آرمان هیأت - هنر در معرفی حضرت سید الشهدا(ع) عاجز است

یکی از مراجع تقلید با بیان اینکه هنر نمی‌تواند مقام امام حسین‏‌(ع) را ترسیم کند، گفت: نیاز به هنرمندانی داریم که بتوانند معانی‏ را از منشأ اعلای خود به عالَم محسوس درآورند.

آیت ‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی در دیدار شورای علمی و دست‌اندرکاران همایش فقه هنر، با اشاره به مسئله «نزح بئر» که توسط علامه حلی، تغییر حکم پیدا کرد، اظهار داشت: فقه ما این ظرفیت را دارد که تحول یابد و عصری بیاید که متأخرین بگویند حکم متقدمین در فلان مسئله، اشتباه بوده است؛ البته باید این تغییرات، هنرمندانه و با رعایت جوانب امر صورت بگیرد. وی در ادامه با ذکر نمونه‌‌هایی مانند حکم تصویرگری و مجسمه‌ سازی در فقه، ابراز داشت: سیدنا الاستاذ حضرت امام رضوان‌ الله‌ علیه می‌‌فرمود: آن مجسمه‌ها را در آن دوره زمانی می‌‌پرستیدند؛ اما الان که دیگر این‌طور نیست؛ همانند مسئله شطرنج که وقتی موضوع عوض می‌‌شود، حکم نیز تغییر پیدا می‌‌کند. این مفسر قرآن کریم همچنین با تفکیک هنرهای کلامی و موسیقایی از هنرهای تجسمی، گفت: نوع اول دارای ظرفیت بالاتری برای ترسیم معانی معقول و متعالی است و مرحوم فاضل تونی نقل کرده است که مگر ممکن است کمال یک پیغمبر، حرام باشد؟ این شعر و آوازخوانی، کمال جناب داود علی نبینا و آله و علیه السلام بود. وی با تفکیک «هنر متنزل» از «هنر نازل» تصریح کرد: هنر متنزل عهده‌ دار تبدیل معانی معقول و متعالی به قالب‌‌های محسوس است که در مقابل آن، هنر نازل صرفاً از تخیل به محسوس می‌‌رسد و نه از معقول به محسوس. آیت الله جوادی آملی افزود: هنر از هر جا که منشأ بگیرد، مخاطبش را نیز به همان‌جا می‌‌برد؛ البته این موضوع بسته به این مطلب است که معانی محسوس ‌شده از کجا آمده باشند. وی با اشاره به جمله حضرت امیر(ع) که فرمود: «قیمه کل امریء ما یُحسنه» بیان داشت: این فرمایش حضرت که فرمود: «ارزش هر کس، به زیبا آفرینی اوست» به این است که معقولات را محسوس کند و نه متخیّلات را. این استاد برجسته حوزه یادآور شد: این فرمایش حضرت امیر، به‌ معنای «ما یعلمه» نیست؛ لذا سید رضی درباره این جمله حضرت می‌‌نویسد: «و هذه الکلمه الّتی لاتُساو ل‌ها قیمۀ و لا توزن بها حکمۀ/ ارزش هرکس به هنر اوست» و اگر ما بتوانیم معارف بلند قرآن را به تمثیل درآوریم، هنر اعلا و ارزش والا را نشان داده‌‌ایم. وی در ادامه با تأکید بر این‌که امروز بسیار محتاج چنین همایش‌‌هایی که به امور مشترک میان انسان و فرشته می‌‌پردازند، هستیم، اظهار داشت: مواد هنر اسلامی در معارف اسلامی فراوان است؛ اما هنوز در قالب هنر، تجسیم نشده است. آیت الله جوادی آملی ابراز داشت: تعزیه‌‌های ما توسط متدینین اجراء می‌‌شد و مردم نیز تأثیر می‌‌پذیرفتند؛ اما نهایتش این بود که مقتل أبی‌‌مخنف و امثالهم را تجسیم می‌‌کرد؛ ولی کجاست آن هنری که حسین‌‌بن‌‌علی(ع) در حد دعای عرفه را ترسیم کند؟. وی تأکید کرد: نیاز به هنرمندانی داریم که بتوانند چنین معانی‌ را از منشأ اعلای خود به عالم محسوس درآورده و در نتیجه مخاطبشان را به‌‌ همان منشأ اعلا، ارجاع دهند. این استاد برجسته حوزه در پایان این دیدار، ضمن تشکر از دست‌‌اندرکاران و شورای علمی همایش فقه هنر، برای موفقیت این همایش دعا کرد. گفتنی است در ابتدای این دیدار، آیت ‌الله ابوالقاسم علیدوست «دبیر علمی و رئیس هیئت علمی همایش» گزارشی از اقدامات انجام‌ گرفته و اهداف مدنظر، ارائه داد. همایش ملی فقه هنر به همت مدرسه اسلامی هنر و با همکاری برخی نهادهای علمی مانند مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه قم، دانشگاه تهران پردیس قم، رادیو معارف و... با حمایت شورای فرهنگ عمومی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی در دی‌‌ماه امسال برگزار خواهد شد.