معاون پژوهشی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) با بیان اینکه پیامبر در مقابل هر گونه افکار، عقاید و رفتار تعصب گونه می ایستاد اظهار کرد: پیامبر اسلام (ص) بعد از بعثت تلاش کرد تا این گره ها و زنجیرهای سختی که بر گردن مردم افتاده و آنها را گرفتار کرده بود را بردارند که بخش زیادی از این زنجیرها همین تعصبات قومی و شخصی بود که باعث درگیری، کدورت و رفتارهای غیرانسانی شده بود و طبیعی است که پیامبر اسلام برای انسانیت بخشیدن به انسان و ساختن جامعه انسانی که همان جامعه قرآنی است باید با آنها برخورد می کرد.

او بیان کرد: اقدامات افراطی که امروزه عده ای به آن مرتکب می شوند تحت تاثیر تبلیغات سویی است که از اسلام وجود دارد حال شاید منشا آنها وهابیت یا فرقه ها و آموزه هایی باشد که یکطرفه بیان شده است و باعث شده کسانی که توان درست و دقیقِ سنجیدن و کنار هم نهادن را نداشته باشند به این مسایل کشیده شوند و در عمل طوری اسلام را نشان می دهند که صد در صد خلاف اعتقاد و رفتار صاحب این مکتب، یعنی پیامبر اسلام (ص) است.

حجت الاسلام والمسلمین حسن پویا در گفت و گو با خبرنگار شفقنا گفت: یکی از اهداف و رسالت های پیامبران برخورد با عادات و رسوم گذشته ای بود که در جان مردم رسوخ کرده بودند و قالب آنها ملاک و معیار صحیحی نداشتند که برخی از عالمان حکومتی و حکومت داران آنها را بر جامعه تحمیل می کردند و برخی از خرافه گراها باعث می شدند آن عادات و رسوم به وجود آید و در واقع به صورت عاداتی درآید که مردم بر روی آنها پافشاری کنند. می توان بخشی از آنها را به عنوان تعصبات قومی و قبیله ای نام برد. پیامبران که رسالت آنها از بین بردن این تعصبات و اصالت بخشیدن به حقایق و واقعیاتی است که انسان باید با آنها سروکار داشته باشد، این کار را به خوبی به انجام می رساندند. بنابراین در مقابل هر گونه افکار، عقاید و رفتار تعصب گونه می ایستادند و تا جایی پیش می رفتند که بطلان آنها را برای مردم ثابت کنند تا مردم به خودی خود از آنها دست بردارند.

شرط ساختن جامعه قرآنی و انسانی مدنظر پیامبر(ص) مبارزه با تعصبات جاهلی است

او با بیان اینکه شرط ساختن جامعه انسانی مدنظر پیامبر(ص) مبارزه با تعصبات جاهلی است اظهار کرد: زمانی که پیامبر اسلام (ص) مبعوث شد چنانکه تفسیر قرآن و همچنین بیانات امام علی(ع) نیز وجود دارد، آمدند تا این گره ها و زنجیرهای سختی که بر گردن مردم افتاده و آنها را گرفتار کرده بود را بردارند که بخش زیادی از این زنجیرها همین تعصبات قومی و شخصی بود که باعث درگیری، کدورت و رفتارهای غیر انسانی شده بود و طبیعی است که پیامبر اسلام برای انسانیت بخشیدن به انسان و ساختن جامعه انسانی که همان جامعه قرآنی است باید با آنها برخورد می کرد.

پویا ادامه داد: خیلی روشن و بدیهی است که پیامبر(ص) یکباره نمی توانست همه این تعصبات را از بین ببرند لذا رسالت پیامبر(ص) در نزول قرآن گام به گام و تدریجی است و حتی بیان احکام واجب اسلام هم به بعد از هجرت پیامبر (ص) یعنی ۱۳ سال پس از مبعث موکول شد و بعد از یک الی ۲ سال که در مدینه مستقر شدند احکام عبادی و غیر عبادی را کم کم بیان کردند تا برای مردم به صورت واجب در آید چراکه این تعصبات در دل آنها رسوخ کرده و از بین بردن آنها به شدت مشکل زا بود.

عصبیت باورهای غلط مردم است که در دل آنها رسوخ می کند

او عصبیت را به معنای باورهای غیرواقعی مردم دانست و گفت: عصبیت در واقع به مواردی گفته می شود که مردم در اعتقاد و اجرای آنها پافشاری کنند. خود عصبیت به معنای پافشردن برای باورهایی که غیر واقعی است گاهی هم ممکن است بعضی از این عصبیت ها درست باشد و این بدین معنا نیست که هر چه ما به آن اعتقاد پیدا کردیم به بطلان و باطل بودن آن روی آوریم ولی غالبا عصبیت به مواردی گفته می شود که به خصوصیات فردی، قبیله ای و قومی باز می گردد و اصالت واقعی ندارد.

معاون پژوهشی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، شعارهای سعدبن معاذ هنگام ورود به مکه و اعلام انتقام گیری از این شهر را یکی از نمونه های تعصب غلط مردم در زمان صدر اسلام دانست و تصریح کرد: این مورد یک نمونه از ده ها نمونه ای بود که مردم بر اساس همان تعصبات قومی و قبیله ای به آن پرداختند. در واقع این موارد مصداق جایگزینی اخلاق قرآنی و انسانی به جای تعصبات خشک و بی محتواست. بخشی از مسلمان هایی که همراه پیامبر بودند و این تعصبات هنوز در جانشان وجود داشت این شعار را سر دادند در همین جریان شخص پیامبر(ص) قبل از اینکه امان دهند و اعلام کنند "امروز روز رحمت است" چند نفری را که قابل بخشش نبودند و جان و مال مردم را مورد تعرض قرار داده بودند را نام بردند و نسبت به بقیه فرمودند «الیوم یوم المرحمة امروز روز رحمت است».

پیامبر(ص) به دنبال از بین بردن تفکر انتقام گیری در میان مردم بود

حجت الاسلام پویا اظهار کرد: پیامبر(ص) این شعار را سر دادند تا آن ذهنیتی که مردم داشتند مبنی بر اینکه در هر جایی که ما گام نهادیم و پیروزمندانه وارد شدیم باید انتقام بگیریم را از بین ببرند؛ البته نه اینکه اصل انتقام گرفتن با تمام وجود همه جا بد باشد هر چند قرآن می گوید «بخشش و عفو بهتر است»؛ بنابراین خوب نیست که انسان انتقام گیرنده باشد و به حالت غرور و تکبر وارد شود و بخواهد انتقام بگیرد لذا پیامبر(ص) برای اینکه جلوی این عصبیت را بگیرد بلافاصله فرمود «امروز روز انتقام نیست گرچه ما مسلط هستم و فتح کردیم ولی هرگز نمی خواهیم از کسی انتقام بگیریم» و در مقابل این حرکت ایستادند تا این راه به راه هایی که خلاف دین، مروت و انسانیت است ختم نشود.

معاون پژوهشی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) تصریح کرد: در دورانی که ما در آن حضور داریم تعمدا عده بسیاری در داخل و خارج، تلاش می کنند تا دین اسلام و شخص پیامبر(ص) را دینی جنگ طلب و خشن نشان دهند پس طبیعی است که وقتی نمونه هایی مانند فتح مکه را بیان کنیم بزرگترین شاخص است تا چهره واقعی اسلام برای جهان نشان داده شود. قرآن از پیامبر به رحمت للعالمین تعبیر می کند، نمود آن رحمت بودن، همین داستان فتح مکه است بنابراین در میان کسانی که این تعصبات را داشتند عده ای می شوند ابوذر، مقداد و سلمان و مدینه و مکه نیز تبدیل به شهر آرامش می شوند که هر کس به آنجا وارد شود در امان است. این کار پیامبر(ص) در مسلمانانی که وجودشان پر از تعصب بود تاثیر شگرفی داشت. قبیله هایی که تا آن زمان همواره با هم جنگ داشتند این تعصبات را کنار گذاشته و با آرامش در کنار هم زندگی کردند.

او افزود: ما در رابطه با کلمه مسلمان بودن یا غیرمسلمان بودن یک اصطلاح فقهی داریم و اینکه پیامبر فرمود «هر کس شهادتین بگوید مسلمان است» که اگر این را قبول کنیم دایره مسلمانی خیلی فراتر از این حرف هاست پس منظور از اسلام واقعی، کلمه "تسلیم" است که در این صورت بسیاری از این افراد از این دایره خارج می شوند چراکه اصلا شناخت درستی از اسلام ندارند. وقتی که در قرن ۲۱ زندگی می کنیم می بینیم که رفتار آنها در پوشش و لباس یک گونه است و در برخورد با غیر مسلمان ها به گونه دیگری است و در عین حال از پیشرفته ترین سلاح ها استفاده می کنند که در مقایسه با زمان پیامبر قابل مقایسه نیست بنابراین این موارد با هم جمع نمی شود. اگر مسلمان واقعی هستیم باید آنگونه که پیامبر فرمودند که «فرزندان خود را مطابق با زمان تربیت کنیم» باید در همه ابعاد اینگونه باشیم. در زمانی که ما هستیم فرزندان ما باید چگونه تربیت شوند؟ معرفت، عطوفت و مهربانی و... جز اسلام است و هر چه غیر از این است غیر اسلامی است گرچه به نام اسلام باشد. اینها نه سواد و نه اطلاعات دارند و نه اسلام را به معنای واقعی کلمه شناختند زیرا کارهایی که از گروه های افراطی سر می زد چه در قرآن مجید و چه حتی در رفتار صحابه و خلفایی که آنها را قبول دارند خلاف است.

رواج رفتارهای غلط نتیجه تبلیغات سوء از اسلام است

پویا در پایان رواج رفتارهای افراطی را نتیجه تبلیغات سوء از اسلام دانست و خاطرنشان کرد: این کارها تحت تاثیر تبلیغات سویی هستند که از اسلام وجود دارد که عده ای ناخواسته به دامن حرف ها و سخنانی افتادند. دلیل من از به کار بردن لفظ ناخواسته این است که عده بسیاری از آنها واقعا نمی دانند چه کاری انجام می دهند وگرنه چرا اهل سنت هم باید در مقابل اینها بایستند؟ و حتی بسیاری از عالمان اهل تسنن هم حرف های آنها را بی اعتبار می دانند. پس افراد خاصی هستند که با تبلیغات و زمینه های خاصی منجر به این مسایل شدند. حال شاید منشاء آنها وهابیت یا فرقه های و آموزه هایی باشد که یکطرفه بیان شده است و باعث شده کسانی که توان درست و دقیقِ سنجیدن و کنار هم نهادن را نداشته باشند به این مسایل کشیده شوند و در عمل طوری اسلام را نشان می دهند که صد در صد خلاف اعتقاد و رفتار صاحب این مکتب، یعنی پیامبر اسلام (ص) است.

آرمان هیأت