته سپهر کاشانی از جمله مقاتل نامعتبری است که در کتابخانه‌ها وجود دارد ولی مطالب آن بی‌پایه و اساس بوده و قابل استفاده نیست.

حجت الاسلام و المسلمین محمدی در پایان بیان داشت: امید است که پژوهشگران و کارشناسان مذهبی بتوانند با استفاده از کتب اسلامی، فرهنگ اصیل شیعی را در جامعه نشر دهند.

آرمان هیأت