داود میری آتشگاه، هنرمند نقاش با بیان این‌که هنر اسلامی را تنها به نمایشگاه‌ها خلاصه نکنیم، اظهار کرد: در طول سال نمایشگاه‌های بسیاری برگزار می‌شود که در آنها موضوع و محور، مضامین دینی و اسلامی است، اما آیا این نمود را ما در هنر مربوطه نیز شاهد هستیم؟ برای مثال ممکن است نمایشگاه نقاشی یا عکسی درباره حج برگزار شود که در آن تابلوهای متعددی با محوریت مورد نظر وجود داشته باشد، اما همان کار معمولاً در گالری نقاشی که کار را خلق کرده، وجود ندارد، چون این اثر صرفاً تولید شده که در چنین نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایی به نمایش درآید.

وی افزود: معضل فوق سبب شده، هنر سفارشی به وجود آید. درباره دلیل به وجود آمدن هنر سفارشی می‌توان به چند نکته اشاره کرد. ابتدا این‌که هنر نقاشی در کشور ما قدمت لازم را ندارد، حتی به نوعی باید گفت که صورتگری به معنای عام آن از زمان قاجاریه رواج پیدا کرد تا به صورت گسترده مورد توجه قرار گیرد. این وضعیت را مقایسه کنید با جایگاه نقاشی در اروپا به ویژه در قرون وسطی که نقاشی یکی از فاکتورهای اصلی در تزئین کاخ‌ها و کلیساها بود. با توجه به این پشتوانه فکری نگاه به موضوعات در کشور ما وقتی به موضوعات دینی تعمیم پیدا می‌کند تنها سطح را در بر می‌گیرد.

سطحی‌نگری در هنر نقاشی

این نقاش درباره ضعف رایج کارهای دینی چنین توضیح داد: متاسفانه نقاشی مذهبی در کشور ما تنها به اماکن متبرکه یا مناسک مذهبی خلاصه شده است. یعنی تا به یک نقاش می‌گویند یک تابلو دینی خلق کند، ذهنش معطوف اماکن مذهبی و مناسک می‌شود. این نوع نگاه در جای خود شایسته است، اما به هیچ وجه هنر دینی تنها به این نوع نمادها خلاصه نمی‌شود. این سطحی‌ترین و راحت‌ترین راه است، اما مسیرهای زیباتر و بهتری نیز برای نشان دادن هنر دینی وجود دارد که به آن پرداخته می‌شود. برای رسیدن به چنین خواسته‌ای هیئت انتخاب نمایشگاه‌ها یا جشنواره‌های دینی نیز قادر هستند اتفاقی خوب را رقم بزنند، یعنی با برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های نقاشی کلیشه‌نگری را از این حوزه دور کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که در سبک‌های نقاشی، شاخص‌ترین عرصه برای کارهای دینی چیست، گفت: در کشور ما نقاشی قهوه‌خانه‌ای را باید هنری دانست که ریشه‌ای عمیق در هنر کشور ما دارد. این سبک از هنر از دوران قاجاریه در کشور ما رواج پیدا کرد، اکنون نیز اساتید بزرگی در این حوزه فعال هستند. البته برخی نگاه‌های نادرست نسبت به این سبک از نقاشی وجود دارد که آن را کارهای ضعیف و سطحی می‌دانند، در صورتی که این شکل از نقاشی دارای داشته‌های فنی بسیار است. بنابراین باید در همایش‌های هنری آن داشته‌ها برای مردم نمایان شود.

این نقاش در پایان تصریح کرد: سفارش، سمی مهلک برای هنر به ویژه نقاشی مذهبی است، اما این مسئله هیچ ربطی به حمایت مالی ندارد، چون هنرمندی که در این حوزه فعال است باید از بابت مسائل ملی کارش، آسوده‌خاطر باشد تا با فراغ بال به این موضوعات بپردازد. برای همین توصیه می‌شود که مسئولان وزارت ارشاد به ویژه مدیران بخش تجسمی این وزارتخانه بودجه‌ای مشخص را برای این حوزه در نظر بگیرند تا در طولانی‌مدت شاهد رواج هنر دینی باشیم.

آرمان هیأت