آرمان هیأت - موسیقی مذهبی متنوع و مرتبط با خاستگاه فرهنگی هر قوم متفاوت است

موسیقی مذهبی متنوع و مرتبط با خاستگاه فرهنگی هر قوم متفاوت است

موسیقی مذهبی در قالب مداحی مذهبی و شکل خوانش هر یک از قطعاتی که به ویژه در مداحی ایام عزاداری سیدالشهداء(ع) استفاده می‌شود بنا به تنوع اقوام ایرانی متفاوت است و این تفاوت بستگی به خاستگاه فرهنگی و قومیتی هر یک از نقاط ایران دارد.

متین رضوانی‌پور، پژوهشگر موسیقی مذهبی گفت: مداحی مذهبی و شکل خوانش هر یک از قطعاتی که در به ویژه مداحی ایام عزاداری سیدالشهداء(ع) استفاده می‌شود بنا به تنوع اقوام ایرانی متفاوت است و این تفاوت بستگی به خاستگاه فرهنگی و قومیتی هر یک از نقاط ایران دارد. وی ادامه داد: به طور مثال در استان تهران در زمینه مداحی میان دو شهر واقع در این استان تفاوتی را در نحوه و شکل اجرای مادحین مشاهده نمی‌کنیم، اما در جایی همچون استان خوزستان به سبب تنوع قومیتی و باورهای عشایری، این تفاوت به فاصله چند کیلومتر از هم بسیار فاحش است. رضوانی‌پور تصریح کرد: از نظر محتوا به لحاظ شعری آنچه که در نوحه‌خوانی و موسیقی مذهبی جاری است مترادف با اشعار و ادبیات کلاسیک است اما لحن و آهنگ آنها متفاوت و با گویش مردم و نوع فرهنگ و آداب و رسوم آنها ارتباط مستقیم دارد. وی که گردآوری مجموعه 15 جلدی موسیقی مذهبی اقوام ایرانی را در دست تالیف دارد گفت: لحن و شیوه اجرای بسیاری از قطعات مدایح اقوام ایرانی از زمزمه‌های آنها در حین کار و فعالیت روزانه اقتباس شده است؛ مثلاً به طور معمول روستائیان در حال دامداری و کشاورزی از نوایی برای ریتم یافتن و نظم‌بخشی کار خود استفاده می‌کنند که این رویکرد سبب تغییر تدریجی لحن و آهنگ مدایح و مراثی به کار رفته در اقامه عزا نیز شده است. رضوانی‌پور افزود: به دلیل همین تنوع و گستردگی در زمینه موسیقی قومی و مذهبی که در ایران وجود دارد کار پژوهشی در این زمینه سخت است، ضمن آنکه دسترسی به منابع برای تحقیق در این زمینه به دلیل میدانی بودن آنها به راحتی ممکن نیست و همچنان بسیاری از این سنت‌های فرهنگی که ریشه موسیقایی و آوایی دارند رها شده و در جایی به عنوان میراث فرهنگی ثبت و ضبط نمی‌شوند. وی در پایان تأکید کرد: در شرایطی که تعزیه به عنوان تنها حافظ موسیقی اصیل ایرانی مهجور است و مدیران فرهنگی اقدامی در زمینه احیای آن نمی‌کنند باید عزمی برای ثبت و ضبط میراث موسیقی قومی و مذهبی ایران به عمل آید؛ چرا که این موسیقی اغلب به شکل شفاهی سینه به سینه به نسل‌های مختلف منتقل شده است و به دلیل کم‌توجهی افرادی که در این زمینه تبحر دارند رفته رفته پیر و فرتوت می‌شوند.