آرمان هیأت - انتقاد از کتاب‌سازی‌های گسترده‌ در حوزه کتاب‌های عاشورایی

انتقاد از کتاب‌سازی‌های گسترده‌ در حوزه کتاب‌های عاشورایی

مدیر نشر خیمه گفت: کتاب‌های زرد و آثار ضعیف عاشورایی که از محتوای غنی برخوردار نیستند، ذائقه مخاطبان را شکل داده است.

محسن حسام مظاهری، مدیر نشر خیمه درباره وضعیت نشر کتاب‌های عاشورایی گفت: کتاب‌های مذهبی از جمله آثار شیعی و اسلامی هر سال منتشر می‌شوند و از میان این آثار، بخش قابل توجهی مربوط به کتاب‌های عاشورایی است که در مقایسه با بقیه حوزه‌ها وضعیت خوبی از نظر تعداد عناوین را شاهد هستیم. وی افزود: در رابطه با این آثار در برخی از موضوعات هم از نظر نگارش و هم نشر آنها با فقر کتاب مواجه هستیم، اما در رابطه با مجموعه دیگر کتاب‌های دینی وضعیت بهتر است و درباره آثار پژوهشی نیز باید گفت که در حوزه پژوهش‌های تاریخی به نسبت وضع بهتری را شاهد هستیم. در حوزه مطالعات فرهنگی عاشورایی فقیر هستیم حسام‌ مظاهری ادامه داد: پژوهش‌هایی که در حوزه عاشورا انجام می‌شود، به دلایل مختلفی که نگاه به پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی چندان جا نیفتاده و نتوانسته به سنتی در عرصه پژوهش تبدیل شود، خلأ زیادی را در حوزه پژوهش‌های اجتماعی داریم و در حوزه تاریخی وضعیت بهتری داریم و شاید بتوان گفت در حوزه پژوهش‌های ادبی نیز وضعیت خوب است. وی در ادامه عنوان کرد: با توجه به اینکه آئین‌های عزاداری و عاشورا سنت دیرپایی دارند و تنوع و تکثری که از هر گوشه ایران می‌بینیم انتظار می‌رود که مطالعات متناسب این حجم از تنوع و تکثر را داشته باشیم که این موضوع متأسفانه اتفاق نیفتاده و در حوزه مطالعات اجتماعی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی فقیر هستیم، اما در مورد تعزیه که وجه هنری و نمایشی داشته، کارهای خوبی صورت گرفته که به غیر از آن در مورد بقیه آئین‌ها و آداب و رسوم عزاداری که هر سال هم به صورت گسترده برپا می‌شود، پژوهش‌هایی که در این حوزه انجام شده در مقایسه با آنچه باید باشد، فاصله بسیاری دارد. معدل کیفی آثار عاشورایی قابل قبول نیست این نویسنده در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آثاری که در حوزه عاشورایی وجود دارد چه میزان از نظر کمی و کیفی با نیاز مخاطبان همسو است، بیان کرد: رابطه‌ای میان نیاز مخاطب و تولید کتاب وجود دارد که رابطه دو سویه است و باید اعتراف کرد از نظر کیفی معدل کلی آنها چندان خوب و قابل قبول نیست و آثار پراکنده و خاصی منتشر می‌شود که کارهای ارزشمندی است و هدف جایزه کتاب سال عاشورا هم این بوده که این آثار معرفی شود، اما بررسی بسیاری از آثاری که تولید و منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که آثار ضعیفی هستند. حسام‌ مظاهری تصریح کرد: چه در حوزه ادبیات و یا در حوزه کتاب‌هایی که در حوزه تاریخ نوشته می‌شوند یا کتاب‌هایی که شبه پژوهش بوده، ولی پژوهش نیستند، برخی مواقع این آثار ضعیف نیز ذائقه مخاطبان را شکل داده و مخاطب به خاطر استفاده از این آثار و بازاری که برای این گونه آثار شکل گرفته، با برخی کتاب‌های زرد عاشورایی که بازاری هستند مواجه هستیم و از نظر کیفی و تخصصی رتبه پایینی دارند، اما چون مخاطب دارند، ناشران نیز به نشر این کتاب‌ها روی می‌آورند. وجود کتاب‌سازی‌های گسترده‌ در حوزه کتاب‌های عاشورایی وی با اشاره به آفات موجود در حوزه کتاب‌های عاشورایی اظهار کرد: کتاب‌سازی‌های گسترده‌ای در حوزه کتاب‌های عاشورایی وجود دارد، هر چند با کتابسازی در رابطه با کتاب‌های دینی مواجه هستیم و با برداشت ساده از ذائقه مخاطب و عامه مردم، بدون اینکه تلاشی برای ارتقای آن ذائقه انجام دهند، کتاب تنظیم و منتشر می‌کنند که حرکت رو به جلویی نیست؛ چرا که تدوین دوباره همان مطالب قبلی است و ذائقه مخاطب نیز ارتقا نمی‌یابد و سلیقه آنها نیز سطحی و محدود باقی می‌ماند. مدیر نشر خیمه در ادامه گفت: یکی از اهداف کتاب سال عاشورا این است که در این آشفته بازاری که آثار زیادی منتشر می‌شوند، با نظر کارشناسی و تخصصی کتاب‌های برتر را در رشته‌های گوناگون شناسایی کند و یکی از فواید آن برای مخاطبان این است که در هر رشته‌ای جدیدترین و برترین کتاب‌های منتشر شده را که شایسته هستند، معرفی می‌کند و جوایز و نتایج آن نیز می‌تواند به خرید و مطالعه آنها کمک کند. نقد، عرصه نشر کتاب‌های سطحی را تنگ‌تر می‌کند وی یادآور شد: همچنین این جایزه ادبی می‌تواند با ایجاد رقابت و فضای نقادی، فضا را برای کتابسازی‌ها و نشر کتا‌ب‌های سطحی مذهبی و عاشورایی تنگ‌تر کند به شرطی که به موازات برگزاری چنین جوایزی تلاش کنیم تا فضای نقد و نقادی را رونق دهیم و از سوی دیگر به خاطر اینکه این کتاب‌ها مذهبی هستند و یا در حوزه باورهای مردمی می‌گنجند، اسیر تعارفات نشوند و منتقدان به طور صریح به نقد کتاب‌ها بپردازند تا از کمیت به کیفیت بالاتر برسیم تا کتاب‌های کارشناسی‌تر، فاخرتر و دقیق‌تری منتشر شوند.