آرمان هیأت - سیره ی حضرت رضا علیه السلام با زیردستان

از مظاهر اخلاق زیبا و محبت آمیز حضرت رضا علیه السلام، توجه ایشان به خدمتکاران و بردگان است که ضمن نشان دادن تواضع فوق العاده ایشان که روش اهل بیت علیهم السلام است، از روحیه و عاطفه ی والای حضرت نسبت به زیردستان و ضعیفان حکایت می کند.
۱. حضرت به عبادت و معنویت خدمتکاران خود توجه داشت. به گونه ای که کسی را گماشته بود تا آن ها را برای نماز شب بیدار کند.[۱]
۲. نسبت به آزادی بردگان عنایت داشت به گونه ای که نوشته اند: حضرت هزار برده را آزاد کرده است.[۲]
۳. یکی از اهالی بلخ می گوید: با حضرت رضا علیه السلام در سفر خراسان همراه بودم، روزی سفره ای انداخت و تمامی خدمتکاران را با هر مرتبه ای که بودند سر سفره جمع کرد، عرض کردم: فدایت شوم، ای کاش برای این ها سفره ای جدا می انداختی؟ حضرت فرمود: بس کن: انّ الرّبّ تبارکَ وَ تَعالی واحدوالأب واحد و الجَزاء بِالأعمال یعنی: همانا پروردگار ما یکی و مادر ما یکی و پدرمان یکی است و پاداش به اعمال است.
۴. از جمله صفات ارزنده ی حضرت این بود که مراعات آرامش زیردستان را در وقت غذا می کرد، دو نفر از خدمتکاران حضرت به نام های یاسر و نادر گویند: حضرت رضا علیه السلام به ما فرمود اگر مشغول غذا بودید و من بالای سر شما آمدم، بلند نشوید و غذایتان را تمام کنید.
گاهی حضرت یکی از ما را صدا می زد و چون می گفتند مشغول غذا خوردن است می فرمود: بگذارید تا غذایش تمام شود[۳] و گاهی چنان به خدمتکاران خود توجه می کرد که با دست خویش برای آن ها لقمه می گرفت. نادر خادم گوید: حضرت رضا علیه السلام خودش جوزینه (گویا چیزی کلوچه مانند که با شکر و خرما درست می کردند بوده است) روی هم می نهاد و به من می داد.[۴]

--------------------------------------
۱- عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج۲، ص ۱۷۸.
۲- اعلام الهدایة، ص۳۱.
۳- بحار، ج۴۹، ص۱۰۲.
۴- همان، ص ۱۰۰.