ماه شعبان را باید ماهی آراستۀ به اخلاق نبوی نفسیر نمود. ماهی که در روایات صراحتاّ به نبیّ مکرم اسلام تعلق دارد و اکرام و اطعام یتیم، عیادت مریض، تشییع جنازه و صلاة و صلوات بر محمد و آل طاهرینش گوشه ای از یاری رساندن به خاتم الانبیاء به حساب می آید.

صاحب تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی در جلسات مختلفی به فضیلت این ماه فرخنده اشاره داشته تا اندیشه و انگیزه در نهاد انسان سالک تبلور پیدا نموده و راه پیشرو را به زیبایی طی کند.

آیت الله جوادی آملی در درس اخلاق به بیان نکات اخلاقی صلوات شعبانیه امام سجاد(ع) پرداخت و گفت: وجود مبارک امام سجاد(ع)، دعای او و زیارت او، با تعلیم آمیخته است. آن امام همام در لابه‌لای دعا همان ﴿یعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ﴾ را بیان می‌کردند.

وی ادامه داد: در صلوات شعبانیه، انسان خود را در سایه رحمت بی‌انتهایی که خدا نصیب پیامبر می ‌کند مشمول ادعیه سِعه رحمت ذات اقدس الهی می‌ نماید. در این دعا به خداوند عرض می کنیم که پیامبر(ص) را شفیع ما قرار بده؛ «وَاجْعَلْهُ لی‌ شَفیعاً مُشَفَّعاً وَطَریقاً اِلَیکَ مَهیعاً»، در این جمله، امام سجاد(ع) به خدا عرض می‌ کند: خدایا این ماه ماه پیامبر و صدر و ذیل این ماه، رحمت است و رحمت بودنِ صدر و ذیل این ماه برای این است که نبی رحمت شب‌ها را به نماز و روزها را به روزه می‌گذراند. یعنی این زمان را این متزمّن پربرکت کرد، همان‌طوری که مکان را این متمکّن پربرکت می‌کند.

وی در بیان دلایل عظمت و رحمت ماه شعبان گفت: شب و روز ماه شعبان با عبادت پیغمبر زینت گرفت، یعنی سنّت او و عادت مستمرّ او این بود که شب‌ها را زنده‌ می داشت و روزها را روزه می گرفت و لذا این پیامبر است که این این ماه را ماه رحمت کرده است.

آیت الله جوادی آملی در ادامه با اشاره به فرازهایی از صلوات شعبانیه که در آن بندگان از درگاه خداوند همراهی و تبعیت از وجود مبارک پیامبر را می خواهند، بیان داشت: در همین دعای نورانی، وجود مبارک امام سجاد(ع) به ما آموخت که بگوییم خدایا اولاً ما را همراه و در کنار پیامبر قرار بده، ثانیاً نبوّت، رسالت و وحی او را برای من یک طریق باز قرار بده که من اگر بخواهم آن را بپیمایم هیچ کسی مزاحم من نباشد.

وی با بیان اینکه خدمت به وحی و نبوت بهترین راه رسیدن به مقصد الهی است، گفت: اگر کسی واقعاً در خدمت وحی و نبوّت بود این شخص یک طریق مهیعه و راحت دارد، که نه بیراهه می‌رود نه راه کسی را می‌بندد و اگر ـ خدای ناکرده ـ مشکلی داشت این راه بسته می شود و این راهِ بسته به مقصد نمی‌رسد همان که فرمود: ﴿فَهُمْ فِی رَیبِهِمْ یتَرَدَّدُونَ﴾؛ شک و تردید باعث عجز است، ولی اگر انسان وارد یک طریق مهیعه شد مرتب بدون مزاحمت به مقصد می‌رسد.

وی با بیان اینکه انسان در این ماه شایستگی آن را دارد که هم مهمان خدا شده و هم مهماندار او گردد، ابراز داشت: این دعاهای ماه رجب و شعبان برای آن است که انسان را هم شایسته کند که مهمان خدا بشود هم شایسته کند که مهماندار خدا بشود؛ در این معامله سود کلاً مال انسان است چون گاهی خدای سبحان مبایعه می‌کند خرید و فروش می ‌کند و با انسان گفتگو دارد چه اینکه در مناجات شعبانیه همین است.

اما خدا مهمان ما باشد یعنی چه؟ ما چه داریم که او را مهمان کنیم یک و چه وقت او مهمان ما می‌شود دو!؟ این در حدیث قدسی آمده است که «انا عند المنکسرة قلوبهم» یعنی خدای سبحان مهمان دلهای شکسته است و آن انکسار را آن فقر را آن خضوع را آن خشوع را آن بندگی خالص را خدا می‌پذیرد این «انا عند المنکسرة قلوبهم» جزء مصادیق مهمان شدن خدا نسبت به دلها است.

آرمان هیأت