مراسم رونمایی از جلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام و سایت جدید بنیاد دائره المعارف اسلامی عصر چهارشنبه ۲ اردیبهشت با حضور غلامعلی حداد عادل مدیرعامل بنیاد دائره المعارف اسلامی در محل این بنیاد برگزار شد.

در جلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام، یک مقاله علمی از رهبر انقلاب بازتالیف و منتشر شده است.

در ابتدای این برنامه، حسن طارمی راد معاون علمی دائره المعارف، معینی مدیر گروه قرآن و حدیث و قدسی زاد مدیر گروه اسلام در یک پنل، به معرفی مقالات چاپ شده در این مجلد پرداختند.

طارمی راد گفت: ما سازمان یا تشکیلات اداری نیستیم و کارهای علمی بیناد مانند یک سازمان پیش نمی رود. بیش از دو سوم پرسنل بنیاد یعنی اعضای گروههای علمی در جلد نوزدهم دانشنامه مقاله دارند و اعضای خارج از کشور نیز در این مجلد دارای مقاله هستند.

وی افزود: توانستیم از مولفان جهان اسلام مقالات بیشتری را برای این جلد فراهم کنیم. به این ترتیب ۴ مقاله از پاکستان، یک مقاله از امارات، یک مقاله از اردن، یک مقاله از ترکیه و دو مقاله هم از افغانستان در این مجلد چاپ شده است.

وی افزود: از حیث توجه به شخصیت های معاصر و دانشمندان، کارهای مهمی انجام می دهیم. به عنوان مثال زکریای رازی یا مرحوم رادی در این مجلد معرفی شدند. این کار ما ایستگاههای نظارتی زیادی دارد که گاهی موجب اخلال در کار می شود. با این حال بعید می دانم چنین نظارت های پژوهشی ای در نهاد دیگری اعمال شود.

در ادامه این برنامه حداد عادل گفت: وقتی یک طرح عمرانی افتتاح می شود جای خوشحالی است. رونمایی از جلد جدید دانشنامه جهان اسلام هم باعث خوشحالی و سرور است. کاری که در این مجلد شده کمتر از کاری که در احداث یک سد آبی می شود، نیست؛ چه از نظر زمان و چه از منظر مطالب علمی اگر چه هزینه این کار از هزینه احداث سد کمتر است.

بعضی از مقالات این جلد طرح شان از ۱۰ سال پیش ریخته شده است. نوشتن دو مقاله رادیوتلویزیون و رجال که امروز درباره شان صحبت شد یکی از سال ۹۰ و دیگری از سال ۸۴ آغاز شد.

مدیرعامل بنیاد دائره المعارف اسلامی ادامه داد: اگر بگوییم در تالیف این جلد صدها متخصص و دانش آموخته از داخل و خارج کشور سهیم بوده اند سخن گزافی نیست پس تشبیه این کتاب ۸۹۰ صفحه ای به یک طرح بزرگ عمرانی، تشبیه نادرستی نیست. ما حق داریم هم به خودمان تبریک بگوییم، هم به جامعه علمی کشورمان. جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری است که شایستگی خود را برای تالیف یک دائره المعارف اسلامی به اثبات رسانده است. در صحت این امر هیچ تردیدی ندارم. ۳۰ سال پیش که بنیاد تاسیس شده بود به ما خبر دادند در یکی از کشورهای اسلامی، نهادی برای نوشتن دائره المعارف اسلامی تاسیس شده است اما چند سال بعد آن کار متوقف شد البته از توقفش خوشحال نشدیم ولی در ۳۱ سالی که مشغول کار در بنیاد هستیم در هیچ کشور اسلامی شاهد شکل گیری دائره المعارف مشابهی با چنین وسعت نبوده ایم. البته ترجمه دائره المعارف اسلامی، به عربی انجام شده ولی آن کار ترجمه بوده و غیر از کار تالیف است. به گواهی معاون علمی بنیاد، امروز سهم ترجمه را در دانشنامه جهان اسلام به ۸ دهم درصد رسانده ایم و این نشان می دهد این دائره المعارف، ایرانی است و به همت وتلاش نیروی انسانی و اعتبار اسلامی محتوا تولید می شود.

وی افزود: خدا را شاکریم که تنهادر یکی از موسسات دائره المعارف در کشورمان، صدها نفر شایسته ور متخصص مشغولند. تا سال ۵۷ همه بنیه دائره المعارف نویسی کشور ما در دائره المعارف فارسی شادروان غلامحسین مصاحب تجلی پیدا کرده بود که یک کتاب سه جلدی بود و ۶۰ درصد آن ترجمه دائره المعارف مختصر کلمبیا بود اما امروز می بینید که دائره المعارف بزرگ اسلامی به جلد نوزدهم رسیده است. عشق و عقل است که کار این دائره المعارف را به اینجا رسانده است و ما باید از سرعت همراه با صحت کار خوشحال باشیم.

حداد عادل افزود: امروز دیگر سالی دو جلد منتشر کردن دانشنامه آرزو نیست بلکه عمل است یعنی امل نیست عمل است. چند سال است که ما سالانه دو جلد از دانشنامه را منتشر می کنیم و امیدواریم با افزایش سرعت کار، روزی شاهد انتشار آخرین مجلد دانشنامه باشیم. آرزو بر جوانان عیب نیست امیدوارم بر پیران هم عیب نباشد چون ما راهش را پیدا کرده ایم و به نظرم آن زیرساخت های نرم افزاری راه حل کار هستند که در ۳۰ سال گذشته در بنیاد ایجاد شدند. حداقل ۱۰۰ نرم افزار مدون و نامدون در اختیار داریم که طبق آنها عمل کنیم.

مدیرعامل بنیاد سعدی ادامه داد: بیاییم از وزارت علوم درخواست کنیم که به ما اجازه تاسیس یک دوره کارشناسی ارشد دانشنامه نویسی را اعطا کنند چون ما شایستگی تربیت سالانه ۱۰ نفر کارشناس ارشد در دانشنامه داریم. در فرهنگستان بعد از ۲۰ سال تجربه مستمر در حوزه واژه گزینی باعث شد وزارت علوم این اجازه را به ما بدهد و امسال در دفتر چه کنکور ارشد این رشته درج شد.

در کشورمان هم امکانات خارج از بنیاد زیاد است، دانشگاهها، دکتری، مجلات، کتابها، همایش ها و ... یعنی کشور حقیقتا از نظر علمی رشد کرده است.

وی گفت: به عنوان کسی که از سال ۱۳۴۵ تا امروز معلم دانشگاه بوده گواهی می دهم وضع علمی امروز کشورمان به هیچ عنوان با گذشته قابل مقایسه نیست البته راه درازی در پیش داریم ولی در جاده علم هستیم و باید سعی کنیم سرعت را بیشتر کنیم. بنابراین از مدیران گروههای دانشنامه می خواهم اخبار را دنبال کنند و هر جا نشست و همایشی مربوط به حوزه هایشان بود شرکت کنند. یک گلایه هم دارم و آن این است که دانشنامه ما چنانکه باید و شاید در جامعه ما شناخته شده نیست و استناد به آن در مقالات و مجلات کم است. به یاد دارم وقتی جوان بودیم و کتاب اساتید و دانشمندان را می خوانیدم جابه جا به دائره المعارف غیر مسلمانها استناد می شد اما امروز که خودمان یک دائره المعارف تولیدی داریم که با بهترین استانداردهای جهانی قابل سنجش است، برخی خجالت می کشند به آن ارجاع بدهند. گویی استفاده از اسم خارجی خوب است اما ارجاع به اثری که تولید خودمان باشد افتخار خاصی نیست.

وی افزود: خدا ایرج افشار را بیامرزد. آدمی انقلابی نبود و خودش هم مدعی نبود. اصلا در این عوالم نبود که بخواهد به خاطر انقلاب و سیاست باجی به کسی بدهد. یک بار یکی از دانشمندان انگلیسی به ایران آمده بود و از مرحوم افشار خواست تا نهادی از دائره المعارف نویسی را که قبول دارد به او معرفی کنند. زنده یاد افشار هم بنیاد ما را به او معرفی کرد. من افشار را از پیش از انقلاب می شناختم و می دانستم که کار علمی اش بساز و بفروشی نیست و در این راه بسیار سختگیر بود بنابراین وقتی بنیاد دائره المعارف اسلامی را به آن فرد معرفی کرد بسیار خوشحال شدم.

حداد عادل گفت: بنیاد دائره المعارف اسلامی در مورد اسلام، بهترین است. ممکن است کسی عقاید شیعی ما را قبول نداشته باشد ولی ما در حوزه تولید در این زمینه رقیبی نمی شناسیم البته ما هم در معرفی خودمان کوتاهی کرده ایم. چند سال است که می گویم هر جلدی که منتشر می شود هر گروه سهم خود را از مطالب آن جلد در یک مقاله بنویسد اما نمی دانم چرا این خواهشم اجابت نمی شود. بنابراین درخواست دارم وقتی قرار شد جلد بیستم را رونمایی کنیم، در کنارش جزوه ای نیز برای معرفی عرضه کنیم.

درپایان این برنامه از جلد نوزدهم دانشنامه دائره المعارف اسلامی و سایت جدید بنیاد دائره المعارف اسلامی رونمایی شد.

آرمان هیأت