آیت‌الله سیدمحمد ضیاءآبادی، مفسر قرآن و استاد اخلاق در جلسه تفسیر خود به مسئله امامت اشاره کرد و گفت: مسئله امامت از اصول اعتقادی شیعه امامیه است. می‌دانیم که دین ما دو شعبه دارد؛ یک شعبه اصول اعتقادی است، یک شعبه هم فروع احکام عملی؛ اصول اعتقادی مثل اعتقاد به توحید، نبوت، معاد، امامت و احکام عملی هم مثل احکام عبادات، معاملات، معاشرات، روابط خانوادگی، اجتماعی و ... .

این مفسر قرآن اظهار کرد: هر مسلمانی در احکام فرعی عملی یا باید مجتهد باشد و بتواند از آیات قرآن و بیانات معصومین احکام را استنباط کند و در مرحله عمل قرار دهد، یا اینکه مقلد باشد و اگر خودش فقیه نیست باید از مجتهد جامع‌الشرایط تبعیت کند. اما در اصول اعتقادی تقلید جایز نیست و هر کسی باید با فکر و عقل خودش بفهمد. فکر را به جریان بیفکند. توحید، خداشناسی، امام‌شناسی و ... اینها اصول اعتقادی است.

وجدانیات دلیل نمی‌خواهد

آیت‌الله ضیاءآبادی عنوان کرد: حتی اگر پیغمبر(ص) فرموده خدا هست، ما نمی‌توانیم تقلید کنیم، عقل خودمان باید بفهمد. آسان‌ترین کار هم هست. اعتقاد به خدا کار مشکلی نیست. من که وجود دارم، می‌یابم که زنده هستم. بعضی چیزها وجدانیات بوده و یافتنی است. مثل گرسنگی و تشنگی، که دلیل نمی‌خواهد. در عین حال در بینایی و شنوایی و عقل شک ندارم و می‌فهمم که اینها را یک کسی به من داده است. از زمین که همین گونه نروییده‌ام، کسی اینها را به من داده است. آن که اینها را داده حتماً موجود و بینا و شنوا بوده، چیزهایی را که داشته داده است. کسی که به شخص دیگری پول می‌دهد، چون داشته داده است، اگر نداشت که نمی‌توانست کمک کند.

امامان هم منصوب و هم معصوم هستند

وی گفت: علاوه بر اینکه خداوند قادر و حاکم بوده، می‌دانسته من چه چیزی می‌خواهم پس علیم بوده و هم می‌توانسته به من بدهد پس قادر بوده است. همان کسی که پیغمبر(ص) را انتخاب کرده، امام را هم انتخاب کرده است. امامان هم منصوب و هم معصوم هستند. او معین می‌کند که چه کسی باید جای پیغمبر(ص) بنشیند. تا جایی عقل می‌فهمد بعد از آن به وحی واگذار می‌شود. عقل گفت پاداش و کیفر و جهنم و بهشت داری، اما اینکه آنها چگونه هستند را وحی معین می‌کند.

وی به فرموده‌ای از امام محمدباقر(ع) در این زمینه اشاره کرد و گفت: امام باقر(ع) می‌فرماید که آن کسی که دین دارد و خدا و پیغمبر و معاد را شناخته، اما امام را قبول نکرده است، تمام تلاشش مقبول نیست و گمراه و سرگردان است. در شرایطی هستیم که شبهات و تشکیکات زیاد است. مراقب باشید این مذهب ما سرمایه بعد از مرگ ماست. مراقب باشید شک و شبهه در آن پیدا نشود. بدانید آن کسی که همه چیز را قبول کرده اما با امام علی(ع) کار ندارد، او گمراه و سرگردان است.

آیت‌الله ضیاءآبادی اظهار کرد: شیطان یک نافرمانی کرد و در مقابل آدم سجده نکرد، بعد تا آخر دنیا به خدا هم سجده کند قبول نمی‌شود. خدا می‌فرماید من گفتم از این در بیا بنده من باش، از در دیگر قبولت نمی‌کنم. امت پیغمبر(ص) هم بعد از آن حضرت نافرمانی کردند و فریب خوردند. امامی را که خدا و پیغمبر(ص) تعیین کردند را رها کردند. این امت هیچ درجه‌ای نمی‌گیرند و بالا نمی‌روند تا وقتی از در و راه امام علی(ع) وارد شوند.

چرا اسمی از امامان در قرآن برده نشده است

وی با طرح این مطلب که گاهی به ذهن می‌آید که اگر امام این همه عظمت دارد چرا در قرآن اسمی از او برده نشده است، گفت: اسم‌شان صریحاً در قرآن نیست. این خودش بحثی دارد. در قرآن کلیات بیان شده و جزئیات به پیغمبر(ص) واگذار شده است. قرآن فرموده است نماز بخوانید، اما نگفته نماز چطوری است. گفته حج را به جا بگذارید اما نگفته مراحل آن چیست. امامت هم به‌صورت کلی آمده، اولی‌الامر آمده و جزئیات آن را پیغمبر(ص) معین کرده که در روز غدیر هم دست امام علی(ع) را گرفت. اعتقاد کافی نیست، عمل لازم است. تا عمل نکنیم نمی‌شود.

این مفسر قرآن به آیه ۶۹ سوره نساء «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقًا»، اشاره و عنوان کرد: درباره شأن نزول این آیه آمده است که در اصحاب پیغمبر(ص) جوانی بود که شدیداً به پیغمبر(ص) علاقه داشت. طوری بود که قبل از کار می‌آمد پیغمبر(ص) را می‌دید، در طول روز هم دلش تنگ می‌شد و می‌آمد پیغمبر(ص) را می‌دید و دوباره به سر کار برمی‌گشت. عاشق پیغمبر(ص) بود. یک روز با پریشانی آمد. پیغمبر(ص) فرمود: چرا ناراحتی، گفت: هیچ دردی ندارم فقط به شما اشتیاق دارم و وقتی دور می‌شوم ناراحتم. امروز به این فکر افتادم که این دنیا تمام می‌شود و خب الان من هر روز پیغمبر(ص) را می‌بینم ولی بعد از مرگ چه، بعد از مرگ چه کنم؟ حتی اگر بهشتی هم شدم با پیغمبر(ص) که هم مرتبه نیستم، آنجا هم شما را نمی‌بینم. آنجا این آیه نازل شد. این حرف‌هایی که گفته می‌شود که من عاشق پیغمبر(ص) هستم و ...فایده ندارد، باید بنده باشی، اگر بنده باشی مطمئن باش که پیغمبر(ص) را می‌بینی. مشکل ما هم همین است که همه چیز داریم اما بندگی نداریم. اعمال خوب را انجام می‌دهیم، اما گناه که می‌کنیم همه رشته‌ها پنبه می‌شود.

آرمان هیأت