آرمان هیأت - مداحی صداقت می‌خواهد/مداح باید به افزایش بصیرت مستمعین توجه کند

مداحی صداقت می‌خواهد/مداح باید به افزایش بصیرت مستمعین توجه کند

مداحی یکی از رسانه های تشیع از طلوع اسلام تاکنون بوده که روشنگری، ظلم ستیزی، بصیرت افزایی و انتقال مفاهیم و ارزش‌های شیعی را با خود همراه داشته است.

يکي از جلوه‌هاي روشن محبت و پيوند مردم ايران اسلامي با اهل بيت پيامبراسلام(صلی الله علیه و آله وسلم) برپايي آيين‌هاي مذهبي، مجالس مداحي و نوحه خواني است. مداحي يک هنر مذهبي است که در فرهنگ شيعه جايگاه والا و مخاطبان فراواني دارد. شعرهاي مداحي اگر از محتواي عالي و شيوايي ادبي برخوردار باشد بسيار تاثيرگذار و فرهنگ ساز است، چرا که به واسطه مداحي دلها متوجه اهل بيت (عليهم السلام) مي‌گردد، عشق‌ها و احساس‌ها برانگيخته مي‌شود و از اين رهگذر بنیان اعتقادات ديني و باورهاي مردم استحکام مي‌يابد و پيوند معنوي و عاطفي شيعيان با خاندان عصمت و طهارت قوي تر و عميق تر مي‌شود. مداحی ریشه‌ی تاریخی در سیره پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) و اهل بیت(سلام الله علیها) دارد. جایگاه مداحی در اسلام به زمانی بر می‌گردد که امامان شیعه، شاعران را به سرودن شعر درباره خداوند و پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) و اهل بیت(سلام الله علیها) تشویق می‌کردند که این امر شأن و منزلت مداحی را به خوبی نشان می‌دهد. مداحان اهل بيت(سلام الله علیها) که با ذکر مصيبت و ذکر فضايل خاندان وحي، مجالس حسيني را گرم و اشک عاشقانه شيعيان آل الله را جاري مي‏‌سازند، از عوامل مهم بقاء فرهنگ ‏عاشورا هستند. مداح، در اصطلاح شيعي، به اشخاصی می‌گویند که برای ولادت‌ها و شهادت‌های ائمه‏ (سلام الله علیها) در مجالس شادی و عزا به خواندن اشعاری در فضايل و مناقب پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) و خاندان مطهرش، يا در مظلوميت آنان می‏‌پردازند. اما اغلب، به مرثيه خوانان حسينی گفته‏ می ‌شود که با خواندن شعر مرثيه و ذکر مصيبت، محفل عزادران را گرم نگه می دارند. رسالت مداحی، رساندن پیام سیدالشهدا به بهترین وجه هنری به مردم است سید حسین رضویان، یک مداح برجسته گیلانی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از رشت، درخصوص رسالت مداحی اظهار کرد: رسالت مداحی، مطالعه و دریافت پیام سیدالشهدا(علیه السلام) از بطن تاریخ و رساندن آن به بهترین وجه هنری و با ساده‌ترین و دلنشین‌ترین فرم ادبی به قاطبه مردم است. وی در ادامه گفت: رسالت مداحی و این نیاز در دوره کنونی خیلی بیشتر از گذشته احساس می‌شود، که در کنار آن روضه خوانی و مرثیه سرایی اصالت این راه است. این مداح خاطرنشان کرد: یکایک مداحانی که فکر می‌کنند جزئی از جریان و جناح مومن انقلابی هستند مناسب‌تر است تا برای هدایت‌گری خود، روشنگری و تنویر افکار عمومی در شناخت فتنه‌هایی که تجربه نشان داده شناخت حق از باطل در آن بسیار سخت می‌شود، در تکرار مکررات تاریخ مرور داشته باشند. وی اضافه کرد: یک مداح در راستای رسالت خود می‌تواند در حوادث تاریخی که در قالب اشعار و مداحی بیان می‌شود، انطباق لازم را میان یاران حق و اصحاب باطل در هزار و 400 سال پیش و متناظرین آن در دوره‌ای که به سر می‌بریم برقرار کند. رضویان اظهار داشت: هدف از این انطباق آن است که مداح عصاره آموزه‌های تاریخی را با بهره گیری شایسته از وجوه گوناگون هنر به مردمی که هیات را به عنوان رسانه دینی خود انتخاب نموده‌اند، برسانند. وی با اشاره به نقش مداحی در ارائه تصویر درستی از اسلام اظهارکرد: در سده اخیر و به ویژه تا قبل از هشت سال دفاع مقدس هیچگاه سابقه نداشته تا اینقدر مداحی و مداحان در کانون توجه قرار بگیرند. این مداح به بیان اینکه تاثیر مداحی در برانگیختن شور و نشاط معنوی رزمندگان در سال‌های جنگ انکار ناشدنی است، گفت: با تحولات اجتماعی اواخر دهه 70 شمسی و تغییرات پدید آمده در اشعار، آهنگ‌ها و پیدایش سه جریان مداحی قم، کاشان و تهران در تداخل با فراگیر شدن اقسام رسانه جمعی غیرحکومتی، سبکی از منش هیئت محور در کشور شکل گرفت که در قالب تعظیم شعائر، بدایعی برای جامعه به همراه داشت. وی اذعان کرد: این خرده فرهنگ تازه شکل گرفته گاهی هم در بخشی از زیست خود با غلو و ارایه تصویر غیرشفاف و حتی نامعتبر از بزرگان مذهب تشیع روبرو بوده است. این فعال فرهنگی تاکید کرد: نیاز است اصلاح این آسیب‌ها به صورت جدی پیگیری شود که در این باب مداح و مداحی به عنوان یک از سه رکن اثر گذار هیئت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وی در پاسخ به این سوال که مداح چقدر باید توجه داشته باشد که شور مستمعین به شعور و بصیرت دینی تبدیل شود، گفت: اولویت مداحی در یک بسته جامع فرهنگی به نام هیئت، برانگیختن شور و احساسات مستمعین است و تدریس معارف و آنچه که شعور حسینی نامیده می‌شود بر عهده روحانیت معزز و سخنرانان محترم جلسات است. این مداح تصریح کرد: اما به صورت کاملا جدی و حیاتی به این نکته اعتقاد دارم که می‌بایست مباحث در یک جلسه مداحی بودجه بندی و نوبت بندی شود و حتماً یک مداح در میان مفاهیم عرضه شده در اشعارش چه در ترنم روضه و یا در قاب نوحه‌ها به افزایش سطح بصیرت مستمعین خود هم توجه داشته باشد. وی یادآور شد: این هدف جز در سایه آشنایی حتی حداقلی با ادبیات آیینی، موسیقی مذهبی، مقاتل معتبر، احادیث و روایات همچنین درک صحیح از مسایل و اتفاقات روز جامعه امکان پذیر نیست. رضویان به نقش مداحان در جذب جوانان به فعالیت‌های دینی، اظهار کرد: به برکت امام حسین (علیه السلام) عموم مداحان در میان مردم و به ویژه نسل جوان از اعتبار و احترام برخوردار هستند و قلوب مستمعین نسبت به آنها رئوف و عطوف است و شکر نعمت هست که نعمت را بیشتر از گذشته می‌کند. وی تاکید کرد: بر همین اساس می‌بایست ابتدا شاکر و قدردان حضرت حق بود و پس از آن این نکته سرلوحه امور قرار گیرد که هرچه قدر تلاش کنیم و هر میزان وقت بیشتری برای دستگاه ابی عبدالله(علیه السلام) بگذاریم به محبت اهل بیت (علیهم السلام) عنایات بیشتری نصیبمان می‌شود که یکی از این عنایات می‌تواند جذب مستمعین بیشتر به ویژه جوانان باشد. مداحی صداقت می‌خواهد این مداح برجسته گیلانی اظهار داشت: وادی مداحی محملی است که بیشتر از همه صداقت طلب می‌کند چون آیینه جوانی طالب زیبایی و محبتی است که فرد در آن صادق باشد. رضویان با ارائه توصیه‌هایی برای بهتر شدن مراسم عزاداری، گفت: بهتر شدن یک مراسم فارغ از داشتن مستمعین خوب، امکانات مناسب و این طور ظواهر امر، آن نقطه‌ای است که مجلس روضه از سوز، آه و اثرگذاری معنوی برخوردار باشد و این جز در سایه اخلاص بدست نمی‌آید. اولین و مهمترین ویژگی یک مداح اخلاص است سید حسین نبوی، یک مداح در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از رشت، با اشاره به نقش مداحی در ترویج آموزه های اسلامی، گفت: در سوره حج اکید شده که مومنان باید به شعائر الهی عظمت بدهند و یکی از چیزهایی که می‌تواند شعائر الهی را عظمت ببخشد و تبلیغ کند همین مداحی است. وی اظهار کرد: اینکه سنتی باشد و یا چه وزنی داشته باشد در وهله دوم اهمیت قرار دارد که به شعر و مکان مداحی برمی‌گردد. این مداح با انتقاد از انحرافاتی که حوزه مداحی متوجه جامعه شده است، گفت: متاسفانه با وجود مداحی‌های فراوان که هر چند وقت یکبار راهی بازار می شود و توجهی به ریتم و آهنگ و شعر ندارد، ممکن است آثار فاخر در این حوزه مورد بی توجهی قرار بگیرد. مستمع بصیر ، فریب کارهای غیرمخلصانه را نمی‌خورد نبوی با بیان اینکه آثار فاخر در مداحی، مستمعین و مخاطبان خاص خود را دارد، گفت: مخاطب خاص مداحی‌ها و مستمع بصیر روضه‌ها آگاه هستند و فریب کارهای غیرمخلصانه را نمی‌خورد. وی وجود مداحان یک روزه را به قارچ سمی تعبیر کرد و افزود: اینکه هر کسی از هر جایی که می‌رسد به عنوان مداح تلقی می‌شود، موجب خلق آثار و انحرافاتی شده که در شان و حد ائمه(سلام الله علیها) نیست و مطمئن هستم دل امام زمان(عجل الله تعالی فرجه شریف) از برخی مداحی‌ها، برخی اشعار، وزن‌ها و موسیقی‌ها خون است. این مداح تاکید کرد: نباید اشعار سینه‌زنی با حرکات، حرف‌ها و آهنگی آمیخته شود که زننده باشد و زیبنده ائمه(سلام الله علیها) نیست. وی مداحی را یک هنر بزرگ دینی خواند و گفت: باید کاری کنیم که از انحراف در شعر و مداحی و ملودی جلوگیری شده و اسلام حضرت سیدالشهدا(علیه السلام)را راحت‌تر به مردم معرفی کنیم. نبویان در خصوص ویژگی‌های مداح اظهار داشت: اولین و مهمترین ویژگی یک مداح اخلاص است. وی بصیرت را از دیگر بایسته‌های یک مداح برشمرد و گفت: مداح باید آگاه به مسائل زمان باشد و در قالب اشعار و مداحی مسائل روز دنیای اسلام را با وقایع عاشورا تطبیق دهد. این مداح اذعان داشت: مداحی که بصیرت داشته باشد در مدت نیم ساعت مردم را نسبت به انقلاب، دین و ائمه(سلام الله علیها) آگاهتر می‌کند. وی یکی از راه‌های افزایش بصیرت در مداحی‌ها را ارتباط مستمر مداحان با علما و روحانیت دانست و گفت: در ابتدای انقلاب تمام حرکات ما براساس فرامین امام خمینی(رحمه الله تعالی علیه) بود و اکنون منش مداحان باید با توجه به رهنمودهای ولی فقیه باشد. نبویان با بیان اینکه مداح باید اهل مطالعه باشد و به مقتل‌های مستند و مستدل توجه جدی داشته باشد، افزود: مداحی مخلصانه باید دلدادگی مداح را برساند و کاسب مابانه نباشد. چرا که این شکل مداحی در شان ائمه(سلام الله علیها) نیست.