آرمان هیأت - آیه‌ای که مفسر همه آیات قرآن است

مفسر قرآن کریم در جلسه تفسیر این هفته به بیان اجمالی از ماجرای مباهله پرداخت و گفت: آیه مباهله مفسر همه آیات قرآن است.

آیت‌الله سیدمحمد ضیاءآبادی، مفسر قرآن کریم در جلسه تفسیر این هفته خود با بیان اینکه روز 24 ماه ذی‌الحجه روز مباهله است که رسول اکرم(ص) با نصارای نجران مباهله داشتند، به بیان اجمالی از این قضیه پرداخت و گفت: نجران منطقه‌ای مسیحی‌نشین بوده‌اند و دو گروه بوده‌اند گروهی حضرت عیسی(ع) را خدا می‌دانستند و گروهی دیگر آن حضرت را پسر خدا می‌دانستند و اختلافی داشتند تا رسول اکرم(ص) نامه‌ای بعد از فتح مکه برای آن‌ها نوشت. وی افزود: وقتی تقریباً شبه جزیره عربستان به تصرف مسلمین درآمد رسول اکرم(ص) نامه‌هایی به قبایل عرب و پادشاهان آن زمان نوشتند مثل کسری در ایران، قیصر رم و سایر پادشاهان، برای نجران هم نامه‌ای نوشتند که خیلی کوتاه، جامع و محکم بود که من شما را دعوت به اسلام می‌کنم، عبادت خدا را کنید نه بندگان، خدا ولی شماست نه بندگان، شما را دعوت به اسلام می‌کنم اگر قبول نکردید مالیات بدهید. متعهد می‌شدند که سالانه مبلغی یا جنس‌هایی را به حکومت اسلامی بدهند که در نتیجه آن‌ها زیر سایه حکومت اسلامی آزاد باشند. اسلام متعهد می‌شود که اگر دشمنی به آن‌ها حمله‌ور شد از آن‌ها دفاع کند. و اگر قبول نکردید به شما اعلام جنگ می‌کنم، جنگ‌های پیغمبر اکرم دفاعی بود، یا اینکه دشمن حمله می‌کرد و اینها دفاع می‌کردند یا اینکه برای رفع مانع برای بازکردن راه مبلغان اسلام بود. چون پیغمبر(ص) باید پیغام خدا به مردم می‌رساند. آیت‌الله ضیاءآبادی اظهار کرد: اسخف نجران که رهبر کشیش‌های آن‌ها بود چنین نامه‌ای خیلی برایشان سخت و ناگوار شد، مشاوره داشتند تا اینکه قرار شد خودشان به مدینه بیایند و با پیغمبر(ص) ملاقات کنند. اسخف نجران که دانشمند اعظمشان بود با عده‌ای به مدینه آمد، در مدینه ماندند که از دور وضع پیغمبر(ص) را ببینند، بعد از سه روز نزد پیغمبر(ص) آمدند. اسخف نجران گفت ما شما را قبول داریم، طبق آثاری که از حضرت عیسی(ع) به دست ما رسیده آثار نبوت در شما هست اما یک نکته هست که ما قبول نمی‌کنیم اینکه شما می‌گویید عیسی بنده خدا بوده است، عیسی خداست و پسر خداست، بنده خدا نیست. مگر می‌شود بشر بدون پدر به دنیا آمده باشد. پیامبر این آیه را خواند: «إِنَّ مَثَلَ عِیسَى عِندَ اللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ کُن فَیَکُونُ»، (آل عمران/59)، مثل عیسی مانند آدم است، آدم که نه پدر داشت نه مادر، پس خدا می‌تواند بدون پدر و مادر بشر را بیافریند. همان خدایی که آدم را بدون پدر و بدون مادر آفرید می‌تواند عیسی را فقط بدون پدر بیافریند. این مفسر قرآن عنوان کرد: اما آن‌ها زیر بار نرفتند، آیه 61 سوره آل عمران «فَمَنْ حَآجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ» نازل شد، به اینها بود که مباهله کنیم. آیت‌الله ضیاءآبادی در بیان معنی مباهله گفت: مباهله یعنی دو نفر که با هم اختلاف دارند به هم نفرین کنند. دست به دعا بردارند که خدایا هر کدام ناحق هستیم بلا را نازل کن. آن‌ها از مباهله ترسیدند چون خیلی در کارشان مطمئن نبودند، مهلت خواستند که با هم صحبت کنند. اسخفشان که مرد منصفی بود گفت به نظرم او درست می‌گوید و ما باطل هستیم، گفتند نه، کفت بسیار خب،‌ فردا که خواستیم مباهله کنیم ببینیم اگر او با جمعیتی آمد و لشکر کشی کرد نترسید مباهله کنید معلوم است که ریاست‌طلب است و سلطنت می‌خواهد و پیغمبر(ص) نیست، اگر دیدید خودش تنها آمد یا با چند نفر از نزدیکانش آمد آن موقع مباهله نکنید، در مقابلش تسلیم شوید. وی ادامه داد: رفتند و در بیابان جمع شدند، پیغمبر(ص) که آمد تنها خودش بود به همراه یک مردی هم همراهش، یک زن جوان و دو بچه هم همراهشان بود. همین پنج نفر بودند. نگاه که کرد گفت فکر نمی‌کنم مباهله صلاح باشد، چهره‌هایی می‌بینم که اگر اینها دست به دعا بردارند قطعاً از این مباهله سالم برنمی‌گردیم. مصالحه می‌کنیم. گفتند ما اسلام را قبول نمی‌کنیم ولی به شما مالیات می‌دهیم. مباهله به همین کیفیت بود. دعوت پیغمبر(ص) به مباهله خودش دلیل نبوتش است آیت‌الله ضیاءآبادی با بیان اینکه دعوت پیغمبر(ص) به مباهله خودش دلیل نبوتش است، اظهار کرد: مطمئن بوده که از جانب خداست و خدا پشتیبان اوست که رفت، اگر پیغمبر نبود و مباهله می‌‌کردند و اثر نمی‌کرد پیش مردم رسوا می‌شد. پیغمبر بود و دلش به ایمان خدا گرم بوده است. وی گفت: دعوت پیغمبر(ص) به مباهله بهترین شاهد برای این است که هم خود پیغمبر، پیغمبر است و هم اینکه همراهانش با فضیلت هستند. مطمئن بود که اثربخش است و یقین داشت. «أَبْنَاءنَا» حسن(ع) و حسین(ع) هستند. «نِسَاءنَا» هم فاطمه(س) است. «أَنفُسَنَا»‌ یعنی جان پیغمبر، یعنی علی(ع) جان پیغمبر(ص) است. این آیه نشان می‌دهد که علی(ع) جان پیغمبر(ص) و خود پیغمبر(ص) است. این مفسر قرآن اظهار کرد: داعی و مدعو، یعنی فرق قائل شده است، در انفسنا معنی ندارد اگر بگوییم جان خودم را دعوت می‌کنم، غیر از پیغمبر که انفسنا ندارد، خود خدا این را نشان می‌دهد که پیغمبر(ص) بگو جان خودم. آیه مباهله مفسر همه آیات است وی ضمن بیان اینکه معتقدم آیه مباهله مفسر همه آیات است، گفت: سایر آیات اجمال دارد اما این آیه خیلی روشن است. «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ»، در آیه 67 سوره مائده هم خداوند فرموده است: تو رسولی، به مردم بگو اگر نگویی رسول نیستی و رسالتت بقا ندارد. حالا که پیغمبر(ص) ‌نیست جان او هست. آن کسی که اگر نبود رسالت نبود علی(ع) بود. «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی»، (مائده/3) دین شما را امروز کامل کردم، آن کسی اکمال دین می‌کند که جان پیغمبر(ص) باشد. بعد پیغمبر(ص) دینی که مجری ندارد ناقص است، خود پیغمبر(ص)‌ که بود کامل بود، بعد از پیغمبر(ص) ناقص شد، چه کسی آن را کامل می‌کند؟ «انفسنا» آن را کامل می‌کند. آیت‌الله ضیاء آبادی با بیان اینکه «انفسنا» مفسر آیات بسیاری است، اظهار کرد: اگر پیغمبر(ص) نبود کفار غالب می‌شدند اگر هم علی(ع) نبود کفار غالب می‌شدند. در آیه 3 سوره مائده آمده « فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ»، اگر تن به ولایت علی(ع) ندهید خودم شما را محروم می‌کنم، این کار را کرد، 25 سال مردم از آثار ولایت امیرالمؤمنین(ع) محروم شدند. تا به امروز هم ما محروم از ولایت امام غایب هستیم. چون او غایب است دنیا محروم است. برکات خاصی که باید باشد نیست. به اذن خدا محور عالم است اما در جامعه بشری حاکم نیست. از کفار نترسید کفار نمی‌توانند به دین صدمه بزنند اما از من بترسید که محرومتان می‌کنم و به شما کیفر می‌دهم. یادآور می‌شود، این جلسه تفسیر دوشنبه بعد از نماز مغرب و عشاء در مسجد علی بن حسین(ع) به نشانی میدان قدس، خیابان دربند، خیابان شهید زمانی، کوچه شهید شفیعی برگزار شد.